Khu vườn bí mật (The secret garden) – là một trong những tác phẩm hay nhất của nhà văn Frances Hodgson Burnett, được đánh giá là một tác phẩm mẫu mực kinh điển của văn học thiếu nhi. Nhưng có thể nói nó được dành cho người trưởng thành, những con người bận rộn với cuộc sống “lớn lao” mà lãng quên những niềm vui “nho nhỏ” trong sự trong trẻo, hồn nhiên của tuổi ấu thơ.
Tác phẩm được sáng tác năm 1888, xuất bản lần đầu năm 1911, đã được điện ảnh Mỹ dựng thành phim vào năm 1949.
Khu vườn bí mật - Frances Hodgson Burnett
Những đứa trẻ là trung tâm của câu chuyện
Vì là một tác phẩm văn học thiếu nhi nên câu chuyện gần như xoay quanh những đứa trẻ:
Mary Lenox, cô bé xuất hiện đầu truyện với sự thiếu thốn tình cảm từ nhỏ khi chỉ được chăm sóc bởi những người đầy tớ bản địa đã hình thành lên một cô nhóc tính cách ngang ngược, ích kỷ, và được coi là hư đốn ở vào độ tuổi của mình. Chín tuổi, cô bé đã mất toàn bộ gia đình trong một trận dịch tả và phải đến ở một nơi xa lạ với tâm trạng chẳng thích thú. Việc khám phá ra khu vườn bị bỏ quên và kết thân với những người bạn tốt đã mang đến sự thay đổi lớn cho cuộc đời của cô bé.
Người bạn có tầm ảnh hưởng lớn đến Mary, không thể không nhắc đến Dickon, cậu bé có khả năng hiểu động vật, vô cùng yêu thiên nhiên. Ở cậu luôn tràn đầy sức sống, năng lượng và sự hoạt bát. Tuy không có một cuộc sống no đủ, nhưng Dickon mang đến cho người đọc cảm giác dễ chịu từ một cậu bé có phần hoang dã, tốt bụng và am hiểu thiên nhiên.
Đối lập với Dickon là Colin – một cậu bé bé mất mẹ khi vừa sinh ra, người cha quá đau buồn mà bỏ bê cậu, không thể đi lại vì đôi chân quá yếu, chỉ biết rên khóc trong phòng và sợ hãi trước ánh nắng mặt trời. Từ khi sinh ra đã cô đơn và ốm yếu, mặc định sẵn trong đầu về cái chết bệnh tật của mình. Ban đầu, Colin mang đến cho người đọc vừa là sự thương xót bởi sự cô đơn và ốm yếu của cậu, vừa là sự khó chịu bởi sự yếu đuối, và cực đoan thái quá về bệnh tật của mình. Sau đó, là sự yêu mến một đứa trẻ dễ thương và vui vẻ.
Sự kì diệu của tình bạn, của tình yêu cuộc sống chính là điều gắn kết những đứa trẻ, đưa mọi người đến gần nhau hơn và hồi sinh từ con người đến cảnh vật tại trang viên. Từ cô bé Mary Lenox cáu kỉnh trở nên đáng yêu đến Colin một đứa trẻ ốm yếu không đứng vững nổi lại có thể bước đi những bước chân mạnh mẽ và vững chãi như bất kỳ thằng bé nào khác. Ông lão làm vườn gù lưng Ben hay ông chủ trang viên - bác Craven đã tìm lại được niềm vui, niềm hi vọng vào cuộc sống.
Khu vườn bí mật - Frances Hodgson Burnett

Tình yêu thiên nhiên của nhà văn
Nhà văn Burnet có một tình yêu thiên nhiên vô cùng sâu sắc, dưới ngòi bút của bà chim chóc, muông thú, cỏ hoa đều được thấm đượm một tình cảm âu yếm. Từng câu, từng chữ khi bà miêu tả vẻ đẹp thiên nhiên đều hết sức ngọt ngào và tràn đầy ánh sáng. Khu vườn bị bỏ quên vì ký ức u buồn của người chủ nay đã hồi sinh với toàn sắc vàng của mùa thu xen lẫn màu tía, màu tím phớt xanh và cả đỏ tươi chói lọi. “ Khắp mọi nơi là những vạt ly ly nở muộn mọc sát bên nhau: ly ly có hai màu, trắng và trắng pha đỏ sẫm...Mấy khóm hồng muộn bò lan ra, đung đưa và quyện chặt lấy nhau”.
Trong câu chuyện của bà, thiên nhiên có khả năng giao tiếp với các nhân vật. Chú chim ức đỏ như một người chỉ đường đến với bí mật của trang trại. Những con vật tưởng chừng chỉ thuộc về thế giới hoang dã như quạ, cáo, sóc thì đều được đặt tên và hết sức gần gũi với những đứa trẻ, thậm chí chúng có thể ngồi vòng tròn xung quanh. Rồi cái cách Mary hôn lên những khóm hoa nghệ tây ấu yếm, dịu dàng mà người ta chẳng thể hôn một con người như vậy nhưng với những bông hoa thì lại khác. Tác giả đã thể hiện một cách lãng mạn nhất tình yêu với thiên nhiên. Đưa thiên nhiên như trở thành một người bạn của con người.
Qua đó, người đọc được tận hưởng một làn không khí tươi mát, sự trong lành của một vùng đồng hoang nước Anh, thưởng thức tiếng chim hót, mùi hương của hoa cỏ.
Ngày nay, nhịp sống hối hả và bận rộn, con người dường như quên mất môi trường xung quanh, có khi vô tình huỷ hoại nó. Và chúng ta đã phải chịu một số những sự trừng phạt từ thiên nhiên khi thiên tai, bệnh dịch liên tiếp xảy ra. Với tác phẩm này, người đọc sẽ cảm nhận được điều kì diệu mà thiên nhiên có thể mang đến cho con người những cảm xúc tốt lành.
Khu vườn bí mật - Frances Hodgson Burnett

Phép màu đến từ chính tình yêu thương
Ba nhân vật chính được xây dựng mang những nét tính cách đại diện thường gặp ở trẻ em. Có thể ban đầu, đó là những tính xấu nhưng đã dần được thay đổi theo chiều hướng tích cực. Những đứa trẻ đã thay đổi và làm nên những điều kì diệu cho mình và cho cả trang viên Misselthwaite u sầu được hồi sinh và bừng sức sống. Phép màu nào đã làm nên điều kì diệu đó.
Khu vườn bí mật - Frances Hodgson Burnett

Chính sự thiếu thốn tình thương đã khiến Mary và Colin dù sống trong điều kiện vật chất đầy đủ lại là những đứa trẻ ốm yếu và chứa nhiều điều tiêu cực trong người. Trong khi Dickon sinh ra trong một gia đình nghèo khó lại giàu có tình yêu thương và hạnh phúc là một cậu bé hoạt bát và luôn mang đến những cảm xúc tích cực cho mọi người. Cuộc sống được hoà mình vào thiên nhiên, muông thú,cây cỏ và có người bạn tốt để chia sẻ, hướng dẫn… tất cả đã dần dần thổi lên trong Mary và Colin ấy những cảm xúc tốt lành. Khơi gợi trong hai em tình yêu thiên nhiên, yêu mọi người. Và phép màu đã thực sự xảy ra cho cả Mary, Colin cho cả khu vườn bị bỏ hoang và lan toả cả đến những người lớn trong câu chuyện.
Qua đó tác giả gửi một thông điệp ngầm, tình yêu thương với nhau và với thiên nhiên xung quanh sẽ tạo lên những điều tốt đẹp trong con người.
Khu vườn bí mật mang đến cho người đọc niềm vui nhẹ nhàng, êm dịu và ấm áp. Cảm nhận được sức sống căng tràn và tươi mới đang rộn ràng bừng lên từ chính mình.
“Dĩ nhiên, có rất nhiều phép mầu trên thế gian này...” - Colin Craven