[Review] Sự im lặng của bầy cừu (1991)

Phim quá phê nên bê lên đây xả :D Mình chỉ kể những đoạn mình thích thôi, không như review bình thường đâu. 

Mình mới xem The silence of the lambs (1991), chưa xem red dragon hay những phần liên quan, và bài review này cũng chỉ gói gọn trong bản 1991.

Nhân vật phụ mà quá là hay luôn.

Một người thầy đáng kính và giỏi cũng chả kém gì bác sĩ Lecter. Đạo diễn của phim này thích dùng lối quay phim thẳng mặt diễn viên để miêu tả góc nhìn của nhân vật, đặt khác giả vào vị trí của nhân vật để thấu hiểu hơn cảm giác của nhân vật trong các tình huống. Trainee Starling là một chị gái xinh đẹp và tài giỏi. Bộ phim có lồng yếu tố xã hội sự bất bình đằng giới, đặc biệt trong môi trường đàn ông chiếm đa số và làm chủ, Starling chỉ được xem xét dừng ở mức xinh đẹp. Không ít lần những nhân vật nam khác nhìn Starling với thái độ khiếm nhã, coi thường, thậm chí thằng cl Frederick Chilton còn nhổ toẹt vào mặt, gạ gẫm vô duyên vcl mặc dù mang tiếng là bác sĩ và thuộc phe chính diện :) Nhưng Crawford lại khác, tuy vẫn được miêu tả với nhiều cận cảnh nhưng người xem (với góc nhìn của Starling) không thấy cái ông gây khó chịu, thậm chí còn có một cảm giác an tâm an toàn. Ông không nhìn chòng chọc con gái nhà người ta, ông không khen cô xinh (chỉ quan tâm ngoại hình) mà nhìn nhận Starling như một người tài năng, có thực lực với sự tôn trọng, chuyên nghiệp và từ đó tin tưởng giao cho cô nhiệm vụ đi gặp bác sĩ Lecter. Crawford có tính toán khi cử Starling đi gặp Lecter không? Chắc chắn là có, và đây là một nước đi khá thông minh được đúc rút từ kha khá sai lầm. Không ai có thể đoán được ý đồ của bạn, nếu bạn chả có ý đồ gì cả. Starling là một cô gái thông minh và nhanh nhạy nhưng vẫn chỉ là một thực tập sinh, kinh nghiệm hành nghề không có nhiều, tỉ lệ fail của nhiệm vụ thuyết phục Lecture giúp phá án lên đến 99,99%. Nhưng từ đây cũng gây tâm lý đảo ngược, Lecter với sở thích thao túng và làm bề trên của người khác có thể coi hành động này của Crawford là một sự nỗ lực tuyệt vọng trong lúc phá án, coi ông đã yếu thế và hạ rào phòng thủ xuống, hoặc nhận giúp Starling nửa vời và đùa giỡn với cô lẫn Crawford với kiểu thích úp mở của Lecture thì ông vẫn có thể hy vọng kiếm một chút manh mối nào đó. 

Vậy tức là ổng chỉ coi Starling như quân cờ thôi hả ? Không hề, mối quan hệ giữa Crawford và Staling là mối quan hệ thầy trò với rất nhiều sự thấu hiểu và quan tâm. Trong các phân cảnh cả 2 tham gia điều tra, ông nhường Starling nói trước những suy đoán, ý kiến của cô về vụ án, hài lòng khi cô làm việc tốt bằng sự khen ngợi hay chỉ một cái mỉm cười nhỏ nhỏ, sau đó giải đáp thắc mắc của Starling và nêu những ý kiến chuyên môn cô không biết. Quy trình giống khi học bài: cho học sinh trải nghiệm tự rút ra kinh nghiệm ~> giải đáp thắc mắc ~> nâng cao. Crawford không chỉ tạo cơ hội cho Staling được trải nghiệm mà còn chỉ bảo cho cô trong cả kỹ năng phá án và kỹ năng ứng xử tình huống. Khi vụ án sắp đến hồi kết, Starling tìm ra  manh mối chân tướng của Bill liền lập tức gọi đt báo cho ông và biết được là mọi người đã biết cả rồi và đang chuẩn bị đi bắt hắn. Không để Starling cảm thấy bị bẽ bàng, làm việc vô ích hoặc bị cướp công hay gạt sang một bên, ông nói cho cô biết tầm quan trọng của sự đóng góp của cô trong vụ án này và ông tôn trọng công sức đó và giao cho cô nhiệm vụ xâu chuỗi manh mối để hoàn thành hồ sơ thủ tục cho vụ án - một công việc kém ngầu hơn là đi bắt thủ phạm nhưng vẫn tạo cơ hội cho Starling đường đường chính chính đóng góp cho vụ án. Và cái bắt tay cuối bộ phim "Your're father would've been proud today" là tất cả những gì Starling cần để hãnh diện về bản thân và cảm thấy tất cả công sức, hy sinh bỏ ra thật đáng giá. 

Diễn có 16'mà đạt giải Oscar, Anthony Hopkins từng giây từng phút chất hơn nước cất <3

Ngoài Starling và trước đó là Frederick, đây là phân cảnh đầu tiên mà Lecter được tương tác với người ngoài. Ngay từ lúc Frederick cl cầm cây bút vào phòng của Lecter, chúng ta biết ngay "...và thế là hết" =))))) Trước khi vào phân cảnh này mình sẽ nói qua về cây bút. Trong tù bằng cách nào đó bác sĩ Lecter hack được cây bút vào mồm ( vì chân tay bị trói hết, và người thể nào cũng bị kiểm soát nên không thể giấu gì được). Sau đó đến cảnh Love your suit này, khi ký nhận chuyển giao tù nhân, Frederick phát hiện ra cây bút đã bị mất. Và cuối cùng cây bút xuất hiện ở cảnh Lecter ăn món cừu tái, ông nhằn phần gài bút ra ngoài và dùng nó để mở khóa còng :) 

Về bà nghị sĩ có một bài phát biểu trên ti vi về con gái trước đó. Tuy bị đặt vào tình cảnh ngặt nghèo nhưng vẫn sử dụng chiêu trò với cả tên sát nhân. Rõ ràng tên sát nhân không có gì tốt đẹp cả và đã giết nhiều người trước đó, nhưng vẫn phải nịnh nó là người còn nhân tính để thả con gái bà ra, chưa kể là chiêu buff hình ảnh trước công chúng của các chính trị gia. Đúng là một chính trị gia, ban đầu bà đưa ra một bản thương thảo với bác sĩ Lecter để nhận sự trợ giúp. Lecter không thèm đọc, vì dăm ba cái đặc quyền tủn mủn. Tính Lecter là thích đổi chác bằng cảm xúc của người khác, đặc biệt là sự đau đớn. Từ đó dẫn đến những câu hỏi sau của ông, gọi con bái bà nghị sĩ là cô gái đáng thương và xoáy sâu vào nỗi đau của bà mẹ. Ở đây có đặc điểm khá hay là mỗi khi Lecter ra câu hỏi khiếm nhã, bà nghị sĩ vẫn giữ thái độ bình tĩnh và xuôi theo trả lời với hy vọng có thêm manh mối để cứu con gái, bên cạnh đó là một người đàn ông nhân vật phụ, không rõ vai vế, thường xuyên nhảy vào mồm, phản ứng trước cả bà nghị sĩ. Như đã nói ở trên, phim có rất nhiều tình tiết về bất bình đẳng giới, đây là một trong số những ẩn dụ về đàn ông nắm quyền trong thế giới này: người chức to nhất trong cả phân cảnh này là bà nghị sĩ nhưng khi nói chuyện riêng vẫn bị 1 người đàn ông khác chen ngang và chỉ cho bà cách phản ứng thế nào. Sau khi đã chơi chán với cảm xúc của bà nghị sĩ, khiến bà giận dữ bỏ đi, Lecter đưa thêm thông tin về tên sát nhân vì ông vẫn cần mấy cái đặc quyền và thoát khỏi nhà tù Baltimore cùng sự tra tấn của tên Frederick. 

"That's all I can remember, Mom"

"Oh, Senator, just one more thing..."

"Love your suit" là câu khó hiểu. Lecter muốn chơi đùa với bà nghị sĩ lần cuối, sau khi đã thao túng bà trước đó ? Ông gọi lại bà lần cuối sau khi đã sỉ nhục và khai hết thông tin để xem bà còn nghe lời ông không? Lúc trước ông sỉ nhục bà với tư cách là một người mẹ, bây giờ ông sỉ nhục bà với tư cách là một nghị sĩ, tuy bận rộn nhưng vẫn phải lắng nghe một câu nói phù phiếm đến từ một tên sát nhân?  Vì Bill có thể sẽ lột da con gái bà nên ổng khen bộ đồ của bà để tăng phần kịch tính? Ổng khen "your suit" mà suit thường do đàn ông mặc, nên chê bà bị đàn ông thao túng?...

Dù gì thì bộ đồ bà nghị sĩ mặc cũng đẹp thật :)))))

Nói về kỳ phùng địch thủ thường người ta nghĩ đến Joker - Batman, Sherlock - Moriaty,... Đặc điểm của những đôi này là phải triệt tiêu lẫn nhau, 2 bên không thể cùng lúc tồn tại. Kiểu xây dựng nhân vật này khá phổ biến, nếu xây dựng nhân vật không cẩn thận thì dễ bị thành mối quan hệ không cân xứng ( E...Jo...hèm...ker). Tóm lại là mối quan hệ kỳ phùng địch thủ này sẽ không gây thỏa mãn, vì một bên không là đối thủ xứng tầm. Và key ở đây là phải phân bố quyền lực đều cho cả hai bên, cả hai tuyến nhân vật đều được phát triển. 

Clarice Starling là nhân vật dẫn chuyện xuất sắc và đối thủ xứng tầm với Lecter. Như trên ở đây không so hai nhân vật về mặc chuyên môn, vì Starling thua chắc, mà so về quyền lực trong câu chuyện. Sức mạnh của Starling - đại diện cho sức mạnh mà nhiều phụ nữ có (phim có yếu tố bình đẳng giới, chấp nhận đê) là sự ôn nhu, nhún nhường, lạt mềm buộc chặt. 

Cả Starling và Lecter tđều bị đa số các nhân vật trong phim khinh thường theo một cách nào đó. Sau đây là phân cảnh đắt giá trong phim:

Starling được giao cho một nhiệm vụ bất khả thi. Ngay từ lúc giao việc, Crawford đã thừa nhận là không quá tham vọng, không yêu cầu quá nhiều từ cô, chỉ là một nỗ lực để ăn may có manh mối nào đó. Starling với tính cách của một người phụ nữ mạnh mẽ đã soạn thảo ra một bản câu hỏi và có một cuộc gặp mặt khá tham vọng với bác sĩ Lecter. Cô cũng không biết bản thân phải đối mặt với điều gì khi gặp bác sĩ Lecter, nên phòng vệ hết sức có thể. Biết không thể qua mặt được Lecter, nên cô nói chuyện với Lecter bằng sự thẳng thắn, nhã nhặn và chơi theo luật mà Lecter đề ra. Starling bảo với Lecter là muốn học hỏi ở ông, nên từ đây về sau ông cũng coi Starling như học trò và dạy cô luôn: cách nói chuyện, ứng xử, ra điều kiện để đối thủ cung cấp thông tin, cách hiểu tâm lý tội phạm và lần ra manh mối để phá án. Mỗi lần Starling quá lời và bác sĩ chỉ ra cô đang tỏ vẻ bề trên với ông thì cô đều chữa lại rằng: ông là bề trên và nắm giữ lựa chọn.  Lecter có chỉ ra 3 cách mà Starling đã làm để lấy lòng ông: kể một câu chuyện xấu hổ về bản thân, lịch sự và tôn trọng đối phương và nhún nhường khi cần thiết. Cuối cùng thì cô vẫn fail vì đưa bài test đã soạn thảo trước đó cho Lecter, bị công kích cá nhân nặng nề và phản kháng yếu ớt trong sự thật vọng trà trề. Còn Lecter vẫn giúp cô vì lý do riêng: gu của ông là sự lịch sự và công kích một cách kín đáo, đau đớn về tinh thần, còn Migg quá thô tục nên Lecter cảm thấy bị sỉ nhục. Lecter bị thuyết phục và quyết định giúp đỡ Starling lần nữa vì cô đã phá được màn chơi chữ, đảo chữ của ông và tìm ra manh mối.

Góp thêm 1 video về nghệ thuật quay phim ở cảnh này:

Starling hay nữ nghị sĩ và con gái bà hay các nhân vật nữ còn sống ở trong phim đều có chung đặc điểm: thông minh, nữ tính, mạnh mẽ. Không có ít hình ảnh ẩn dụ về bất bình đẳng giới trong bộ phim. Đoạn intro có một cảnh đơn giản mà mình khá thích là khi Starling bước vào thang máy lọt thỏm trong thế giới toàn những người đàn ông cao lớn hơn cô và ngước nhìn lên trên. Với dòng phim kinh dị thấp niên 90, nữ chính hay gắn bó với hình ảnh yếu đuối, tóc vàng, kinh điển chạy trốn trong rừng sâu và là nạn nhân. Ở Sự Im Lặng Của Bầy Cừu, nữ chính lại là nhân vật dẫn chuyện, phá án, và phân cảnh cô chạy trong rừng để luyện tập, thể hiện sự phản kháng, làm chủ, một nét đột phá của phim so với thời đại đó.

Một cái nữa mình thích hình ảnh Starling là một cô gái xinh đẹp và luôn được đàn ông thèm khát đối nghịch với tên sát nhân đang bị truy bắt Buffalo Bill - người đồng tính, gặp trắc trở trong chuyện tình cảm và bị xua đuổi. 

Nhân vật này cũng khá hay ho và là tên sát nhân chính cần truy đuổi. Cơ mà Lecter xuất sắc quá nên không ai quan tâm cho lắm :') 

Lần đầu xem phim thì mình cảm thấy thích thú với những chiêu tâm lý Bill dùng như dụ nạn nhân bằng lòng tốt của họ, khi Starling bắt hắn thì hắn không hề sợ hãi vì trước đó cô có hỏi hắn cho cô dùng đt = con gái nghị sĩ yêu cầu dùng đt = nữ giới yếu thế mà hắn có thể dễ dàng chống trả, chạy sâu hơn vào trong căn nhà thiết kế rối rắm như mật đạo nơi mà hắn làm chủ cuộc chơi. 

Lần hai xem phim thì mình để ý hơn về câu chuyện của Bill:

Bill và Benjamin Raspail là một đôi đồng tính. Benjamin là bệnh nhân cũ của bác sĩ tâm thần Lecter, tới để chữa bệnh rối loạn lưỡng cực có thể do cuộc sống của một người đồng tính thời đó khá khó khăn, hoặc để chữa bệnh đồng tính vì hồi đó vẫn có thể coi đồng tính là bệnh. Còn Bill có tiền sử bị bạo hành. Trích trong sách: mẹ Bill là diễn viên nhưng sự nghiệp đi xuống, nghiện rượu và bỏ rơi Bill vào trại mồ côi; đến năm 12 tuổi thì Bill được bà nhận nuôi và giết bà trong 1 phút bốc đồng; được đưa đến viện tâm thần, học may vá ở đó; Bill quen Raspail rồi Raspail bỏ Bill (vì bệnh lý và tính bốc đồng của Bill); Bill giết Raspail và người yêu mới của anh để trả thù và ngày càng lấn sâu vào tội ác. 

Bill và hình ảnh con nhộng lột xác thành con ngài là hình ảnh tượng trưng cho sự thay đổi nhưng sai lệch. Nhộng hóa bướm là hình ảnh lột xác mang tính tích cực, còn con nhộng của Bill lột xác thành ngài đen thể hiện khát khao được làm phụ nữ, được thay đổi con người mình và lệch hướng. Tiếc alf chi tiết này có trong sách nhưng không được giữ trên phim: lời trăn trối của Bill với Starling "What does it feel like to be so beautiful?" :(

Vì bài viết nào cũng cần một đoạn kết :))))) Mình sẽ đi xem phần tiếp theo của phim mặc dù review có bảo nó không được hay cho lắm vì người ta chỉ chú trọng Lecter mà quên mất Starling. Cơ mà thôi kệ :D