QUẢNG CÁO, ĐẦU TƯ, ĐỎ ĐEN VÀ CUỘC SỐNG...

Vẫn là 0h00, cái giờ mà theo đồng hồ sinh học tự nhiên hầu hết mọi người đang chìm trong giấc ngủ...

Xung quanh là đêm tối, tôi đang ngồi trước màn hình máy tính, đeo headphone in-ear kín mít, một chút nhạc Lofi nhẹ nhàng. Và, một người đàn ông da trắng, mái tóc vàng, xoăn tít xuất hiện trên màn hình 18 inch và cất lên lời đề nghị:

- 50 triệu, theo không? - Giọng điệu của gã đầy thách thức.

Tôi hít một hơi thật sâu và thở ra từ từ, mắt nheo lại như suy tính một điều gì thật kỹ, mím môi lại rồi lên tiếng nói:

Chắc chắn bạn đang chưa hình dung ra tôi đang nói cái quái gì đúng không?À,  xin giới thiệu, tôi là Maico, một “Fâybúc Ẹt-vơ-tai-zơ” (quảng cáo trên Facebook). Thật ra, khung cảnh vừa rồi chỉ là sự tưởng tượng của tôi buổi đêm vào lúc 0h00 - cái giờ cực kỳ quan trọng với mấy ông chạy quảng cáo trên mạng giống như tôi. Vì theo nhiều kinh nghiệm của anh em trong nghề, đó là giờ hệ thống Facebook reset lại chu kỳ phân phối của các bài quảng cáo, nên đó được coi là giờ thích hợp nhất lên các bài quảng cáo mới, đó là lý do việc phải ngủ ngày cày đêm là chuyện hết sức bình thường.

Quay trở lại chủ đề, bạn vừa thấy những gì mà tôi vừa kể cho bạn lại giống như tình tiết cao trào của một bộ phim về “cờ bạc” nổi tiếng nào đó đúng không?

Đó là vì gần đây, sau một thời gian tu luyện, tôi đã nhận ra 3 lĩnh vực sau có những sự rất liên quan đến nhau, đó là chạy quảng cáo(nghề của tôi), chơi bài Poker, và đầu tư tài chính. Và nếu bạn cảm thấy "tò con nhà anh mò", thì tôi sẽ bắt đầu ngay…

Tiêu đề thì hơi giật gân vậy thôi nhưng đầu tư tài chính, chạy quảng cáo hay những game bài đỏ đen như Poker, đều là việc chúng ta đều bỏ ra một khoản tiền để hi vọng sẽ kiếm được nhiều hơn giá trị trong tương lai, và luôn có những sự lựa chọn mà khi tham gia chúng ta cần tìm ra đâu hợp lý nhất. Chẳng có đúng, sai rõ ràng mà chỉ có hợp lý hay không hợp lý, hợp lý ít hay nhiều.

Trong Poker, chúng ta luôn có:

Call (chấp nhận đánh cược), 

Fold (bỏ bài và trả tiền),

Check (chờ thêm thông tin) và

All-in (Xả láng đi hả! ). 

Trong đầu tư tài chính, cụ thể là chứng khoán hay bộ môn đầu tư Cryto Currency (tiền kỹ thuật số) đang rất hot trong thời gian gần đây, người chơi luôn có quyền chọn mã cổ phiếu (hay đồng tiền số) mà mình theo đuổi, quyết định mua chúng ở mức giá bao nhiêu, thời điểm nào, rồi có bán hay không bán, những sự lựa chọn đều từ sự kỳ vọng đạt lợi nhuận trong trương lai.

Trong chạy quảng cáo, người chạy chọn nội dung, chọn thời điểm, chọn ngân sách mỗi chiến dịch, rồi chọn tắt, hay bật để dừng lại hay tiếp tục.

Như vậy đó, người tham gia đã luôn có nhiều sự lựa chọn và họ đặt cuộc một khoản đầu tư vào những quyết định và chấp nhận những điều được và mất sẽ đến từ những quyết định đó.

Khi tham gia những bộ môn này, tôi đã nhận ra tất cả chúng đã đều đem đến cho tôi những cảm xúc, hay hiệu ứng tâm lý rất rõ ràng, theo kiểu “rất là cuộc sống mà”.  

Để tôi kể cho bạn sự kiện của anh bạn tôi cách đây ít tuần. Khi đó, một đồng tiền kỹ thuật số ảnh đầu tư, trong 15-30 phút đã lao dốc giảm mấy chục %, khiến số tiền đầu tư của ảnh bốc hơi mấy ngàn đô. Mấy ngàn đô trong 15 phút, chắc bạn cũng có thể đoán được tâm lý lúc đó của người chơi như ông bạn tôi chứ. Đó là lúc thị trường khá hỗn loạn, và lúc đó tiếp tục nắm giữ tài sản và chờ đợi giá của đồng tiền sẽ quay trở lại hay bán đi vì biết đâu nó sẽ tiếp tục mất giá sâu hơn và bị mất tiền nhiều hơn nữa (stop loss).

Điều này giống như trong game bài Poker, những người chơi thường bị chèn ép về mặt tâm lý giữa được hay mất, úp bài và từ bỏ, chấp nhận mất khoản cược đã trước đó (có thể là không nhỏ) để không bị mất nhiều tiền hoặc tiếp tục chấp nhận rủi ro với mức cược cao hơn. 

Trong quảng cáo thì sao, bạn chạy mức ngân sách càng lớn, lên tới mấy chục, mấy trăm triệu, bạn sẽ càng cảm thấy khó khăn. Tưởng tượng trong một ngày, khi bạn đã chi ra mức ngân sách tiền vài chục triệu, mà kết quả lại thật sự tồi tệ, tồi tệ bất thường (điều này có thể do thị trường, đối thủ cạnh tranh, hay những yếu tố mà bạn chưa thể kiểm soát được, thật đáng ngại là sự bất ổn này diễn ra không ít). Lúc đó, tiếp tục hay tạm dừng, sự được hay mất là điều đẩy bạn vào những trạng thái tâm lý mà thôi gọi là “tinh thần thép để quyết định”.

Những tâm lý trong đầu tư tài chính hay poker hay kể cả quảng cáo mà người chơi hay gặp nhất, đó là “tham lam” - khi được lời thì muốn được nhiều hơn nữa, đó là “lo sợ” - có khi run bần bật sợ mất số tiền bỏ ra, và cả "fomo" (sợ bị bỏ lỡ) nữa, ví dụ người ta bảo mã cổ phiếu này sẽ tăng giá mạnh, không đầu tư thì sẽ tiếc không ngủ được, hay quảng cáo đang không tốt nhưng nếu dừng lại mà sau đó nó tốt hơn thì sao...

Điểm tương đồng tiếp theo của các bộ môn mà chúng ta đang bàn luận đó là xác suất. Bộ môn quảng cáo chẳng có gì là đúng hay sai. Một chiến dịch được người ta đánh giá là tuyệt vời ở mọi mặt, từ hình ảnh, video, thông điệp, nội dung,... thì nó lại chẳng đem lại kết quả gì. Trong khi, một chiến dịch tưởng như "bỏ xó" lại đem kết kết quả tốt kinh ngạc. Nhiều người làm nghề, hay dùng câu “cuộc sống mà” nhiều hơn, luôn có xác suất, có hoặc không, đúng hoặc sai cũng chỉ là tương đối, đúng là “chuyện quái gì cũng có thể xảy ra”.

Trong bộ môn poker, những người chuyên nghiệp và đầu óc thường phải tự tính được xác suất chiến thắng trong đầu, từ các dự kiện xảy ra, từ các quân bài vừa xuất hiện, đến các hành vi, cử chỉ của đối phương, và chắc hẳn họ là những bậc thầy về bộ môn xác suất thống kê.

Tuy nhiên, cần thêm cả trực giác và sự may mắn nữa. Trong bộ môn này, những trạng thái về trực giác thường xuyên xảy ra (như kiểu mình có niềm tin mình sẽ có thùng phá sảnh, hay chắc chắn đối phương không thể có quân Át đâu,...), người chơi poker dùng trực giác để cảm nhận và phỏng đoán quân bài tiếp theo sẽ xuất hiện hay quân bài của đối phương, so sánh với những tính toán về xác suất để đánh cuộc với quyết định của mình. Người đầu tư tài chính cũng vậy, có phần trăm nào đó họ sử dụng trực giác của mình để đoán biết giá thị trường sẽ lên hay xuống.

Tuy nhiên, những nhà xác suất thiên tài, những người nhạy bén về trực giác, vẫn có thể thua hay mất trắng nếu như đối phương là người may mắn hơn hoặc gặp những rủi ro rất "kiếp đỏ đen" như sàn chứng khoán bị nghẽn lệnh, chính sách nền tảng quảng cáo thay đổi bất ngờ, hay những người chơi poker khác lật lọng (không hề ít nha). Đó! Cuộc sống mà, đen thôi, đỏ quên đi!

Điểm quan trọng của bài viết này, đó là “đừng coi cuộc sống này như bộ môn cờ bạc, đừng đánh cuộc vào những cuộc chơi may rủi". Vì trong những bộ môn tôi vừa kể trên đây, bạn hoàn toàn có thể thắng nếu có kỹ năng và tư duy chiến lược chính xác.

Dù không có gì là tuyệt đối, nhưng những người chạy quảng cáo, Digital Marketing xuất sắc, thấu hiểu tâm lý khách hàng, họ có kỹ năng cao để đưa ra những chiến dịch tốt nhiều hơn những chiến dịch dở.

Những nhà đầu tư tài chính chuyên nghiệp biết kiểm soát sự chi phối của tâm lý trong các hoàn cảnh, họ chủ động trong sự biến động của thị trường, họ có mục tiêu, kế hoạch rõ ràng cho từng khoản đầu tư, họ kiểm soát được lòng tham lam và chai lì với sự sợ hãi để đạt kết quả là lợi nhuận tốt cuối cùng. 

Người chơi poker cũng vậy, người chơi giỏi sẽ không hề bị bất ngờ trong tình huống nào cả. Trong thực tế, luôn có những người chơi poker trắng tay và có những người thắng tất cả bàn, người thắng chắc hẳn là người có nhiều quyết định chính xác hơn, họ có thể bị thua trong 1, 2 ván do kém may mắn nhưng vẫn là người giành chiến thắng chung cuộc.

Đó là cuộc sống luôn ẩn chứa sự bất định, không có tuyệt đối, luôn có xác suất có hoặc không, nhưng nếu có đầy đủ kiến thức, kỹ năng, rèn luyện tư duy chiến lược, có mục tiêu và kế hoạch rõ ràng, biết kiểm soát những trạng thái tâm lý của mình thì ta có thể đưa ra nhiều quyết định hợp lý hơn những quyết định không hợp lý và trở thành người chiến thắng. Đỏ hay đen, may hay rủi vẫn có thể xảy ra nhưng chẳng được nhiều lần và ta không đánh cuộc vào chúng.

Cảm ơn bạn đã đọc đến phần này của bài viết. Đừng thắc mắc vì sao tôi lại đặt lên bàn cân những lĩnh vực này mà không phải điều gì khác. Đó là sự ngẫu nhiên của "bí thuật", tôi đặt ra và mời bạn tham khảo chúng, và nếu thấy hay bạn có thể chia sẻ.

Tích tắc, tích tắc,... lại là khung giờ 0h00 và trong một phòng tối...

Tôi vừa quyết định “Call” với anh chàng “tóc xoăn” tôi kể ở đầu bài viết rồi :)). Tôi tự tin với quyết định đó và yên tâm tắt đèn đi ngủ. Xin chào!