Phán xét hay không phán xét, để làm gì, và vì sao?

Bạn bè trên FB mình khá nhiều và hoạt động ở nhiều lĩnh vực khác nhau, nên mình cập nhật tin tức khá nhanh mà không cần phải theo dõi các page hay hội nhóm lớn. Khoảng 10 giờ sáng hôm qua, mình thấy một tin khiến mình hơi bức xúc: vụ một biên tập viên đăng status "Lâu lắm mới được đón một con bão ra hồn bão".

Lúc mình vào tận nơi kiểm chứng thì status đó được đăng khoảng 1 tiếng trước, đã được chỉnh sửa, nhưng chưa xóa. Mình có chụp ảnh lại cho người yêu mình xem, còn nói: đăng vầy mà không xóa là dở rồi. Tất nhiên đúng là dở thiệt, bị một làn sóng phẫn nộ nhấn chìm rồi.

Mình có chụp lại status đó. Lúc đó mình cũng khá bức xúc, định sẽ đăng lên nói vài lời kiểu "nghĩ sao mà nói ra được lời không có trái tim vậy chứ". Nghĩ tới nghĩ lui lại thôi, vì có phần thấy mình hả hê vì người khác lộ ra cái ác (còn mình thì chưa).

Mình đã thử nhìn mọi hiện tượng theo hệ quy chiếu "một là tất cả, tất cả là một". Nói đơn giản thì mình cũng là người kia, người kia cũng là mình. Những điều họ thể hiện ra cũng là phản ánh những góc khuất nào đó bên trong con người mình, theo một cách nào đó. Nói kỳ lạ hơn thì là những gì họ làm cũng có lỗi của mình trong đó (nếu đó được xem như lỗi).

Khi mình học chiêm tinh, có một khái niệm đã làm rõ hơn góc nhìn nói trên: mỗi người không phải chỉ chịu ảnh hưởng của cung hoàng đạo có mặt trời ở đó, mà mang trên người tính chất của 12 cung, 10 hành tinh. Điểm khác biệt là khi nào thì cung nào chiếm chủ đạo, hành tinh nào hiện rõ mà thôi. Đơn giản thì là con người đều có đủ tốt và xấu, chỉ là người ta lựa chọn (hoặc vô thức) thể hiện ra điểm tốt hay xấu bên trong mỗi người.

Osho có nói một câu, đại ý là: trái cam thì vắt ra nước cam, những người gây đau khổ thì bản thân họ cũng cất chứa nhiều đau khổ. Mình thường xuyên suy ngẫm và liên tưởng hình ảnh này để cảm thông cho những người gây khổ đau cho người khác, giống như trường hợp của cô biên tập viên trên. Cô ấy là người có học thức, có công việc tốt, tại sao vẫn có lúc phát ngôn một câu nói như vậy?

Một số người sẽ phản ứng ngay rằng tôi là người bình thường, không phải bậc thánh, tôi có quyền thể hiện sự giận dữ. Đúng vậy. Chúng ta đều là người thường, thế nên cần phải hướng về đức tính của bậc thánh mà học theo chứ không phải lấy đó làm cớ để ở mãi trong khổ đau và gây khổ đau cho người khác. 

Và đúng vậy, bạn có quyền giận dữ, thậm chí có quyền nhận xét về một người thông qua hành động nào đó của họ. Nhưng thuận tiện hãy quan sát chính mình trong lúc làm những việc đó. Đó là cách để trở nên tốt hơn, hiểu mình hơn.

Khi bạn bắt đầu quan sát mọi thứ và có ý thức rằng mình đang dùng hệ quy chiếu nào, dùng "tấm kính" nào để nhìn ra thế giới thì dần dần bạn sẽ bình tâm với mọi hiện tượng, có thể yêu thương mọi người dù họ làm điều tốt đẹp hay xấu xa, dù họ hàn gắn hay gây ra tổn thương cho người khác.

Và khi đó, nếu bạn có phán xét "chính mình" thì cũng là phán xét một cách yêu thương, tha thứ, bao dung và để cho mình trở nên tốt đẹp hơn.