Review The Witcher - bộ truyện về gã thợ săn quái vật... không săn quái vật

🌕🌕🌕🌕🌕🌕🌕🌑🌑🌑

7.0/10

Thợ săn quái vật làm mọi thứ ngoài săn quái vật, trước khi nhượng lại series cho người khác.

***

Tất nhiên là chỉ sau khi đã chốt xong hợp đồng ngon lành thôi 🐧.

Geralt xứ Rivia, một trong những nhân vật chính của series, chính là một Witcher như thế.

Series có 8 cuốn cả thảy, bao gồm:

1 ) The Last Wish

2 ) Sword of Destiny

3 ) Blood of Elves

4 ) Time of Contempt

5 ) Baptism of Fire

6 ) The Tower of the Swallow

7 ) The Lady of the Lake

8 ) Season of Storms

Trong số này thì cuốn 1 và 2 là tuyển tập truyện ngắn, một kiểu tiền truyện cho series chính, nhưng vẫn cần phải đọc để hiểu những thứ nó phát triển sau này. 5 cuốn sau chúng nó, từ Blood of Elves cho đến The Lady of the Lake, là tiểu thuyết dài, gói gọn toàn bộ phần cốt chính của series. Thằng cuối cùng là một tiểu thuyết phụ, với các sự kiện bên trong xảy ra gần khung thời gian với The Last Wish, không cần đọc cũng được. Bài review này cũng sẽ chỉ bàn đến 7 cuốn đầu thôi.

***

Nghe mô tả như vậy, có lẽ anh em sẽ thấy mấy mẩu truyện trong 2 cuốn này có phần rập khuôn, và kể ra thì đúng là nó cũng phần nào bám theo công thức thật. Tuy nhiên, cũng giống như cùng một hằng đẳng thức có thể được vận dụng để đẻ ra hàng trăm bài toán thú vị, cái công thức của Witcher trong 2 cuốn này cũng được tác giả Sapkowski vận dụng một cách rất khéo léo để tạo ra các câu chuyện hấp dẫn. Ừ, đúng là chỉ cần đọc tầm 1, 2 mẩu truyện trong đó thôi là anh em sẽ hòm hòm nắm được cái kiểu của nó rồi, biết cái kiểu chẳng có thứ gì trong các câu chuyện này sẽ giống như bề ngoài cả, và sẵn sàng tinh thần đón mấy phe bẻ lái kiểu gì cũng sẽ đến đấy. Nhưng kể cả khi đã lường trước được như vậy, hay thậm chí là kể cả khi đã biết cái quả bé lái sẽ là gì, anh em sẽ vẫn thấy khá bất ngờ với cách diễn tiến mẩu truyện được đưa đẩy.

Đặc biệt một điểm là trong 2 quyển đầu này, Sapkowski gần như đều xây dựng câu chuyện dựa trên các giai thoại cổ tích Châu Âu rất quen thuộc. Trong quá trình đọc, anh em sẽ gặp lại đủ thể loại kỷ niệm tuổi thơ, chẳng hạn Bạch Tuyết, Cô Bé Quàng Khăn Đỏ, Người Đẹp Và Quái Vật, Nàng Tiên Cá,… Chỉ có điều lần này, mọi thứ đều được nhìn nhận và phát triển theo những hướng tăm tối và tàn khốc hơn (so với bản gốc của chúng nó, thứ vốn đã khá đen tối rồi ấy nhé, chứ không phải mấy cái bản tô hồng của Disney đâu), với các nhân vật vốn thánh thiện thì tử tế nhất cũng đầy dục vọng như những con người bình thường, còn không thì khát máu tàn bạo và đầy điên loạn. Các sự kiện trong câu chuyện cũng bị xào xáo đủ kiểu, với một số thứ thì được trình bày dưới dạng là do lời đơm đặt của thiên hạ chứ thực tế tầm thường hơn hẳn, một số thì được diễn giải để ta thấy nếu nó mà xảy ra ngoài đời thật thì sẽ để lại hậu quả như thế nào. Đọc lúc thì thấy phát phì cười, lúc thì thấy sởn tóc gáy trước cảnh những thứ ta từng nhìn nhận với con mắt ngây thơ nay lại trở nên hết sức trần trụi.

Bên cạnh đó, hai cuốn này còn kết hợp được tính giải trí với nhiều triết lý sâu sắc đến bất ngờ. Như mình đã nói trong một bài so sánh giữa The Last Wish và Dragonsbane (anh em có thể đọc cả bài ở đây), Witcher nhồi nhiều trò đùa vào kinh khủng, lắm lúc còn dày đặc tới mức đến Taika Waititi có khi cũng sẽ phải ra vỗ vai Sapkowski bảo nên tem tém lại. Nhưng được cái là gần như chẳng truyện nào trong mớ này chỉ thuần túy chọc cười thiên hạ, mà chúng nó luôn đi kèm với những đoạn suy ngẫm và triết lý sâu sắc đến đáng giật mình, cả về những thứ lặt vặt trong đời sống thường nhật như những mối quan hệ độc hại với cái nhọc nhằn của việc bươn chải kiếm cơm cho đến những thứ to tát hơn như tác động của con người đến với môi trường và bản chất của thiện ác. Và đáng nể thay, Sapkowski đã hàn được hai thứ ngỡ tưởng rất khó ăn nhập này vào với nhau một cách rất nuột nà, không thấy bị đá nhau gì hết.

Nhưng khốn nạn là sau 2 quyển này thì đến 5 quyển còn lại.

Quyển tiểu thuyết dài đầu tiên của Witcher, Blood of Elves, nhìn chung bám khá sát cái kiểu của 2 thằng đầu, đặc biệt là The Last Wish. Mặc dù đấy là cả một câu chuyện liền mạch, ta vẫn thấy nó được bổ nhỏ ra thành các phần khá tách bạch, vẫn với style các câu chuyện phiêu lưu có thể nói là khá lẻ, gần giống với mấy mẩu truyện ngắn hồi trước. Dẫu rằng vẫn ở trong một môi trường quen thuộc, anh em sẽ thấy nó câu chuyện bắt đầu được bẻ lái một cách rất rõ rệt rồi, dần rời xa cái kiểu cũ. Sang đến quyển tiếp theo thì ý đồ của Sapkowski đã quá rõ ràng: chán viết Witcher rồi, viết A Song Of Ice And Fire đây.

Ok, trên lý thuyết thì A Song Of Ice And Fire ra sau Witcher, nhưng anh em hiểu ý mình mà 🐧.

Trên lý thuyết, mấy cuốn tiểu thuyết của Witcher vẫn duy trì đúng phong cách của series. Vẫn có cái kiểu đùa thô tục chen với triết lý sống, vẫn có các truyền thuyết và giai thoại cổ tích tăm tối, thậm chí đến cả cái lối viết tuyển tập truyện ngắn vẫn còn được lưu giữ phần nào, với việc điểm nhìn cứ đổi xoành xoạch, và câu chuyện vẫn có thể gọi là cấu thành từ những mảnh ghép độc lập. Vấn đề là chúng nó đọc cứ lôm côm thế nào ấy. Câu chuyện cứ có cảm loanh quanh luẩn quẩn, vô định hơn cả lúc tác giả còn chưa có mạch truyện thống nhất nào. Các tình tiết trong truyện cũng diễn ra một cách gượng gạo hơn, thiếu sự chảy trôi nhuần nhuyễn của tuyển tập ban đầu. Nó vẫn có những đoạn rất hay, chẳng kém gì 2 cuốn đầu cả, mỗi tội là mang tính chắp vá rất cao, và tự thân không gồng gánh nổi phần cốt chính đang mỗi lúc một tạ.

Quan trọng nhất, series càng ngày càng không còn là Witcher nữa. Sapkowski ngày càng sa đà tập trung vào những trò đấu đá chính trị, không buồn viết về những chuyến phiêu lưu kiểu Witcher như trước nữa. Trên thực tế, thanh niên Witcher nhà ta cũng phải khoảng 80% thời lượng trong truyện bị sút thẳng thành nhân vật phụ, toàn làm mấy thứ sặc mùi side-quest ngu ngu ở đâu ấy, trong khi cái cốt chính diễn ra một cách rất độc lập với các hành động của thanh niên này. Ừ, cũng có một số mưu mô Sapkowski viết hấp dẫn thật đấy, nhưng nhìn tổng thể thì ông anh làm ăn rất lóng ngóng, khiến câu chuyện đọc cứ như một cái fan fic A Song Of Ice And Fire phế. Mình không biết anh em thế nào, nhưng riêng mình đến với Witcher bởi vì nó là… Witcher, chứ không phải A Song Of Ice And Fire, đặc biệt lại càng không phải một phiên bản cùi bắp hơn của ASOIAF.

***

Tuy nhiên, cái hấp dẫn ở đây là cũng như cách mình biến đổi các câu chuyện cổ tích, Sapkowski đã có những sáng tạo mới mẻ để thay đổi cách ta nhìn nhận những giống loài này, đặc biệt trong mối quan hệ của chúng nó với con người. Hầu như toàn bộ lũ sinh vật ấy, dù là sinh vật có khả năng tư duy cao hay quỷ quái hung hãn, cũng đều được khắc họa như thể chính chúng mới là nạn nhân của con người. Loài người là kẻ đến xâm lược và cướp đi môi trường sống của chúng nó, và đám phi nhân kia mỗi con lại loay hoay tìm cách thích nghi với thực tại mới của mình theo một kiểu, đem lại cho cái lũ này một chiều sâu đến khó ngờ, và cũng góp phần gián tiếp cho ta hình dung được về lịch sử của thế giới Witcher luôn.

Bản thân con người cũng được đầu tư một cách khá sâu. Ta có một lượng khá nhiều quốc gia và các tổ chức, phe phái khác nhau, với các mối quan tâm và mưu đồ của riêng mình. Tất cả những mưu đồ ấy đều được đi sâu vào miêu tả một cách rất lôgíc, đi kèm với những tình tiết thú vị về tình hình địa chính trị, kinh tế, sở trường sở đoản của các vùng khác nhau, vẽ ra một bức tranh toàn cảnh chi tiết về thế giới nơi đây, cũng như một mạng lưới rất tinh xảo của hàng bao âm mưu khác nhau cùng chất chồng, đâm chọc và va chạm với nhau, thậm chí có khi còn còn nương vào nhau để tiến. Quan sát cách các mưu chước lúc tan lúc hợp kể cũng thú vị phết.

Nhưng đáng buồn là song hành với những thứ thú vị trên lại là những thứ rất dễ gây ức chế.

Cái đầu tiên là Sapkowski rất hay có kiểu vứt con bỏ chợ. Ông anh sẽ chém ra một số loài sinh vật hay khái niệm, sự kiện gì đó nghe rất kêu để độn thế giới của tác phẩm lên, nhưng chỉ giải thích một tí qua loa rồi bỏ không đấy, đi làm gì đó khác. Điều này đặc biệt khó chịu khi ta lết đến mấy cuốn tiểu thuyết dài, lúc những chuyến phiêu lưu kiểu Witcher gốc chỉ còn là một kỷ niệm đẹp. Ông anh cứ ê a đi xây dựng mấy cái gì đâu đâu hoặc chém thêm rất nhiệt, nhưng chẳng mấy khi chịu đào sâu gì nữa. Phải hiếm hoi lắm ta mới vớ được một thứ gì đó được đào sâu hẳn, chẳng hạn như cái lần Geralt gặp một con ma cà rồng và ngồi nói chuyện với nó. Nhưng ngay cả những lần như thế thì vẫn có khá nhiều thứ bị bỏ ngỏ, không được trả lời một cách chu đáo như 2 tập đầu, thành ra thế giới Witcher vẫn mang nét lỗ chỗ.

Thêm nữa, cái style viết của Sapkowski khiến thế giới của Witcher nhiều lúc lung lay kinh khủng. Như đã nói trên phần mạch truyện đấy, Sapkowski rất thích đùa cợt các kiểu. Mặc dù mấy trò đùa của ông anh nhìn chung cũng khá nhộn, chúng nó đôi khi cứ bổ rầm rầm vào trụ đỡ thế giới series như búa tạ. Có lúc thì Sapkowski đùa kiểu hiện đại quá, đả động đến những việc nghe khó lòng tin nổi lại có thể tồn tại được trong một thế giới Trung Cổ; có lúc ông anh lại tham thả Easter Eggs liên quan đến thần thoại và lịch sử vào trong truyện, đến mức nó đá ngược vào các quy luật chính tay thanh niên đã tô vẽ lên từ trước hoặc sau này vẽ ra. Đọc mấy đoạn đấy muốn cười mà cũng chẳng nổi, vì trông cái thế giới bị phá tanh bành như thế chỉ để phục vụ một câu đùa mà thấy xót phát kinh.

Thêm một cái nữa cũng liên quan đến style viết là Sapkowski đôi khi xây thế giới kiểu luống cuống thế nào ấy. Cái này ta có thể đặc biệt thấy rõ trong những phần tiểu thuyết dài, khi ông anh bắt đầu phải cơi nới mọi thứ ra để lấy nền tảng xây dựng các mưu mô chính trị của mình. Vì như đã nói đấy, Sapkowski duy trì lối viết truyện ngắn cho mấy cuốn tiểu thuyết của mình, có điều làm kiểu hụt hơi, thế nên nhiều đoạn cứ vị rời rạc, giật cục. Điều này cũng ảnh hưởng luôn đến cả thế giới của Witcher, với thỉnh thoảng ta lại có một khía cạnh nào đó của thế giới tự nhiên bị lôi ra thuyết giảng một thôi một hồi, nhưng không đủ tính kết nối vào với các khía cạnh khác. Kết hợp với cái tính vứt con bỏ chợ, nói khơi khơi xong chỉ khai thác một chỗ tí xíu rồi bỏ đấy đi làm thứ khác, Sapkowski khiến thứ mới bàn đến trông không như một phần của cái thế giới tổng thể, mà chỉ như một cái chân chống lẻ tác giả sực nhớ ra cần có thì mới chống đỡ được âm mưu, thế nên vội vã tương bừa vào.

***

Trong mấy cuốn tuyển tập truyện ngắn, cả dàn nhân vật chính (tức những thanh niên xuất hiện xuyên suốt tất cả hoặc nhiều mẩu truyện) lẫn các nhân vật phụ (tức những nhân vật có vai trò quan trọng trong các truyện riêng lẻ) đều được tạo dựng một cách rất thú vị. Họ có những tính cách tách biệt khá rạch ròi với nhau, và mỗi người đều có ít nhất một tầng gì đó tiềm ẩn bên trong mình. Đến ngay cả một đồng chí gần như phẳng lét, trông rõ là được nhồi vào chỉ để đóng vai giải trí như Dandelion cũng có những khoảnh khắc bộc lộ rõ rằng ông anh không chỉ thuần túy là một thằng hề, mà cũng là một con người với những cung bậc cảm xúc riêng.

Nổi trội nhất thì tất nhiên phải kể đến đồng chí Gao Bạc nhà ta: Geralt xứ Rivia. Ông anh này ban đầu cứ tưởng sẽ chỉ được xây dựng theo kiểu bad boy phong trần, tung hoành ngang dọc, thiên hạ vô địch, và đủ thứ mô típ rập khuôn khác mà anh em thường hay gặp ở các nhân vật chính trong Fantasy. Nhưng ngay từ truyện đầu thôi, Sapkowski đã cho ta thấy Geralt còn ẩn chứa nhiều thứ hơn thế, và càng đến các truyện sau thì ta càng thấy đây quả là một nhân vật rất đa chiều và hấp dẫn. Ông anh có đời sống nội tâm rất phong phú, với những mối lo hết sức gần gũi với đời thường. Thanh niên cũng chẳng phải hạng hữu dũng vô mưu, mà tinh tế đến bất ngờ, sở hữu một lòng nhân ái phi thường ngay cả nếu xét theo chuẩn của con người, chứ đừng nói là một kẻ đột biến đáng lẽ phải không còn tí xúc cảm nào. Nhìn chung là ban đầu, anh em sẽ đến với Geralt vì tò mò muốn xem thanh niên múa kiếm, nhưng rốt cuộc lại ngồi lại với ông anh vì muốn nghe đồng chí này bàn triết các kiểu.

Khốn nạn là sang đến mấy cuốn truyện dài thì câu chuyện lại khác. Dàn nhân vật hấp dẫn cũ hoặc bị sút xuống thành công dân hạng hai, không còn được đoái hoài đến mấy nữa, hoặc cứ thỉnh thoảng lại bị reset mức phát triển. Cứ khi nào có vẻ nhân vật đã phát triển lên một cấp mới, đến cuối tác phẩm hoặc sang đến tác phẩm sau, ta lại thấy mọi thứ về cơ bản vẫn đâu vào đó, lắm khi còn chẳng có lời giải thích nào được đưa ra cả. Mấy nhân vật mới được giới thiệu vào thì không hấp dẫn bằng dàn nhân vật cũ, với phần đông thậm chí còn chẳng sâu được bằng cái anh hề Dandelion, và độ đa dạng thua cả mấy nhân vật phụ của 2 tuyển tập đầu. Nhiều nhân vật cũng có những cảnh rất thương tâm và đáng chú ý, nhưng một lần nữa, họ đã bị Sapkowski bóp ấy với cái lối viết giật cục của mình, và ta thực sự khá khó cảm thấy những đoạn này thực sự cấu thành một phần con người họ.

***

-----
Xem bài viết gốc tại: