Quyền lực và Trò chơi quyền lực là gì?

Đúng, việc hiểu rõ cơ sở hoạt động dưới lớp của xã hội thường cần thiết để giải thích một số hiện tượng xã hội. Ví dụ, dù Nhật Bản có sức mạnh kinh tế cao hơn Nga, nhưng tại sao nhiều người vẫn cảm thấy rằng Nhật Bản không bằng Nga, hoặc vấn đề này gây ra tranh cãi lớn.

Đúng vậy, vấn đề về ai mạnh mẽ hơn ai thực sự là việc hỏi về ai có quyền lực hơn. Trước khi thảo luận về vấn đề này, chúng ta cần hiểu rõ quyền lực là gì. Câu trả lời cho câu hỏi này cũng rất đa dạng, từ các góc độ khác nhau có thể đưa ra các câu trả lời khác nhau. Ví dụ, một số người cho rằng quyền lực chính là sức ảnh hưởng; một số người nói rằng quyền lực là khả năng đạt được kết quả mong muốn và còn nhiều cách tiếp cận khác.

Ở đây, chúng ta cũng đưa ra một định nghĩa rõ ràng hơn: quyền lực chính là khả năng chi phối người khác.

Giả sử rằng câu này là chính xác, vậy chúng ta có thể phân tích xem, quyền lực được hình thành từ những yếu tố nào? Hay nói cách khác, điều kiện nào là cần thiết để có thể chi phối người khác?

Một số bạn có thể nói rằng, tôi không biết làm thế nào để chi phối người khác, tôi chỉ biết mình luôn bị cấp trên chi phối và cảm thấy mệt mỏi. Câu nói này không sai, nhưng liệu các bạn đã từng nghĩ rằng quyền lực của cấp trên là từ đâu đến? Đó là do công ty ủy quyền cấp trên của bạn thực hiện các nhiệm vụ quản lý, vì vậy cấp trên của bạn mới có thể chi phối bạn. Nếu rời khỏi công ty, cấp trên và bạn chỉ là những người qua đường, không ai có thể chi phối ai.

Quyền lực của người lãnh đạo đến từ sự ủy quyền của công ty, và công ty chính là nguồn gốc của quyền lực mà bạn bị chi phối. Nhưng tại sao bạn lại chấp nhận sự chi phối từ công ty? Vì công ty trả lương cho bạn! Bạn bán quyền chi phối của 8 giờ làm việc hàng ngày của mình cho công ty thông qua việc nhận lương, sau đó công ty có quyền chi phối bạn trong thời gian ấy và ủy quyền quyền lực này cho người lãnh đạo của bạn. Kết quả là bạn bị người lãnh đạo chi phối một cách đáng kể.

Việc dùng tiền để làm việc, trông có vẻ công bằng, nhưng bản chất thì lại là mối quan hệ giữa sự chi phối và sự bị chi phối. Phía chi phối thực sự là người nhận được quyền lực, trong khi phía bị chi phối cuối cùng mất đi quyền lực, điều này đã được những người trải qua cảm nhận rõ ràng. Nếu suy ngẫm kỹ, bạn sẽ nhận ra rằng "tiền" đóng vai trò quyết định trong quá trình chuyển giao quyền lực ẩn này, từ đó đã có những quan điểm và hành động như "tiền có thể làm nên thần", "có tiền sẽ khiến ma quỷ lăn tròn".

May mắn thay, trong xã hội của chúng ta, "tiền" không phải là quyền lực cơ bản nhất, nó không thể chi phối mọi thứ, chúng ta vẫn có quyền lực từ chối. Khi chúng ta gặp phải bất công tại công ty, chúng ta có thể đưa ra kiện tụng tại tòa án, yêu cầu sự can thiệp của quyền lực quốc gia. Điều này thực sự là giới thiệu một cấp quyền lực cao hơn để kiềm chế cấp quyền lực thấp hơn.

Quyền lực của quốc gia lớn hơn so với quyền lực của các công ty vì lý do sau đây: quyền lực của quốc gia được hỗ trợ bởi chính phủ quốc gia. Quyền lực này dựa trên sự hợp pháp của chính phủ, và mỗi chính phủ quốc gia có nguồn gốc hợp pháp riêng, không giống nhau. Tuy nhiên, mỗi chính phủ quốc gia hợp pháp đều có một hệ thống quyền lực chắc chắn, đó là quyền lực quân sự hoặc quyền lực bạo lực. Điều này là một loại quyền lực có thể thực hiện việc chi phối đối phương một cách nhanh chóng và hiệu quả. Chính phủ quốc gia có quyền lực này trong tay, là một thực thể vượt trội đối với nhiều công ty. Do đó, việc các công ty phải tuân thủ luật pháp của quốc gia là bắt buộc và tất yếu.

Sau khi đã nói nhiều, cuối cùng cũng đã nói đến chủ đề mà bài viết muốn nói. Quyền lực của một quốc gia được cấu thành từ những quyền lực cơ bản nào. Quyền lực quân sự (bạo lực) được đề cập ở trên được coi là một, và quyền lực tài chính mà tiền tượng trưng cũng được coi là một. Ngoài ra, tôi còn nghĩ rằng còn hai quyền lực khác, lần lượt là quyền lực nhân sự và quyền lực dư luận. Với bốn mảnh ghép này, tạo nên bốn trụ cột quyền lực của một quốc gia.

Trước tiên, nói về quyền lực quân sự (bạo lực). Bởi vì đây là biện pháp cuối cùng để giải quyết vấn đề, người ta thường nói rằng nếu không thể giải quyết vấn đề, thì hãy giải quyết người tạo ra vấn đề. Khi con dao đặt sát vào cổ, con người tự nhiên sẽ nghe lời. Đây chính là sức mạnh của bạo lực, nó có thể dùng sức mạnh để áp đặt và kìm nén mọi sự không tuân.

Trong mối quan hệ quốc tế, sự tồn tại của quyền lực bạo lực lại có một logic khác. Có thể đơn giản hiểu các quốc gia như một nhóm người mắc chứng hoang tưởng bị hại, luôn lo lắng rằng một ngày nào đó các quốc gia khác sẽ đến cướp đồ của họ. Để tăng cường cảm giác an toàn cho chính mình, họ sẽ nghĩ đến việc tăng cường lực lượng quân sự. Rồi các quốc gia khác cũng sẽ nghi ngờ, họ tăng cường lực lượng quân sự để làm gì, có phải họ muốn chống lại tôi không, mặc dù họ không nói ra, nhưng ai sẽ nói trực tiếp về việc đó đúng không? Và do đó, họ cũng tăng cường lực lượng quân sự tương ứng. Điều này có vẻ giống như một trò chơi, khi bạn cầm trong tay con dao, bạn phải làm thế nào để làm cho người khác tin rằng bạn có thiện ý?

Quyền lực bạo lực là khả năng cho phép chúng ta từ chối. Tất nhiên, cũng có một quốc gia cho rằng họ có thể từ chối, sau đó không may mất mát trong ba mươi năm. Cũng đúng, một quốc gia mà ngay cả an ninh của bản thân cũng không tự quyết định được, với quân đội của quốc gia khác đặt trên lãnh thổ, liệu ai đã cho họ sự can đảm để họ tin rằng họ có thể từ chối không?

Nói về quyền lực tài chính. Có một câu thành ngữ rằng một xu tiền có thể làm khó khăn cho anh hùng, đối với cá nhân, đối với công ty, và cũng đối với quốc gia. Nếu nói rằng một công ty có thể bí mật thu được một số quyền lực thông qua tiền bạc, thì ở cấp độ quốc gia, tiền bạc là nền tảng vật chất của toàn bộ quyền lực quốc gia. Tiền bạc là gì? Tiền bạc là đơn vị cơ bản cho việc điều phối tài sản và lao động trên thế giới. Có tiền, bạn có thể có một mức độ quyền lực trong việc điều khiển tài sản trên thế giới. Đối với quốc gia, có thể thông qua việc kiểm soát luồng tiền để thực hiện ảnh hưởng và kiểm soát các tài sản liên quan cũng như các vấn đề đằng sau.

Tại sao nói rằng các quốc gia có nền kinh tế mạnh thường không yếu về năng lực quốc gia? Đó chính là vì nền kinh tế mạnh mẽ sẽ mang lại cho quốc gia nguồn thu ngân sách phong phú. Khi quốc gia giàu có, họ có thể chi tiêu vào các lĩnh vực có giá trị cao hơn để nâng cao sức mạnh.

Tại sao nói rằng Mỹ là một siêu cường trên thế giới? Vì sức mạnh kinh tế duy nhất của nó cung cấp cho nó khả năng tài chính dồi dào. Thu nhập ngân sách của Mỹ vào năm 2022 gần 50 nghìn tỷ đô la Mỹ, cao hơn cả GDP hàng năm của Nhật Bản, quốc gia thứ ba trên thế giới. Do đó, Mỹ có thể duy trì chi phí quân sự hàng năm lên đến 800 tỷ đô la Mỹ, đồng thời cũng có thể duy trì đầu tư vào các lĩnh vực khác như giáo dục, y tế, công nghệ và nhiều lĩnh vực khác.

Bạn có biết tại sao Triều Tiên phải duy trì "chính sách đứng đầu" không? Kết hợp hai yếu tố quyền lực bạo lực và quyền lực tài chính sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn. Hiệp định Triều Tiên được ký kết trong cuộc chiến tranh Triều Tiên với sự hỗ trợ của Mỹ luôn chỉ là một thỏa thuận ngừng bắn mà không phải là một thỏa thuận hòa bình. Thêm vào đó, với sự phong tỏa của Mỹ, Triều Tiên luôn có cảm giác rất lớn về an ninh của chính mình. Họ phải đối mặt với tình trạng kinh tế không mấy tốt và thu nhập ngân sách hạn chế, điều này dẫn đến việc phải ưu tiên cung cấp nguồn thu nhập hạn chế cho quân đội, sau đó mới phân bổ cho các lĩnh vực khác. Mức đầu tư hạn chế vào kinh tế lại dẫn đến sự phát triển kinh tế không đủ. Triều Tiên có nghèo là nghèo, nhưng họ hiểu rõ về bản thân mình, chính vì nhận biết sức mạnh của Mỹ và nhìn nhận sự yếu đuối của bản thân, nên họ đã duy trì chính sách "đứng đầu" trong nhiều năm.

Còn về các quốc gia khác, chỉ cần từ hai góc độ trên, bạn cũng có thể phân tích ra nhiều điều thú vị.

Thứ ba là quyền lực nhân sự. Vì trong xã hội con người, bất kỳ hành động nào cũng phải được thực hiện thông qua con người. Quyền lực nhân sự là cách điều chỉnh vị trí của con người để thực hiện quyền lực. Vì vậy, quyền lực có thể đạt được ở đâu, phụ thuộc vào việc người ảnh hưởng bởi quyền lực có thể đến đâu. Trong quá khứ, tại sao lại có câu nói "quyền lực của vua không thể trải rộng xuống hạt"? Bởi vì quyền lực của làng chủ nằm trong tay các chủ đất, vua chỉ quản lý trực tiếp các quan chức như quận trưởng và không thể điều chỉnh các chủ đất, các gia đình lãnh đạo.

Khi quay lại xã hội quốc tế, tại sao Mỹ lại nhiệt tình tham gia vào các cuộc cách mạng màu sắc? Vì giữa các quốc gia, tưởng chừng như là bình đẳng, Mỹ không thể thông qua cách thức trực tiếp mà điều chỉnh hệ thống nhân sự của một quốc gia khác để thực hiện ý chí quốc gia của mình. Nhưng một ngày đẹp trời, Mỹ nhận ra rằng họ có thể thông qua các phong trào dân sự từ xa để can thiệp vào việc bầu cử bình thường của một quốc gia, chỉ cần người được bầu không theo lời Mỹ hoặc chỉ cần là người phản đối Mỹ được bầu là tổ chức người đi "điên" đến khi có được người lãnh đạo quốc gia phù hợp với ý muốn của Mỹ. Điều này liệu có phải là một dạng của quyền lực nhân sự không? Hãy hiểu thêm về người dân Ukraine.

Cuối cùng, hãy nói về quyền lực dư luận. Đây là một khía cạnh khá phổ biến, có thể hiểu là quyền lực truyền thông, hoặc có thể hiểu là các giá trị phổ quát, hoặc còn gọi là đạo đức, bởi vì hai yếu tố này đều tiến triển theo một cách tương tác. Nếu quyền lực bạo lực là sức mạnh dùng sức ép để khuấy động con người, thì đạo đức là sức mạnh dùng lòng tốt để thu hút con người. Đề tài này không thể nói rõ quá, vì cuối cùng tôi cũng muốn giữ nguyên tài khoản này.