PHÂN TÍCH CHIẾN THUẬT TRƯỚC TRẬN BÁN KẾT BARCA VS LIVERPOOL

UEFA Champions League đã dần đi đến hồi kết khi những lượt trận bán kết đầu tiên sẽ diễn ra vào giữa tuần này. Trong số hai cặp đấu ở vòng 4 đội mạnh nhất, trận đại chiến giữa Barcelona của Ernesto Valverde và Liverpool của Jurgen Klopp được xem là trận "chung kết sớm" của giải đấu. Và hôm nay, hãy cùng mình đi vào phân tích, so sánh chiến thuật và ưu nhược điểm của từng đội.

Đoàn quân Jurgen Klopp là một trong những clb sở hữu lối pressing tốt nhất thế giới vào thời điểm này. Chiến lược gia người Đức đã thổi một làn gió mới vào và đưa Liverpool tưởng chừng như rệu rã và sắp phá sản trở lại đầy mạnh mẽ chỉ trong hơn 3 mùa giải, để giờ đây The Kop là kẻ thách thức của cả châu Âu. Về cơ bản, Liverpool của Klopp sử dụng 2 loại pressing là pressing theo vị trí (Positional Pressing) và Aggressive pressing (ultra pressing hay pressing cực đoan ở phần sân đối phương).

Khi The Kop triển khai pressing theo vị trí, mục đích của Liverpool là chặn đường chuyền giữa các tuyến với nhau nhằm hạn chế khả năng lên bóng của đối phương, đồng thời gây áp lực lớn buộc đối thủ dễ mắc sai lầm gây ra một đường chuyền hỏng. Để từ đó, Liverpool sẽ đoạt lại bóng và chuyển đổi trạng thái tấn công. Hãy cùng nhìn hình ảnh mô phỏng của lối chơi này:

Mohamed Salah cùng Sadio Mane sẽ đứng ngay vị trí giữa hậu vệ biên và centerback, Firmino sẽ cùng với bộ đôi Salah - Mane gây áp lực lên 2 trung vệ đối phương. Như vậy, với bộ ba tiền đạo Liverpool, đối thủ thực sự rất khó trong việc triển khai bóng từ tuyến dưới. Không những vậy, việc tiền đạo người Brazil chủ động lùi sâu gây áp lực lớn đến tiền vệ phòng ngự của đội bạn. Ta có thể thấy được vì sao Roberto Firmino là con bài quan trọng bậc nhất trong việc triển khai pressing của Jurgen Klopp.

Tiếp đến, hàng tiền vệ của Liverpool với bộ đôi Johan Henderson - Wjinaldum (hoặc Naby Keita, James Milner ) sẽ một kèm một với hai tiền vệ trung tâm của đối thủ. Cuối cùng, người thi đấu thấp nhất ở hàng tiền vệ The Kop (thường là Fabinho hoặc Henderson) sẽ tự do di chuyển nơi trung lộ, đảm bảo nhiệm vụ chia cắt tuyến giữa đối phương, đồng thời thực hiện việc hỗ trợ phòng ngự cho tuyến dưới lẫn hai cánh.

Tuy nhiên, nếu đối thủ của Liverpool có khả năng chuyền bóng tốt sẽ làm vỡ hệ thống pressing của The Kop. Cách tốt nhất để chống lại lối đá này là sử dụng những đường chọc khe được chuyển hóa từ những đường chuyền khi chuyển đổi trạng thái chơi bóng nhanh nhất có thể. Thêm vào đó, việc sử dụng những trung vệ có khả năng cảm giác bóng cũng như thực hiện những chuyền tốt (đặc biệt là những đường chuyền vượt tuyến) là một lợi thế cực lớn khi đối đầu với những phương án áp sát của The Kop.

Ở phong cách Aggressive pressing thứ hai của thầy trò Jurgen Klopp, các cầu thủ sẽ đẩy cao high pressing ngay từ phần sân của đối phương với mục đích tận dụng lợi thế về mặt quân số đoạt lại bóng và tổ chức tấn công nhanh. Không giống với pressing theo vị trí, cách áp sát này mang lại khả năng tái chiếm quyền kiểm soát bóng từ chân đối thủ và không cho họ bất cứ lợi thế về mặt không gian hay thời gian nào. Cách pressing này nhìn qua có thể thấy nét tương đồng đối với bóng đá tổng lực của người Hà Lan ở thập niên 1970.

Kiểu high pressing này cùng với cách chuyển đổi trạng thái cực nhanh đã làm nên Gegenpressing mang dấu ấn của chiến lược gia người Đức với bóng đá thế giới. Tuy nhiên bài toán đặt ra cho phương án này buộc các cầu thủ phải sở hữu một nền tảng thể lực vô cùng lớn. Để có thể chủ động áp sát với cường độ cao, cầu thủ buộc phải chạy thật nhiều và liên tục; và những chấn thương là hậu quả rất nghiêm trọng. Thêm vào đó, nếu đội sở hữu Gegenpressing đối đầu với một đội bóng giỏi thoát pressing với những pha ban bật nhanh, chính xác để thoát khỏi những cái bẫy pressing trên sân thì bản thân đội chơi Gegenpress sẽ gặp rất nhiều khó khăn. Đó là mặt trái của trong hệ thống triển khai áp sát của Jurgen Klopp, và tất nhiên bản thân chiến lược gia người Đức cũng chưa bao giờ yêu cầu các học trò của mình phải Gegenpress mọi lúc trên sân bóng vì ông hiểu được "cái giá" mà họ phải trả nếu mắc sai lầm. 

Chính Liverpool mùa này cũng thường xuyên chuyển đổi linh hoạt giữa hai cách pressing, họ không hoàn toàn đá Gegenpressing mọi lúc mọi nơi như một số người lầm tưởng. Thuyền trưởng Liverpool hiểu rằng đoàn quân của ông sẽ không thể tiến xa đến như vậy nếu chỉ dựa vào lối chơi "cậy sức là chính".

Còn bên kia chiến tuyến, Barcelona từ khi Ernesto Valverde lên nắm quân luôn biết cách xoay chuyển thế trận một cách hợp lí. Nếu thường xuyên theo dõi Barca, ta sẽ thấy được ở những phút đầu tiên của trận đấu là khoảng thời gian mà các đối thủ thường tận dụng nhiều nhất bởi lúc này, "bộ máy" của El Blaugrana chưa thực sự "vào guồng". Ví dụ minh họa rõ nhất cho điều này là trận lượt về tứ kết với Man Utd. Ở những phút đầu trận đó, Solskjaer yêu cầu các học trò pressing tích cực khi nhận thấy hàng thủ Barca dâng lên khá xa khung thành Stegen. Và suýt nữa đoàn quân Quỷ Đỏ còn có bàn thắng sớm nếu Rashford dứt điểm chính xác ở tình huống đối mặt Ter Stegen. Đây có thể là điều mà Jurgen Klopp cần phải nghiên cứu nếu muốn có lợi thế trên sân khách (đặc biệt là tại Camp Nou, nơi Barcelona luôn thi đấu cực kì tốt). 

Dù đôi lúc Gã khổng lồ xứ Catalunya gặp chút khó khăn ở khoảng 10 -15 phút đầu trận, nhưng một khi họ lấy lại được thế trận, rất khó để chơi đôi công với đại diện xứ Catalunya. Trận "chung kết sớm" giữa Barca - Liverpool sẽ là cuộc chiến "vô cực" ở tuyến giữa. Bất kì sai lầm nào, dù là nhỏ nhất cũng dẫn đến hậu quả không lường cho cả hai lượt trận. Tuyến tiền vệ Barca với bộ ba Rakitic - Busquets - Arthur đang cho thấy sự nhỉnh hơn tuyến giữa của nửa đỏ vùng Merseyside về tư duy lẫn cảm quan không gian. Nhưng bộ ba tiền vệ của The Kop lại sở hữu nguồn thể lực vượt trội để vận hành hệ thống pressing của Jurgen Klopp.

Barca của Valverde chỉ thường sử dụng mid pressing trong hiệp một và có thể đẩy cao high pressing ở hiệp hai tùy vào thế trận. Cho đến khi dẫn trước đối phương, các học trò của chiến lược gia xứ Basque sẽ chủ động chơi trùng xuống nhằm đảm bảo tính an toàn, đồng thời hạn chế tối đa sai lầm. Nhưng sự trùng xuống ấy có thể là thứ để đoàn quân Jurgen Klopp khai thác triệt để. Rất nhiều cổ động viên Gã khổng lồ xứ Catalunya không thích phong cách thi đấu như vậy bởi họ cho rằng đó là thứ bóng đá thực dụng với một câu lạc bộ có lối đá hoa mỹ truyền thống như Barca.

Với El Blaugrana, ngoài Messi, họ còn có hai cầu thủ khác cực kì quan trọng đều nằm ở hàng tiền vệ, là Rakitic và Sergio Busquets. Rakitic là một trong những quân bài quan trọng bậc nhất dưới thời Valverde. Tiền vệ Croatia thể hiện tầm ảnh hưởng rất lớn trong việc Barca kiểm soát thế trận cũng như là người đảm bảo việc hỗ trợ cho Messi lẫn Busquets tốt nhất. Chắc chắn, việc Rakitic thể hiện bộ mặt ra sao trong trận lượt đi sắp tới trên sân Camp Nou sẽ ảnh hưởng khá lớn đến kết quả của Barcelona. Tương tự là Busquets, dù gần đây phong độ của tiền vệ 30 tuổi không quá tốt, nhưng anh vẫn luôn là mấu chốt cho tuyến giữa lẫn hàng phòng ngự Barca trước những pha pressing cực rát đến từ The Kop. Cộng thêm việc sẽ đối đầu trực tiếp với Roberto Firmino - một trong những cầu thủ nguy hiểm nhất của Jurgen Klopp, Busquets phải thật sự bình tĩnh nếu anh không muốn pha chuyền hỏng của mình bị trả giá bằng một bàn thua.

Như đã nói, high pressing của Jurgen Klopp hoàn toàn có thể bị phá bởi khả năng chuyền bóng nhanh lẫn việc giữ cự li đội hình tốt giữa các cầu thủ. Và Barca là một trong những clb làm tốt nhất điều này. Rakitic - Busquets - Arthur luôn biết cách di chuyển không bóng và thoát khỏi những cái bẫy pressing do đối thủ giăng ra, đặc biệt là với Rakitic. Nếu Liverpool chủ động dâng cao pressing và bị thoát bởi các tiền vệ Barcelona, khoảng trống của The Kop ngay lập tức được tạo ra là cơ hội để Barca tận dụng với bộ đôi hậu vệ cánh đầy cơ động của mình. Arturo Vidal cũng là một phương án không kém phần hiệu quả nếu Valverde muốn tăng "chất thép" cho bộ khung tiền vệ El Blaugrana, đồng thời nếu muốn tạo ra một thế trận chắc chắn. Nhưng so với Arthur, ngôi sao người Chile không quá xuất sắc trong khoảng thoát pressing rát của Liverpool, cộng với việc đóng góp khá ít ỏi nơi mặt trận tấn công của anh có thể là một điểm trừ nếu so sánh với tiền vệ Brazil.

Dù có phần nhỉnh hơn nhân sự tuyến giữa của Liver, hàng tiền vệ Barca không hẳn là không có yếu điểm. Không ít lần trong mùa giải này, sự đánh mất phong độ của tiền vệ khiến đội chủ sân Camp Nou gặp khó khăn trong việc triển khai thế trận, họ chuyển hỏng rất nhiều và mất bóng cũng không ít. Không những vậy, việc trở lại sau quãng thời gian chấn thương có tác động không hề nhỏ đến Arthur - vấn đề thể lực với cầu thủ Brazil ở giai đoạn cuối mùa là dấu hỏi khi anh có dấu hiệu chững lại ở một số trận gần đây. Arthur thi đấu khá ổn nhưng tiền vệ người Brazil vẫn khá "nhát" trong những đường chuyền có tính đột biến cao, đặc biệt là vào khu vực final third. Và cuối cùng, Busquets phải đảm bảo rằng anh sẽ hạn chế số lần mất bóng và chuyền hỏng của mình khi đối đầu trực tiếp với một trong số những tiền đạo có khả năng tắc bóng cực tốt như Firmino.

Nhưng Liver của Klopp không chỉ có mỗi pressing, nếu chỉ có điều này, chắc chắn ông sẽ không thể thành công tại sân Anfield. Pressing chỉ là nền tảng cơ bản và là thứ giúp Liver chuyển đổi trạng thái lẫn cấu trúc đội hình. Chính 3 tiền đạo trong sơ đồ của họ mới thực sự là con bài chiến lược của Klopp, đặc biệt là Roberto Firmino.

Thông thường, khi Liverpool ở trạng thái có bóng, Firmino sẽ chủ động lùi sâu xuống tuyến giữa với mục đích kéo Centerback của đối thủ ra khỏi vị trí. Bởi tiền đạo người Brazil nếu nhận bóng sẽ gây nguy hiểm cho đội bạn vì khả năng kéo bóng, phối hợp cùng các đồng đội của anh là rất tốt. Nếu trung vệ đối phương dâng cao kèm Firmino, anh ta vô tình để lộ khoảng trống nơi hàng phòng ngự, và điều này sẽ được Salah lẫn Mane tận dụng triệt để ở cánh di chuyển của họ. Với điểm mạnh là khả năng di chuyển không bóng và hoán đổi vị trí linh hoạt giữa các tiền đạo, việc theo kèm nhằm hạn chế khả năng của các cầu thủ tấn công The Kop luôn là điều gì đó rất khó khăn cho đội bạn.

Điều mà ta thường thấy trong một trận đấu của Barca là việc Busquets là người thường xuyên lùi về ngang với bộ đôi trung vệ Pique, Lenglet để nhận bóng từ Stegen và triển khai lên trên cho Rakitic với Arthur có xu hướng di chuyển vào trung lộ. Bằng cách này, Barca không quá lo lắng với sức ép đến từ hàng công Liver bởi họ vẫn luôn giữ đủ quân số để thực hiện triển khai bóng ngay từ tuyến dưới và mở ra khá nhiều lựa chọn trong những pha chuyền bóng.

Bộ đôi hậu vệ cánh gần như xuất sắc nhất thế giới ở thời điểm hiện tại sẽ đối đầu với cặp tiền đạo cánh nguy hiểm bậc nhất ở châu Âu. Ở mùa giải này, phương án triển khai bóng ra biên của thầy trò Jurgen Klopp nhằm tận dụng tối đa khả năng của Sadio Mane và Mohamed Salah đạt hiệu quả rất cao trong việc mở ra cơ hội đến khung thành đối phương. Việc phải đụng độ 2 tiền đạo cánh The Kop là điều không hề dễ dàng với bộ đôi Alba - Roberto/ Semedo. Khả năng chuyển đổi trạng thái từ phòng ngự sang tấn công của cả Mane lẫn Salah sẽ phần nào hạn chế khả năng dâng cao tấn công của 2 hậu vệ biên Barca.

Nhưng, với việc lùi xuống hỗ trợ cặp trung vệ của Busquets lại mở ra đáp án cho bài toán hai full back của Barca. Khi tiền vệ người Tây Ban Nha bắt đầu chuyển bóng, lập tức Rakitic, Arthur sẽ bó vào trung lộ mở ra các phương án chuyền bóng; đồng thời Coutinho/ Dembele lẫn Messi cũng kéo vào trong buộc 2 full back Liver phải theo kèm, vô tình mở ra không gian cánh cho Alba và Roberto tham gia tấn công. Sau đó có thể là một đường mở bóng ra cánh và hậu vệ biên Liver sẽ phải ở trong tình thế 1 đối 2 khi Barca có cả full back lẫn winger. Một phương án overlap hiệu quả ở khu vực half-space sẽ mang về lợi thế không nhỏ cho đội chủ sân Camp Nou.

Về lực lượng nhân sự nơi hành lang cánh phải của Gã khổng lồ Catalunya, thêm vào đó là cách bố trí đội hình ra sân trong những trận gần đây, có lẽ Sergi Roberto sẽ là phương án số một cho trận lượt đi bởi khả năng tấn công tốt của cầu thủ này khi Barca buộc phải chơi tấn công để kiếm một kết quả có lợi trên sân nhà. Semedo có thể là một phương án cho trận lượt về trên sân Anfield khi khả năng phòng ngự của hậu vệ người Bồ là rất tốt, nhưng anh lại thua kém về mặt tấn công nếu xét với người đồng đội Roberto.

Mối hiểm họa từ thầy trò Klopp không chỉ đến từ bộ ba tiền đạo mà còn là sự linh hoạt của đôi cánh xuất sắc nhất EPL Andrew Robertson và Trent Alexander-Arnold. Nếu thường xuyên theo dõi Liverpool thi đấu, bạn có thể thấy Salah lẫn Mane sẽ đảm nhận việc "ghim" vị trí của 2 full back đối thủ, đồng thời mở rộng không gian nơi hành lang cánh để 2 hậu vệ cánh Liver tự do lao lên tấn công. Chỉ cần các tiền đạo Liverpool thực hiện việc gây áp lực lên hàng phòng ngự đội bạn nhằm không cho các hậu vệ cánh dâng cao thì ngay lập tức The Kop sẽ chiếm lợi thế về quân số trong mặt trận tấn công, khi ấy họ sẽ có ít nhất là 6 đến 7 cầu thủ tham gia tấn công.

Thế nhưng, việc thường xuyên dâng cao tấn công của bộ đôi full back sẽ vô tình để lộ ra khoảng trống sau lưng ở hành lang hai cánh, và điều này sẽ là thứ cực kỳ nguy hiểm với The Kop khi đối đầu với họ là Barca với Leo Messi - Ousmane Dembele/ Phil Coutinho ở hai cánh. Như thường lệ, Messi vẫn sẽ được xuất phát bên hành lang cánh phải, còn lại cánh trái có thể là một suất đá chính cho Coutinho khi tiền đạo Brazil đã phần nào lấy lại được phong độ, cộng thêm việc Dembele chưa thực sự tìm lại phong độ trước chấn thương. Tuy rằng Coutinho có vẻ được tin tưởng cho vị trí cánh trái nhưng để đối đầu với Liverpool, Barca cần một cầu thủ như Dembele nhiều hơn. Ở tiền đạo người Pháp, anh có thừa tốc độ để tận dụng khoảng trống mà đội hình The Kop lộ ra khi thực hiện thay đổi trạng thái bóng. Nếu Coutinho đá chính, khả năng anh sẽ bị vây bởi 2, 3 cầu thủ Liver khi ở trong khu vực half-space và bị cô lập khỏi các cầu thủ Barca, đồng thời làm hạn chế khả năng lên bóng của Alba. Thêm vào đó, Dembele sẽ là một lựa chọn không tồi khi Valverde muốn một cầu thủ có thể hỗ trợ Alba trong khâu phòng ngự khi đối đầu với bộ ba Salah - Henderson - Arnold.

Tiếp đến, đối thủ trong trận bán kết của đoàn quân Jurgen Klopp có Messi luôn là cơn ác mộng với mọi hàng thủ. Khả năng cao trong trận đấu sắp tới ở Camp Nou, Jurgen Klopp thừa thông minh để không cho cặp đôi hậu vệ biên The Kop dâng lên quá cao. Tất nhiên, đối đầu với Leo, chiến lược gia người Đức buộc phải tìm cách vô hiệu hóa tiền đạo người Argentina. Nhưng cụ thể là bằng cách nào? Mourinho đã từng mách nước cách ngăn chặn Messi: "Để chặn đứng Messi, hãy kiếm một cái lồng và nhốt cậu ta vào đó." Bài toán Messi luôn là vấn đề muôn thuở với mọi đội bóng, và đến bây giờ phương trình ấy có lẽ đã "vô nghiệm" mất rồi. El Pulga luôn di chuyển tự do, nên việc theo 1 kèm 1 với anh là quá khó. Giả sử Robertson được giao nhiệm vụ "bắt chết" Messi, hậu vệ Liverpool sẽ làm thế nào nếu Messi di chuyển vào trung lộ và tạo ra khoảng trống cho Sergi Roberto lao lên? Bám theo Messi và mở ra hành lang cánh cho Barca khai thác hay bịt khoảng không ấy và mặc sức cho siêu sao Argentina tung hoành? Câu trả lời,  có lẽ chỉ Jurgen Klopp lúc này mới biết được đáp án! 

Nếu Barcelona của Valverde có Leo Messi thì Liverpool của Jurgen Klopp có "transition" (chuyển đội trạng thái) đã làm nên thương hiệu của chính họ. Nhìn vào The Kop, ta có thể thấy được bất cứ pha tấn công lợi thế nào của đội bóng này đều bắt nguồn từ khả năng chuyển đổi trạng thái nhanh chóng. Gần như thầy trò Klopp không mất thời gian trong việc chuyển đổi trạng thái từ phòng ngự sang tấn công và ngược lại. Với Mohamed Salah lẫn Sadio Mane, việc chuyển đổi trạng thái là cách tốt nhất để tối ưu khả năng bùng nổ của hai cầu thủ này. Chỉ với không quá 3, 4 đường chuyền, Liverpool buộc phải tiếp cận khu vực final third của đối thủ càng nhanh càng tốt.

Quay lại khả năng overlap và phối hợp ở half-space của Barca, việc dâng quá cao của hai hậu vệ biên đội chủ sân Camp Nou sẽ là "miếng mồi" cho thầy trò Klopp thực hiện ý đồ của mình. Không giống với Barca, các tiền đạo Liver rất chịu khó lui về hỗ trợ phòng ngự, cả Mane lẫn Salah đều có trách nhiệm lùi về hỗ trợ pressing cho cặp full back. Cùng với đó, hai tiền vệ The Kop sẽ kéo dãn để cùng với tiền đạo lẫn hậu vệ biên pressing nhằm đoạt bóng từ chân đối thủ. Bản thân Alba lẫn Roberto đều là những cầu thủ rất hay dâng cao tấn công, nên nếu 1 trong 2 mất bóng, có thể họ sẽ không kịp lùi về phòng ngự bởi ở cùng hành lang của họ là hai tiền đạo có tốc độ rất tốt. Tuy nhiên, với một con người cực kì cẩn trọng như Ernesto Valverde, có lẽ ông sẽ không để cả Alba lẫn Roberto đẩy lên quá cao. 

* Tổng kết:

Nhìn chung, trận quyết chiến sắp tới đây của cả Barcelona lẫn Liverpool sẽ là một trận chung kết sớm đúng nghĩa của đấu trường châu lục. Với Barca, họ cần phải cầm bóng càng nhiều càng tốt; hạn chế tối đa việc mất bóng giữa sân; tránh đẩy quá cao đội hình vào khu vực final third của Liverpool; và cuối cùng là hy vọng tuyến giữa sẽ giữ đúng phong độ trong một ngày Messi được cho là sẽ bị theo kèm rất rát. Và với Liverpool, để có được lợi thế trên sân Camp Nou, đoàn quân Jurgen Klopp cần cần trọng trong việc triển khai pressing, bởi tiền vệ Barca là một trong những hàng tiền vệ có khả năng thoát pressing tốt nhất thế giới. Thêm vào đó, The Kop cần chuyển đổi trạng thái nhanh, đặc biệt là hai cánh khi cặp full back Barca có dấu hiệu dâng cao; đồng thời, hạn chế việc mắc lỗi vị trí của các cầu thủ, nhất là với cánh phải của chính Alexander-Arnold - bởi đây là nơi mà Barca của Valverde sẽ chủ động khai thác; và thứ quan trọng nhất: cử ít nhất 2,3 cầu thủ theo kèm ngòi nổ Messi. Một lợi thế của Barcelona trước Liverpool là họ đã chính thức lên ngôi vô địch La Liga trước 3 vòng đấu, cộng với đối thủ ở chung kết Copa del Rey chỉ là Valencia, qua đó họ đã có thể toàn tâm toàn ý vào đấu trường châu lục. Còn với thầy trò Jurgen Klopp, họ đang phải bung sức ở cả EPL lẫn Champions League, việc phải xếp sau Manchester City với 1 điểm ít hơn trong khi chỉ còn 2 trận nữa là hạ màn khiến cho The Kop đang gặp không ít khó khăn khi chưa thể toàn tâm toàn ý vào cúp châu Âu như Barca.

Nếu như Ernesto Valverde cần một thế trận tấn công để có bàn thắng làm vốn trước trận lượt về thì Jurgen Klopp lại muốn tận dụng khả năng phản công để đem về cho The Kop một kết quả có lợi khi trước khi kết thúc hai loạt trận trên sân Anfield. Ngoài bài toán nơi hành lang cánh, các cầu thủ của hai đội như Leo Messi, Gerard Pique, Sergio Busquets, Ivan Rakitic bên phía Barca và Mohamed Salah, Sadio Mane, Roberto Firmino và Virgil Van Dijk của Liverpool sẽ là chìa khóa cho trận đại chiến này.

Biên tập: Minh Tài