Review sách “X6 - Điệp viên hoàn hảo Phạm Xuân Ẩn” và “Phạm Xuân Ẩn – tên người như cuộc đời”

Hơn 23 năm sống trong lòng địch, lấy được 498 tài liệu tối mật trong số đó có những tài liệu mà Bộ Tổng tham mưu ngụy chưa coi, đã có ở trên bàn tướng Giáp; liên quan đến chiến lược chiến tranh cục bộ, phục vụ chiến thuật cho Mậu Thân 1968, chiến lược Việt Nam hóa chiến tranh,...

Người từng khiến Bác Hồ xúc động vì đọc tài liệu sống động đến mức như đang ở ngay trung tâm New York;

Phạm Xuân Ẩn là một người Cộng sản, nhưng là Cộng sản thân Mỹ. Giữa bối cảnh Việt Nam đầy biến động sau 1975, profile của ông từng khiến chính những người cùng đứng trong hàng ngũ quân đội dè chừng, nghi ngờ liệu Ẩn có phải điệp viên hai mang.

Trở thành nhân viên dịch thuật tại Bộ tổng tham mưu chính quyền Việt Nam Cộng hòa (VNCH),

tham dự vào việc thành lập những sư đoàn đầu tiên do Mỹ tuyển chọn và đào tạo,

sang Mỹ du học 2 năm ngành Báo chí,

sau khi về nước, hành nghề báo chí từ Việt Tấn xã thời Ngô Đình Diệm, cho tới làm phóng viên cho các hãng tin nước ngoài tại Việt Nam như Time, Reuters,...

vỏ bọc của ông hoàn hảo đến mức khiến cả những người bạn Mỹ và một số người từ phía ta hoài nghi, bởi tại sao một tri thức giỏi và có lối sống theo “kiểu Mỹ” lại có thể đứng trong tổ chức chặt chẽ của Quân đội Nhân dân, trong ngành tình báo đầy hiểm nguy?

Hai cuốn sách X6 – Điệp viên hoàn hảo Phạm Xuân Ẩn và Phạm Xuân Ẩn – tên người như cuộc đời cùng viết về ông nhưng từ hai góc nhìn khác nhau: một tác giả Mỹ và một tác giả Việt. Với một độc giả Việt, dưới ý thức hệ Cộng sản, mình từng rất bất ngờ khi đọc những nhận định, góc nhìn của Larry Berman – giáo sư Sử học người Mỹ về ông Ẩn. Có những quan điểm đồng đội của ông Ẩn cũng không đồng tình, được nói rõ trong cuốn còn lại của tác giả Nguyễn Thị Ngọc Hải.

Giao điểm của cả 2 tác phẩm là cùng khắc họa ông là người hài hước, mưu trí, quảng giao, không bao giờ làm hại ai. Mạng lưới quan hệ của ông gần như phủ rộng khắp Sài Gòn bấy giờ, từ những tướng lĩnh cấp cao của Việt Nam Cộng hòa, những cô gái “bán hoa” trên đường phố cho đến cả quan chức cấp cao của CIA. Thậm chí, chính CIA cũng từng ngỏ ý mời ông trở thành người của họ.

Trên hết, hai tác giả đều bày tỏ lòng khâm phục, ngưỡng mộ với người đã luôn sống hết mình và bất chấp mọi hiểm nguy cận kề vì chủ nghĩa yêu nước, độc lập dân tộc. Chính chất Việt điển hình, lí tưởng cao đẹp ấy đã trở thành chiếc mỏ neo vững chắc cho cuộc đời hoạt động tình báo gian truân: "Nền hòa bình mà tôi chiến đấu để giành lấy có thể khiến đất nước này què quặt, nhưng chiến tranh thì có thể giết chết xứ sở này".

Một Át chủ bài từ phía Bắc Việt, góp phần không nhỏ vào thất bại của Đế quốc Mỹ tại miền Nam Việt Nam nhưng cũng được coi là biểu tượng của hữu nghị Việt – Mỹ, vẫn được đa phần những người bạn từ phía kẻ thù yêu mến, trở lại Việt Nam tìm gặp dù biết sự thật ông là một điệp viên.

Tất nhiên họ tới đây không chỉ vì tình cảm cá nhân, vì tò mò cuộc đời hai sự thật, sâu xa hơn, họ muốn hiểu tại sao người Mỹ lại thua trong cuộc chiến. Câu trả lời từ người từng là nhà báo lừng danh của chế độ Sài Gòn - đồng thời là sỹ quan tình báo mang quân hàm Thiếu tướng trong Quân đội Nhân dân Việt Nam cũng thật đơn giản, rằng: Mỹ là một quốc gia tươi đẹp, với những con người dễ mến, họ chỉ không học thuộc lịch sử Việt Nam thôi.

Qua 2 cuốn sách,

những gian khổ, hiểm nguy và vai trò then chốt của ngành tình báo;

những người đồng đội chịu hành hạ, tra tấn cưa chân cưa tay để bảo vệ vẹn toàn tổ chức, sẵn sàng suốt đời hi sinh để bảo vệ ông;

những điệp vụ viết nên lịch sử như trận Ấp Bắc, trận Mậu Thân 1968;

những tình bạn khó tin từ những người ở 2 bên chiến tuyến;

chủ nghĩa nhân văn của một người có cuộc đời trầm lặng như chính cái tên

mở ra một thế giới hoàn toàn mới lạ, cần ngẫm cần nghĩ với mình - đứa từng ít hiểu về miền Nam ruột thịt trong một chương đau thương của lịch sử dân tộc.

Túm lại là, cần đọc trong đời😊