Khi rapper HTH – một tài năng trẻ sinh năm 1999 – được chọn vào ghế giám khảo khách mời của chương trình Rap Việt mùa 4, cộng đồng rap fan tại Việt Nam lập tức dậy sóng. Phản ứng không chỉ đơn thuần vì anh còn khá trẻ mà còn vì suy nghĩ rằng HTH chưa đạt được "độ chín" để ngồi vào chiếc ghế trọng trách, ngang hàng với những đàn anh, đàn chị khác trong làng rap. Người hâm mộ, với đa phần mang tư duy Á Đông, cho rằng HTH chưa đủ thâm niên và kinh nghiệm để đưa ra những nhận xét sâu sắc và thuyết phục. Bài viết này sẽ thảo luận về lý do thực sự đằng sau sự phản đối này, không phải là do "trình" độ, mà chủ yếu đến từ tư duy trọng tuổi tác và thâm niên của người Châu Á nói chung và người Việt Nam nói riêng.
Cre: Vieon - Rap Viet
Cre: Vieon - Rap Viet

Tài năng không đồng nghĩa với thâm niên

HTH không phải là một cái tên xa lạ trong cộng đồng rap Việt. Từ những ngày đầu xuất hiện, anh đã thu hút sự chú ý bởi lối rap hiện đại, phong cách lạ mắt, và những đoạn flow kỹ thuật tốt, minh chứng cho thực lực không thể phủ nhận. Ví dụ kể đến, mặc dù phải dừng chân ở top 8 của chương trình King of Rap, anh đã để lại ấn tượng mạnh mẽ với cộng đồng rap với một số bản hit và được một số rapper đáng giá cao, trong đó có B Ray. Song hành sau đó, rapper sinh năm 99 cũng đã có nhiều thành tựu lớn trong ngành âm nhạc này. Tuy nhiên, việc được đưa lên ghế giám khảo của một show truyền hình lớn lại là câu chuyện hoàn toàn khác. Rap fan Việt, đa phần là những người đã theo dõi sự phát triển của rap trong nước từ thời kỳ sơ khai, có xu hướng tôn sùng những rapper “đời đầu” hay các rapper có lịch sử dài hơi. Đối với họ, ngồi vào vị trí giám khảo cần nhiều hơn là tài năng; đó còn là kinh nghiệm, chiều sâu của một người đã từng trải qua thăng trầm của ngành.

Văn hóa trọng thâm niên của người Việt và lối tư duy phương Đông

Ở các quốc gia phương Đông, trong đó có Việt Nam, tuổi tác và thâm niên thường được xem là thước đo giá trị và sự thành công của một người. Trong văn hóa Á Đông, sự kính trọng thường đi đôi với số năm kinh nghiệm và bề dày trải nghiệm. Người lớn tuổi hơn, hoặc có nhiều năm làm việc trong một lĩnh vực, được coi là những người sở hữu nhiều sự khôn ngoan và kiến thức thực tiễn. Vì thế, người trẻ thường được khuyên nhủ phải lắng nghe và học hỏi trước khi có quyền lên tiếng.
Đây chính là lý do mà một rapper trẻ như HTH dù có khả năng, nhưng vẫn chưa được công nhận hoàn toàn trong vai trò giám khảo của một chương trình giải trí liên quan đến rap. Văn hóa tôn sùng thâm niên này đã ảnh hưởng sâu sắc đến cách nhìn nhận của người Việt về vai trò và vị trí trong công việc cũng như trong cuộc sống. Và điều này càng rõ nét khi áp dụng vào những lĩnh vực có tính cạnh tranh cao và gắn liền với cảm xúc mạnh mẽ như rap.

Rap Việt và thử thách đối với những người trẻ tài năng

Show Rap Việt là sân chơi lớn và mang tính biểu tượng trong ngành giải trí Việt Nam. Vai trò giám khảo không chỉ đòi hỏi kiến thức chuyên môn, mà còn yêu cầu một mức độ nhất định của sự từng trải và khả năng cảm thụ văn hóa rap sâu sắc. Nhiều người cho rằng, dù HTH có tài năng, anh vẫn cần thêm thời gian để "chín muồi" và đạt được sự đồng thuận của những người trong cộng đồng.
Tuy nhiên, có thể thấy rằng sự phản đối dành cho HTH là hệ quả của tư duy trọng thâm niên nhiều hơn là một đánh giá khách quan về khả năng của anh. Điều này phần nào giới hạn cơ hội cho những tài năng trẻ như HTH, khiến họ phải theo đuổi nhạc rap nhiều năm cho đến khi để được cộng đồng công nhận.

Tương lai và sự thay đổi tư duy

Dù tư duy tôn trọng thâm niên vẫn bám rễ sâu trong văn hóa, xã hội hiện đại đang dần đổi thay trong cách đánh giá tuổi tác và tài năng. Sự bùng nổ của ngành giải trí và ảnh hưởng từ văn hóa phương Tây đã giúp những khái niệm như “đủ thâm niên” hay “có bề dày kinh nghiệm” trở nên linh hoạt hơn. Ngày nay, người trẻ tài năng không chỉ có thêm nhiều cơ hội khẳng định mình mà còn dễ dàng được công nhận hơn. Với sự chuyển dịch này, hy vọng rằng cộng đồng rap fan Việt cũng sẽ dần có cái nhìn cởi mở hơn với thế hệ rapper trẻ khi họ đảm nhận những vai trò lớn như giám khảo, đánh giá họ qua tài năng thực thụ thay vì tuổi đời hay thâm niên.