Perfect days - Khi cuộc đời là thước phim slow motion

Perfect days là một bộ phim của nhà đạo diễn người Đức Wim Wenders. Ban đầu, đây chỉ là một dự án phim tài liệu ngắn được đặt hàng để kỷ niệm dự án nghệ thuật nhà vệ sinh Tokyo - nhưng cuối cùng, nó đã biến thành một bộ phim có sức sống mãnh liệt hơn, với những lời tán dương, tạo được tiếng vang lớn khi lọt vào danh sách top 5 đề cử Phim quốc tế xuất sắc nhất tại Oscars 2024 và mang tới cho diễn viên chính - Koji Yakusho giải thưởng Nam diễn viên xuất sắc tại Liên hoan phim Cannes 2023.

Bộ phim được quay trong vòng vỏn vẹn 16 ngày tại Nhật Bản. Trong đó trọng tâm chính xoay quanh nhân vật Hirayama - một người đàn ông ngoài ngũ tuần làm công việc dọn dẹp vệ sinh trong những nhà vệ sinh công cộng ở quận Shibuya tấp nập. Cuộc sống của ông được mô tả qua những thước phim tỉ mẩn, nhẹ nhàng và lặp đi lặp lại trong những góc máy khác nhau. Đó là một sự thống nhất đến đáng ngưỡng mộ của những thói quen hằng ngày từ lúc thức giấc đến khi say ngủ của ông.

Hirayama bắt đầu một ngày mới bằng việc cầm bình nước lên tầng tưới cây, vệ sinh cá nhân, mặc bộ đồ lao động màu xanh, mở cửa ra khỏi nhà, nhìn lên trời hít một hơi và mỉm cười, mua cho mình một lon cà phê ở máy bán hàng tự động gần cạnh, rồi lên xe, lựa một cuốn băng cassette, mở nó lên trên đường lái xe tới chỗ làm. Ông lau dọn sạch sẽ từng ngóc ngách ở nhà vệ sinh, dù cho sau đó sẽ ngay lập tức có người đến làm bẩn nó, hay mặc cho những câu thắc mắc của cậu thanh niên trẻ cùng làm chung công việc: “anh không cần phải lau sạch đến thế đâu”. Buổi trưa, ông sẽ ngồi dưới tán cây, ăn bánh mì sandwich, nhìn lên những cành lá rung rinh, lấy chiếc máy ảnh đã cũ vẫn cất trong túi ngực trái và chụp một bức ảnh. Sau khi tan làm, ông về nhà, thay quần áo và đi tắm ở nhà tắm công cộng, sau đó đến quán ăn quen ở trong khu phố chợ tấp nập. Rồi về nhà, trải nệm, đọc sách cho đến khi chìm vào giấc ngủ.

Suốt phim, ta luôn thấy ông có một sự điềm tĩnh và chậm rãi đến kinh ngạc. Dù một ngày trước có trải qua với đôi cảm xúc buồn bực, và đẩy chệch mọi nhịp sống bình thường - thì ngày hôm sau, ông cũng tái lập lại chuỗi quy trình đó, và luôn bước ra cửa với một nụ cười mỉm đầy hài lòng.

Cậu sẽ ra sao nếu mỗi ngày diễn ra đều giống nhau? Sẽ cảm thấy thế nào nếu công việc cứ lặp đi lặp lại (cộng kèm với những ánh mắt ái ngại của người khác) và cậu trải qua mọi thứ - một mình? Đó cũng là câu hỏi mà chàng thanh niên trẻ trong phim đã hỏi Hirayama: "Anh không cảm thấy cô đơn sao?"

Giả như mỗi ngày của tôi mà như thế, tôi sẽ bị bóp nghẹt ở trong đó, và đống stress sẽ thừa cơ mà đổ ập vào đầu, vào thân tôi. Nhưng Hirayma thì khác, ông ấy có một "kho báu" mà ít người có được - khả năng tìm kiếm hạnh phúc trong mọi khoảnh khắc. Ông luôn làm mọi thứ thật chú tâm, làm mọi việc như một món quà của sự sống, chứ không phải vì một nghĩa vụ phải trải qua. Ông thấy vui khi những chiếc bồn cầu, những chiếc gương sáng loáng lên sau lau dọn. Ông để ý tán cây rung rinh, để ý đến ông già vô gia cư thường hay có những động tác khó hiểu, khi người xung quanh lướt qua và hối hả với nhịp sống riêng của họ.

"Thế giới này được tạo thành từ nhiều thế giới khác nhau. Một số trong chúng được kết nối với nhau, một số thì không". Hirayama đã nói với đứa cháu gái như vậy. Thế giới của ông, nhịp sống của ông, là một giai điệu slow motion đầy thi vị. Nó khác với đa số, khi người ta cứ bị cuốn đi bởi quá nhiều nhu cầu không ngừng nảy nở trong cuộc sống, và cảm giác như thế mới là đáng sống. Thì Hirayama bước từng bước chậm rãi, hít ngửi từng mùi, nếm trải từng vị. Và vì thế, mà cuộc sống của ông không lặp lại - thay vào đó, là một hành trình khám phá ra sự khác nhau, sự biến chuyển mỗi ngày, dù là nhỏ nhất. Sống trọn vẹn trong từng khoảnh khắc - đó là một trải nghiệm vừa dễ dàng, mà vừa khó nhằn, chẳng nhiều người dám làm, dù trong lòng chúng ta - tôi chắc rằng luôn mong mỏi giản đơn một cuộc sống như thế.

Nhân vật Hirayama được xây dựng với một cuộc sống chậm rãi và luôn tìm thấy tích cực trong mọi điều. Nhưng không phải ông đang ở trong tình trạng tích cực độc hại, ông tìm được sự tích cực một cách dễ dàng vì nó hiện diện trong mọi vẻ đẹp cuộc sống. Và bên cạnh đó, ông cũng có những cảm xúc buồn bã, giận dữ, thất vọng; chúng vẫn đôi khi xuất hiện trong vài tình huống trong cuộc sống của ông.

Khi ông thoáng vẻ bất lực và mệt mỏi lúc phải cố giải thích cho chàng thành niên đồng nghiệp hiểu ông sẽ không bán những tấm băng cassette (rất được giá) của mình. Khi ông thở dài vì đã dành hết số tiền đang có cho anh ta đi chơi với crush, và xe ông thì hết xăng giữa đường. Khi ông thấy buồn bã vì lỡ nhìn thấy bà chủ quán quen đang ôm một người đàn ông khác. Và khi ông thấy bối rối trước người em gái đã lâu không gặp, cùng lời đề nghị ông về thăm bố ở viện dưỡng lão. Ông có đầy đủ màu sắc của những cảm xúc đó. Và ông để nó tràn qua tâm hồn ông, xoáy đảo nụ cười vẫn thường trực trên gương mặt ông, mà không gượng ép phải vui vẻ trở lại ngay lập tức. Ông thong dong và thuần phát đến mức tôi ngưỡng mộ nhân vật đó một cách sâu sắc, như thể ông là lời giải đáp chân chính nhất cho câu hỏi vẫn luôn thường trực trong đầu của mỗi người trẻ: "Cuộc sống rốt cuộc là gì?"

Và dù ngày hôm trước có xoay lộn trong cảm xúc gì, thì khi bước ra khỏi nhà, ông cũng lại hiển hiện nụ cười trên gương mặt. Vì mỗi ngày là một món quà mới, một cơ hội mới để tiếp tục trải nghiệm. Người ta chẳng thể vì một ngày tồi tệ, để quy thành cuộc đời tồi tệ. Ông trân trọng mọi ngày, để tưới tắm tâm hồn mình. Như khi một lăng kính được lau sạch bụi, máy ảnh mới có thể thu được trọn vẹn vẻ đẹp của mọi khung cảnh.

Dù cho quá khứ của ông đã trải qua những gì (hé lộ bởi cuộc nói chuyện của ông với em gái) thì ông cũng đã chọn cách sống yêu thương cuộc đời, mỉm cười với mọi thứ, chấp nhận và trân trọng. Ông chọn nó, và sống hết mình với lựa chọn đó. Một tinh thần sống xuyên suốt có sức lan tỏa mạnh mẽ đến mọi tâm hồn của những ai đang ngồi trước màn hình theo dõi bộ phim.

Tôi đã đắn đo khi quyết định xem phim. Bởi tôi sợ một người trẻ khi xem một bộ phim có nội dung về an nhàn với cuộc sống lặp đi lặp lại, thì sẽ ít nhiều mất đi động lực phấn đấu. Nhưng cuối cùng, bộ phim đã không những khiến tôi phải bỏ đi suy nghĩ đó, mà còn cho tôi thấy một thứ động lực mới mẻ - xuất phát từ bên trong tôi. Một thứ động lực gọi là yêu lấy những trải nghiệm thất bại của mình. Slow motion lại mọi quãng thời gian từ khi đi học đến khi đi làm hiện tại, tôi bỗng thấy biết ơn mọi thứ, và càng trân quý hơn việc bản thân vẫn ở đây, với sức trẻ, với sự tự do để có thể làm những thứ mình muốn, thử nghiệm những thứ mình mong mỏi. Chính những thứ tôi trải qua, mới tạo nên thứ gọi là "cuộc đời của riêng tôi".

Như Hirayama trong Perfect Days, ta luôn có thể lựa chọn một góc nhìn thật gần, một tốc độ quét thật chậm rãi, và cuộc đời sẽ vì đó mà thật dễ hiểu, thật đơn thuần.

Thả lỏng, và tôi sẽ thấy tôi có thể bay vào mọi lúc tôi muốn.