[STOICSM] 366 NGÀY THỰC HÀNH KHẮC KỶ - NGÀY 68, 69, 70.

Theo bản năng, ta bảo vệ bản thân thể chất của mình. Chúng ta không để người khác tự tiện động chạm, xô đẩy, chặn đường ta đi. Nhưng về tâm trí, ta lại không kỷ luật tự quản như vậy. Ta để mặc tâm trí của mình trôi nổi theo phương tiện truyền thông, mạng xã hội, truyền hình, theo suy nghĩ và việc của người khác. Vừa ngồi xuống để làm việc thì một lúc sau, ta đã bắt đầu lướt internet. Ta vừa đoàn tụ với gia đình được vài phút thì lại rút điện thoại ra. Đến một công viên yên bình, thay vì nhìn vào nội tâm mình, ta lại quan sát và đánh giá những người đi qua. Ta thậm chí còn không biết mình đang làm những hành động ấy, không nhận thức được những hành vi đó gây lãng phí, thiếu hiệu quả, độc hại và khiến ta mất tập trung đến thế nào. Điều tệ hơn là - không ai khác khiến cho ta hành xử như vậy, mà ta để nó xảy ra hoàn toàn tự nhiên.

Với những người khắc kỷ, điều đó thật đáng trách. Họ biết rằng thế giới này có thể nắm quyền kiểm soát thân thể ta - có thể bạn sẽ bị ném vào tù, hoặc thời tiết, bệnh tật hành hạ tấm thân này không thương tiếc. Nhưng còn tâm trí? Tâm trí là của bạn, phải bảo vệ nó. Làm ơn giữ quyền kiểm soát suy nghĩ và nhận thức của mình, những người khắc kỷ sẽ khuyên bạn như vậy. Đó là tài sản quý giá nhất của chính bạn.

Jim Rohn có câu nói nổi tiếng, hay được trích dẫn thế này: “Bạn là trung bình cộng của 5 người bạn dành thời gian nhiều nhất”. James Altucher khuyên các nhà văn trẻ, những doanh nhân khởi nghiệp hãy đi tìm “bối cảnh” của mình - một nhóm người tương đương nhau, và thúc đẩy nhau trở nên tốt hơn. Phụ huynh của bạn có thể nhăn mặt khi thấy bạn giao du với bạn xấu: “Hãy nhớ rằng gần mực thì đen gần đèn thì rạng”. Câu châm ngôn sau của Goethe có lẽ sáng tỏ hơn với nhiều người: “Hãy cho ta biết ngươi giao du với kẻ nào, và ta sẽ nói cho ngươi biết ngươi là hạng người thế nào”. Hãy có ý thức trong việc cân nhắc xem những ai được phép bước vào cuộc đời bạn - không phải theo phong cách thượng đẳng, mà dưới góc nhìn của kẻ đang cố gắng kiến tạo một cuộc sống tốt nhất có thể. Hãy nghĩ về những người bạn gặp gỡ, dành thời gian cùng và tự hỏi: Liệu họ có khiến tôi tốt hơn? Liệu họ có khuyến khích tôi tiến lên phía trước và có yêu cầu tôi giải trình một cách thích đáng những gì mình làm? Hay là họ đang kéo tôi về đẳng cấp của họ? Sau khi nghĩ kỹ câu trả lời, hãy tự hỏi mình câu hỏi quan trọng nhất: Liệu tôi nên dành thêm hay bớt thời gian cho họ?

Phần thứ hai Goethe nhắc chúng ta về sự mạo hiểm của lựa chọn này: “Nếu ta biết được ngươi dành thời gian thế nào ta sẽ biết được thứ gì sẽ xảy đến với ngươi".

Cato the Younger, một chính trị gia La Mã nổi tiếng với sự tự kỷ luật và sự anh hùng bảo vệ Cộng hòa chống lại Julius Caesar, xuất hiện liên tục trong các tài liệu Stoic, điều này thú vị vì ông đã không viết ra bất cứ điều gì. Ông không dạy các lớp học, cũng không trả lời phỏng vấn. Tấm gương táo bạo và dũng cảm của ông là điều khiến ông trở thành một triết gia rất hay được nhắc đến và trích dẫn. Seneca nói với chúng ta rằng mỗi chúng ta nên có Cato của riêng mình - một người vĩ đại và cao quý mà chúng ta có thể cho phép vào tâm trí để hướng dẫn hành động của mình, ngay cả khi họ không có mặt. Nhà kinh tế học Adam Smith có một khái niệm tương tự là khán giả trung lập (indifferent spectator). Không nhất thiết phải là một người thực ở thời điểm hiện tại, chỉ cần một người như Seneca nói, có thể làm chứng cho hành vi của chúng ta ngay cả trong suy nghĩ. Một người có thể âm thầm nhắc nhở chúng ta nếu chúng ta đang toan tính làm điều gì đó lười biếng, không trung thực hoặc ích kỷ.

Và nếu chúng ta làm đúng, sống cuộc đời của mình theo cách như vậy, có lẽ chúng ta có thể trở thành một Cato của người khác hay khán giả trung lập khi họ cần.