Yeah, chơi game thì vui đấy, nhưng nếu xảy ra thật thì sao?
Đại dịch (n) hay Pandemic, là khái niệm chỉ bệnh dịch tễ do nhiễm khuẩn gây ra, có tính truyền nhiễm cao, lây lan nhanh, xuất hiện trên toàn cầu hoặc trên một khu vực rộng lớn xuyên biên giới của một quốc gia, và thường ảnh hưởng đến rất nhiều người.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) chia một bệnh dịch ra thành các mức độ, từ thời điểm bùng phát đến khi trở thành đại dịch như sau:
Mức độ báo động 1 và 2 cho những loại tác nhân truyền nhiễm mới xuất hiện trên động vật, với khả năng lây lan sang người là gần như không có hoặc thấp. Đây là giai đoạn tiền đại dịch (inter-pandemic phase).
Mức độ báo động 3, 4 và 5 cho những loại tác nhân truyền nhiễm mới xuất hiện trên cơ thể người, cụ thể là mức độ 3 cho những tác nhân gây bệnh không có hoặc rất hạn chế khả năng lây từ người sang người, mức độ 4 cho những tác nhân đã được xác định là bắt đầu lây nhiễm từ người sang người, mức độ 5 cho những tác nhân với tốc độ lây lan từ người sang người gia tăng so với mức độ 4. Đây là giai đoạn cảnh báo xuất hiện đại dịch (pandemic arlert).
Mức độ báo động 6 cho những loại tác nhân lây lan cực nhanh và trên một phạm vi rộng lớn trong một thời gian dài. Đây là mức độ đại dịch (pandemic).
6 giai đoạn của một bệnh dịch mới được phát hiện, kể từ khi mới bùng phát 
đến khi lây lan thành đại dịch (nguồn: WHO)
Hiện tại, tác nhân chủ yếu gây ra các đại dịch là các loại virus, đặc biệt là các chủng virus mới. Tuy nhiên, những căn bệnh gây ra bởi bào tử nấm, vi khuẩn hay ký sinh trùng cũng có thể phát triển thành đại dịch.
Chúng ta thường hay nghe nói về "Tứ chứng nan y" là phong, lao, đậu mùa và dịch hạch, bởi trong quá khứ, đây là những loại bệnh truyền nhiễm nguy hiểm nhất, lây lan rộng nhất.
Phong hay còn gọi là hủi là loại bệnh mãn tính chủ yếu do vi khuẩn Mycobacterium leprae gây ra với thời gian ủ bệnh lên tới 5 năm. Đây là một trong những bệnh dịch bùng phát sớm nhất trên thế giới, với những ghi chép sớm nhất ở Trung Quốc, Ai Cập và Ấn Độ cổ đại từ năm 600 TCN. Thời Trung Cổ ở Tây Âu chứng kiến sự bùng phát chưa từng thấy của bệnh phong. Ước tính có khoảng vài triệu người đã bị tàn tật vĩnh viễn do phong.
Khoảng một phần ba dân số thế giới hiện tại bị nhiễm vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis gây bệnh lao, và khoảng 5 đến 10% trong số đó sẽ phát triển thành bệnh, nếu không được chăm sóc y tế kịp thời thì tỉ lệ tử vong có thể lên đến 50%. Trong thế kỉ XX, lao đã giết chết gần 100 triệu người, đến mức mà ở Pháp năm 1918 cứ 6 người chết thì 1 người chết do lao. Hằng năm, sẽ có 8 triệu ca phát bệnh lao được phát hiện, và cướp đi sinh mạng của khoảng 2 triệu người. Đây vẫn là một vấn đề sức khỏe lớn khiến các quan chức ngành y tế và y bác sĩ trên thế giới phải đau đầu.
Thế kỉ XX đã chứng kiến cảnh từ 300 triệu đến 500 triệu người chết do đậu mùa. Căn bệnh do virus variola gây ra này có thêm 50 triệu ca nhiễm mới mỗi năm kể từ thập niên 1950. Tháng 12 năm 1979, sau thành công của các chiến dịch tiêm vaccine toàn cầu, WHO tuyên bố đã xóa sổ bệnh đậu mùa. Tính đến nay, đây là loại bệnh truyền nhiễm duy nhất bị xóa sổ hoàn toàn.
Chúng ta đều đã từng nghe về bệnh dịch hạch do vi khuẩn Yersina pestis gây ra đã giết chết 1/3 dân số châu Âu vào thế kỉ XIV như thế nào. Căn bệnh có nguồn gốc từ Trung Á này đã đi theo các con tàu buôn đến bán đảo Crimea và các thành thị ven biển Địa Trung Hải, với vật chủ trung gian là chuột. Cái Chết Đen đã khiến toàn Lục Địa Già rơi vào thảm cảnh kinh tế, xã hội khủng khiếp chưa từng thấy và phải mất gần hai thế kỉ sau mới có thể vực dậy được.
Sự lây lan của Cái Chết Đen
 Khi mà nhân loại vẫn còn chưa thể vực dậy khỏi những loại dịch bệnh nguy hiểm nói trên, thì những loại bệnh dịch mới lại nổi lên. Trong đó phải kể đến dịch tả, sởi, sốt rét, AIDS, các hội chứng suy hô hấp như SARS, MERS và gần đây là chủng virus lạ phát hiện tại Vũ Hán, Trung Quốc 2019-nCoV. Đặc biệt là các loại cúm A, đặc biệt là đại dịch Cúm Tây Ban Nha do virus cúm A-H1N1 gây ra đã lây nhiễm 1/3 dân số thế giới và giết chết khoảng 50 đến 100 triệu người vào năm 1918, hay "cúm châu Á" H2N2 năm 1957-1958 làm 2 triệu người chết, "cúm Hong Kong" H3N2 năm 1968-1969 giết chết 1 triệu người, hay mới đây là "cúm gia cầm" H5N1 năm 2006-2007 bùng phát tại châu Á. Các chủng mới của virus cúm A vẫn đang tiếp tục được phát hiện và kiểm soát.
Các bệnh dịch luôn luôn là chủ đề nóng hổi trong truyền thông và cả ngành giải trí, khi mà các tác phẩm kinh dị gay cấn ăn khách ngày nay đều có một số lượng không nhỏ những bom tấn về các loại bệnh truyền nhiễm. Có thể kể đến những bộ phim nổi tiếng như Contagion, franchise Planet of the apes, 28 days later, bộ phim Hàn The flu,... Đặc biệt, hút khách hơn cả phải nói tới dòng phim zombie, với những con virus kì quái làm người chết sống dậy và bắt đầu thèm thịt người, săn đuổi và ăn ngấu nghiến bất cứ thứ gì chuyển động, và biến đổi bất cứ thứ gì chúng chạm vào thành ra giống như chúng. Những bộ phim đình đám như World War Z, I am Legend, Zombieland, Train to Busan, The Walking Dead,... thậm chí là trò chơi điện tử như Dying Light, The last of us, franchise Resident Evil,... đều rất hút khách và cực kì thành công trong thời gian vừa qua. Tuy nhiên, nhiều bằng chứng khoa học xác thực của các nhà nghiên cứu đã xác định rõ ràng rằng zombie - về mặt sinh học - là không thể tồn tại được. Do đó chúng ta sẽ chỉ bàn tới những điều có thể xảy ra ở đây - những loại dịch bệnh lây lan cao và gây chết người. Còn về chủ đề zombie thì tôi xin được hẹn gặp các bạn ở một bài viết khác.
Tin tốt là mặc dù các loại bệnh truyền nhiễm nghe có vẻ tệ, nhưng bạn hoàn toàn có thể bảo vệ bản thân khỏi các loại bệnh nguy hiểm này. Duy trì một lối sống tốt, sức đề kháng tốt và chuẩn bị kĩ càng cho những tình huống có thể xảy ra, bạn sẽ sống sót lâu nhất có thể trong thời gian chờ đợi các nhà chức trách kiểm soát tình hình dịch bệnh và các nhà nghiên cứu tìm ra phác đồ điều trị, thuốc điều trị đặc hiệu hay vaccine phòng bệnh. Người La Mã có câu "Si vis pacem, parabellum", có nghĩa là "nếu muốn hòa bình, hãy chuẩn bị cho chiến tranh". Có thể hiểu đơn giản là "phòng bệnh hơn chữa bệnh". Hãy lấy nó ra làm tôn chỉ cho từng hành động của bạn.
Phần sau của series sẽ nói rõ hơn về những giai đoạn của một bệnh dịch từ thời kì bùng phát của nó đến khi nó trở thành đại dịch toàn cầu.