Một trong những điều mình tiếc nuối nhất đó là không tìm hiểu về học bổng du học từ sớm hơn… Mình thực sự nghĩ rằng, nếu tìm hiểu về học bổng từ sớm, tập trung hoàn thiện hồ sơ và tìm kiếm những cơ hội phát triển phù hợp thì chắc chắn AI CŨNG SẼ CÓ THỂ tìm được một học bổng phù hợp với bản thân và không ít thì nhiều, hỗ trợ tài chính được cho gia đình trên con đường theo đuổi ước mơ!

(nhiều điều kiện “nếu” quá phải không ạ? Đây chính là lý do vì sao nếu bắt đầu tìm hiểu sớm sẽ tiết kiệm được nhiều thời gian và công sức hơn rất nhiều)

Mình từng học A Level tại Anh, tương đương với cấp 3 tại Việt Nam, với mức học bổng 40%. Sau đó theo học Cử nhân khoa học ngành Tâm lý học tại University of Birmingham (BSc Psychology), top 10 của UK, với KHÔNG MỘT ĐỒNG HỌC BỔNG nào… Sau khi tốt nghiệp, mình về Việt Nam làm việc được hơn 4 năm, gần đây, mình quyết định tìm học bổng để tiếp tục theo học bậc Thạc sĩ. 

Ngày xưa (2012), khi mình quyết định đi du học, mình được tư vấn học bổng A Level bởi một công ty tư vấn du học. Trong gia đình, mình là người đầu tiên đi du học. Bố mẹ mình đều không phải dân trí thức cao nên không rành về lộ trình du học và săn học bổng. Việc xoay sỏ tìm quốc gia, chọn được trường, chọn được ngành, tìm được nhà ngày ấy đối với mình và gia đình đã là cả một nỗ lực lớn lao để cho mình đi học. 

Trong hai năm A Level, mình chỉ nghĩ đơn thuần là học bổng mình nhận được trước kia là do mình có điểm cao và hoạt ngôn hơn các bạn Việt Nam khác chứ không nghĩ quá nhiều về các tiêu chí chọn học bổng hay các loại học bổng tồn tại trên đời.

Còn khi nộp hồ sơ vào đại học, người hỗ trợ nộp hồ sơ của mình không hề đề cập tới học bổng, bởi họ nghĩ rằng mình sẽ “tự biết" về học bổng như bao sinh viên khác. Ngày đó, mình không hề!! Mình nghĩ rằng, học bổng chỉ dành cho 1% dân số xuất chúng, làm sao một con bé Việt Nam có thể “đọ" được với chừng ấy dân bản địa để “giành" học bổng… Mặc dù, trong những năm A level, mình đã đi tình nguyện ở Oxfam sau giờ học, đi tập và tham gia câu lạc bộ ở trường, thuần tuý chỉ để vui… 

Nếu cố một tí, liệu mình có thể nhận được học bổng không? Câu trả lời là mình không biết.. vì mình có tìm hiểu về học bổng bậc đại học đâu mà biết được…  

Hiện tại, mình có tự tin khi apply hồ sơ học bổng cho bậc thạc sĩ không? Mình chắc chắn là có, không phải học bổng chính phủ thì sẽ là học bổng của trường, không học bổng toàn phần thì chí ít cũng phải 10-20%. Cho dù có không nhiều thì vẫn là một mục tiêu để hướng tới!

Trong quá trình tìm hiểu học bổng cho bậc Thạc Sĩ, mình thực sự khá tiếc vì mình đã không bắt đầu tiến trình này sớm hơn. Bởi lẽ, trước khi tốt nghiệp, đã có nhiều công việc thực tập cực kỳ thú vị, mình làm thuẩn tuý cho vui mà không hề xin thư giới thiệu hay dành quá nhiều thời gian phản tư và viết lại các bài học từ các trải nghiệm đó.

Mình cũng từng bỏ qua nhiều những hoạt động khác chỉ vì không hứng thú. Sau này mình mới hiểu được giá trị của những công việc “không gây hứng thú" nhưng lại có thể dạy cho mình rất nhiều kỹ năng ấy. Kỹ năng chuyên ngành, kỹ năng mềm đa dạng không chỉ để làm đẹp hồ sơ học bổng mà thực chất, giờ đi làm rồi, mình mới thấy kỹ năng nào cũng quan trọng… nhất là trong thời đại ai ai cũng có bằng đại học.

Ví dụ rõ ràng nhất đó là, mình đã bỏ qua khá nhiều cơ hội làm trợ lý nghiên cứu cùng các giáo sư ở bậc đại học vì mình không thích… mình thấy nó quá hàn lâm và không cần thiết. Mãi tới những năm gần đây, mình mới nhận ra tầm quan trọng của nghiên cứu nếu như thực sự muốn trở thành một người thực hành tâm lý học dựa trên khoa học thực chứng… mình đúng nghĩa đen vắt chân lên cổ học và tìm kiếm cơ hội nghiên cứu ở Việt Nam… Càng học, càng làm, mình mới thấy nó không khó khăn và quá kinh khủng như mình nghĩ. Kiên trì, học cách sắp xếp thời gian và xây dựng phương pháp học hiệu quả, mình khá tự tin với những bước đi chậm mà chắc.

Cuốn sách mình vô tình được tặng “Bước ra thế giới, Cẩm nang du học & săn học bổng" lại là cuốn khiến mình suy nghĩ nhiều nhất về hành trình đi học và làm việc của bản thân cũng như quyết định ngồi lại viết những dòng này. 

Sau đây là các điểm cá nhân mình nghĩ cần lưu ý khi nhất khi săn học bổng du học:

Để trả lời được câu hỏi này, trước tiên bạn cần định hướng cho bản thân xem mình muốn lựa chọn ngành nào. Sau đó tìm hiểu xem việc đào tạo ngành đó ở Việt Nam ra sao, liệu việc đi du học ngành đó sẽ có lợi thế và nhược điểm gì.

Sau đó, bạn và cha mẹ sẽ cần quyết định xem về mặt tài chính mức độ trưởng thành cảm xúc xã hội, bạn đã sẵn sàng đi du học vào thời điểm này chưa. “Thời điểm này" ở đây có thể là cấp 3, đại học, thậm chí là thạc sĩ hoặc tiến sĩ. Nếu chưa thì đâu sẽ là thời điểm phù hợp và vì sao?

Rất nhiều phụ huynh nghĩ nên cho con đi học từ cuối cấp 2, cá nhân mình thấy đây là khoảng thời gian con người phát triển và mở rộng các mối quan hệ, rất cần có sự hỗ trợ của người lớn ở bên để định hướng bản thân trong các mối quan hệ và trong mối quan hệ với chính bản thân mình. Nếu không phải là cha mẹ sẽ là các anh/chị gia sư, các anh chị em trong họ hàng, hoặc những thầy cô thân thiết ở trường. Khi năng lực ra quyết định còn chưa được hoàn thiện và khả năng quản lý cảm xúc cũng chưa tốt, nguy cơ đi du học sớm và vướng phải các hoạt động xã hội không lành mạnh hoặc các rối loạn tinh thần là chuyện có thể gặp phải.

Đối với những bạn không có người thân ở nước ngoài hay gia đình chưa có ai đi du học thì mình nghĩ đây là bước tối quan trọng. Trong cuốn “Bước ra thế giới, Cẩm nang du học & săn học bổng”, mình được đọc về trải nghiệm săn học bổng và học của Châu Âu, Châu Á, Châu Úc và Mỹ. Ngày xưa, lý do duy nhất mình chọn Anh là vì mình thích sự cổ kính và hàn lâm của nó. Thực sự, khi ở rồi mới nhận ra rằng, thời tiết của Anh khiến mình buồn vô cùng, ngày ngày u ám chứ không hề mộng mơ như mình nghĩ. Nhiều lúc buồn và lạnh tới mức không đủ sức nghĩ đến chuyện ra đường và đi đâu chứ chưa nói tới chuyện làm việc này hay việc khác. 

Nếu bạn định tìm học bổng, có thể, những quốc gia bạn thấy phù hợp lại không có học bổng phù hợp với bạn so với những quốc gia bạn không cảm thấy hào hứng lắm. Tuy nhiên, hãy để tâm rằng, bản thân các thành phố trong cùng một quốc gia cũng có thể có văn hoá và lối sống tương đối khác nhau. Ví dụ, những tháng đầu tiên tại UK, mình học tại Oxford - một thành phố ngày đêm mưa buồn sướt mướt thì ngay sau đó, mình đã chuyển qua Brighton - một thành phố sát biển, thủ phủ của LGBT tại UK, nơi mà ai cảm thấy tụt mood chỉ cần chạy thẳng ra biển hít hà vài cơn gió lạnh và nghe tiếng biển rì rào đã cảm thấy thoải mái hơn rất nhiều. Nếu như bạn là người đề cao môi trường sống và một lối sống phù hợp, chắc chắn việc ở đâu sẽ ảnh hưởng khá nhiều đến khả năng học tập và làm việc của bạn. 

Ở mỗi bậc học, số lượng học bổng các các tiêu chí tuyển lựa cũng tương đối khác nhau.

Nếu bạn định kiếm học bổng bậc Thạc sĩ như mình, mình nghĩ sẽ tốt nhất nếu bạn tìm hiểu về nó khi bắt đầu vào đại học, hoặc thậm chí là sớm hơn nếu cảm thấy chưa chắc chắn. Ít nhất, bạn có thể tránh được những lỗi như mình đã mắc ở trên và hơn thế nữa, định hướng bản thân tốt hơn trong việc học tập, lựa chọn việc làm thêm hay tình nguyện ở trường. Cuốn “Bước ra thế giới, Cẩm nang du học & săn học bổng” có minh hoạ tiến trình và thậm chí là hồ sơ xin học bổng từ cử nhân cho tới thạc sĩ và tiến sĩ ở rất nhiều quốc gia khác nhau. 

Nếu bạn không nghĩ rằng mình không thuộc top sinh viên “giỏi giang" tới mức có thể đi săn học bổng, sau khi tìm hiểu về học bổng, bạn sẽ thấy chặng đường rõ ràng và dễ dàng hơn bạn nghĩ rất nhiều. “Dễ dàng" ở đây nghĩ là nếu cố gắng đúng cách thì có thể làm được chứ không phải là không thể. Cuốn “Bước ra thế giới, Cẩm nang du học & săn học bổng" cũng đề cập tới việc:

Điều quan trọng ở đấy đó là bạn phải thực sự ngồi lại và nghiên cứu, tìm hiểu và ghi chú lại tất cả các học bổng đang có cho bậc học, ngành nghề, trường và quốc gia bạn chọn. Sau đó, bắt đầu lọc ra những lựa chọn nằm trong tầm với của bản thân nhất có thể.

Như mình đã đề cập ở trên, mỗi học bổng sẽ có những yêu cầu khác nhau. Đôi khi việc mình nghĩ rằng “tìm học bổng nhìn chung rất khó” mà không thực sự tìm hiểu về nhiều loại học bổng khác nhau có thể khiến mình chưa làm đã nhụt chí. 

Ngoài ra, cũng có nhiều cách để mô tả về những trải nghiệm bạn đã có trong hồ sơ xin học bổng để bạn trông “có vẻ" phù hợp hơn với học bổng được trao. Đây là một điểm nữa mình khá ấn tượng khi đọc cuốn “Bước ra thế giới, Cẩm nang du học & săn học bổng” đó là các phần hướng dẫn viết CV hay personal statement đều rất chi tiết, giả dụ như bạn viết theo cách A thì giáo sư/hội đồng sẽ nghĩ gì so với cách viết B. 

Đây cũng là điều mình cực tâm đắc sau buổi mentoring cho học bổng Fulbright với một người chị đã từng nhận học bổng Fulbright cho Trị liệu Nghệ Thuật. Đôi khi, cùng là một sự kiện, bạn chỉ cần thay đổi góc nhìn một chút thôi là người đọc bài viết đã có một cái nhìn khác hoàn toàn về bạn. Ví dụ, trước giờ mình khá tự ti với chính sự thiếu quyết đoán của bản thân nhưng nếu nhìn theo một cách khác, sự dè dặt và cẩn trọng lại giúp mình nhiều trong việc đảm bảo chất lượng công việc. 

Bên cạnh đó, ở mỗi bậc học và ngành học, những yêu cầu dành cho kinh nghiệm khoa học/chuyên môn và kinh nghiệm làm việc cũng tương đối khác nhau. Việc tìm hiểu xem những người đi trước đã có những kinh nghiệm nào cũng khiến mình cảm thấy bớt mông lung và tự tin hơn với kế hoạch phát triển của bản thân. Quay lại cuốn “Bước ra thế giới, Cẩm nang du học & săn học bổng”, mỗi chương đều có ít nhất 1-2 CV đầy đủ, và là CV thật của tác giả. Và ai trong nhóm tác giả của cuốn sách này đều có kinh nghiệm cực kỳ dày dặn, đáng để mình tham khảo như những người mentor.

Điều khiến mình tiếc nhất đó là cuốn cẩm nang săn học bổng của Spiderum lại không đào sâu vào các học bổng chính phủ nổi tiếng như Fulbright, Chevening hay Australia Aid. Thay vào đó, cuốn sách này liệt kê khá đa dạng khác loại học bổng khác nhau và bản thân bạn có thể dùng chúng làm kim chỉ nam cho tiến trình tìm học bổng phù hợp với bản thân bạn. 

Việc mình thấy biết ơn nhất đó là được gặp gỡ những người mentor cực truyền cảm hứng và có tư duy rất sắc bén về việc định hướng bản thân và giá trị nghề nghiệp, cũng như đề cao chất lượng giáo dục và mong muốn được đem những kiến thức hiện đại trên thế giới về cho cộng đồng người Việt: sếp cũ của mình - một người đã từng đạt được học bổng chính phủ Úc, thầy giáo kiêm người mentor của mình - một người thầy lớn tuổi đã từng thực hành tâm lý học ở cả Mỹ & Việt Nam trên 20 năm, một người chị cực đáng mến - người từng nhận học bổng Fulbright cho Trị liệu Nghệ thuật, và rất nhiều những con người đáng ngưỡng mộ khác trong và ngoài lĩnh vực mình đang công tác.

Mình quen họ tại sở làm, các sự kiện đào tạo và training. Đa số, mình thấy những người đáng ngưỡng mộ như vậy đều rất cởi mở và sẵn sàng hỗ trợ bạn nếu như bạn thực sự tò mò về hành trình phát triển của họ và có những câu hỏi không thể nào được giải đáp qua việc tìm kiếm thông tin trên mạng.

Bản thân danh sách các tác giả của cuốn Cẩm năng của Spiderum cũng khiến mình "choáng ngửa". Đối với mình 5 năm trước kia, việc được những anh/chị hay thầy/cô có tiếng như thế này chia sẻ kinh nghiệm đi học không phải là việc dễ dàng.

Việc được làm việc trực tiếp và nói chuyện với họ khiến mình hiểu hơn về những con người “thuộc diện" được đề cao về tính cống hiến, sự tận tâm, sự liêm chính, và tính chân thực [authenticity] - đều là những yếu tố cần cho mọi học bổng, hay rộng hơn là mọi vị trí nghề nghiệp có thể tạo ra những sản phẩm và dịch vụ có giá trị cao. Họ cũng từng có những băn khoăn, đắn đo và trăn trở không khác gì những sinh viên đang đứng trước những ngã rẽ cuộc đời như chúng mình. Họ cũng đã từng phải vượt qua rất nhiều khó khăn để hiện nay vẫn có thể làm những công việc vừa là đam mê, vừa đem lại thu nhập ổn định, cũng vừa tạo rất nhiều giá trị cho xã hội. Chỉ qua việc quan sát cách họ tư duy và trao đổi về tầm nhìn của họ trong công việc cá nhân, mình đã thu nhận được rất nhiều bài học về mindset - lối tư duy, thái độ và kỹ năng. Một trong những lối duy duy mình nhận thấy xuyên suốt trong tất cả các câu chuyện của những người mentor của bản thân đó là tư duy phát triển. 

Theo nhà Tâm lý học Carol Dweck, khi đối diện với khó khăn hay những thay đổi quan trọng trong cuộc đời, những cá nhân có tư duy cố định sẽ thu mình, né tránh thử thách hay những góp ý tiêu cực, nhanh chóng từ bỏ và cho rằng sự cố gắng của bản thân sẽ không đem lại bất kỳ giá trị gì. Rốt cục, họ sẽ khó có thể tối ưu hoá được tiềm năng của bản thân.

Ngược lại, những cá nhân có tư duy phát triển sẽ sẵn sàng đương đầu với thử thách. Họ cho rằng, những nỗ lực cố gắng vượt qua thử thách chính là chìa khóa của sự phát triển. Chính vì vậy, họ cũng sẵn sàng tiếp thu nhưng phản hồi tiêu cực để từ đó có thể rút ra bài học cho bản thân. Ngoài ra, thay vì ghen tị với sự thành công của người khác, những người có tư duy phát triển sẽ thông qua thành công của người khác mà tìm được nguồn cảm hứng và chắt lọc được những bài học cho riêng mình. Kết quả là, họ có nhiều khả năng để tối ưu hóa tiềm năng của bản thân hơn. 

. Những dòng trên đây cũng là một lời nhắc nhở dành cho chính bản thân mình trên con đường “săn” học bổng. Chúc các bạn, các anh chị, các em luôn chân cứng đá mềm trên con đường phát triển của mình!

. Nếu em/bạn/anh/chị có câu chuyện nào thú vị về việc "săn" học bổng xin hãy chia sẻ bên dưới nha.

. Ngoài ra, các bạn có thể mua cuốn “Bước ra thế giới, Cẩm nang du học & săn học bổng” tại đây để nhận discount 17% https://b.link/SP-WEB-BRTG