P2: Tại sao cốc nguyệt san ít được sử dụng tại Việt Nam?

Cốc nguyệt san giờ đây không còn là một thuật ngữ xa lạ với quá nhiều người. Với ưu điểm và sự tiện lợi của mình, việc sử dụng cốc nguyệt san được ví như “một cuộc cách mạng” làm thay đổi nhận thức của phái nữ về vấn đề kinh nguyệt. Bên cạnh đó, độ bền và khả năng tái sử dụng của cốc còn là tiêu chí phù hợp với xu thế phát triển bền vững vì môi trường hiện nay. Thế nhưng, dù cốc nguyệt san là một người bạn có nhiều ưu điểm và thân thiện thì “bạn ấy” lại chưa được sử dụng phổ biến tại Việt Nam. Thay vào đó, băng vệ sinh vẫn là sản phẩm chủ yếu mà phái nữ sử dụng mỗi khi đến ngày đèn đỏ. Vậy điều gì đã khiến cốc nguyệt san vẫn chưa được nhiều người sử dụng tại Việt Nam?

Có hai nguyên chính để việc sử dụng cốc nguyệt san đang còn bị hạn chế tại Việt Nam. Một là do băng vệ sinh đã chiếm lĩnh phần lớn thị trường sản phẩm kinh nguyệt tại Việt Nam trong một thời gian dài. Điều này khiến cho băng vệ sinh đã trở thành “sản phẩm quốc dân” bất đắc dĩ của các thế hệ chị em. Vì vậy, không chỉ riêng gì cốc nguyệt san, mà các sản phẩm kinh nguyệt khác như tampon, quần nguyệt san, đĩa nguyệt san ít được nhiều người nhận diện và sử dụng. Vấn đề thứ hai mà cốc nguyệt san gặp phải chính là những định kiến xung quanh câu chuyện kinh nguyệt. Đây dường như là điểm chung có ở tất cả các quốc gia từ Tây sang Đông, nhưng ở phương Đông quan niệm về kinh nguyệt vẫn còn nặng nề và khó thay đổi hơn. Đây là lý do dẫn đến tâm lý ngại thay đổi, dù các bạn nữ đã tìm hiểu về cốc nguyệt san nhưng vẫn cảm thấy lúng túng. Nên họ vẫn quyết định dùng băng vệ sinh như một vật “bất ly thân” vào mỗi ngày đèn đỏ. Và bây giờ mình sẽ phân tích rõ hơn.

          Băng vệ sinh đã có mặt ở Việt Nam được 30 năm, cho tới nay thị trường băng vệ sinh tại nước ta rất rộng lớn. Mặc dù thời gian đầu băng vệ sinh du nhập vào Việt Nam cũng là đề tài mới mẻ và gây nên tranh cãi với người dùng. Bù lại, trong suốt một thời gian dài các hãng băng vệ sinh có nhiều điều kiện thuận lợi để thấu hiểu khách hàng và nắm bắt tâm lý của họ. Trong khi đó, cốc nguyệt san dù có tuổi đời cũng không hề ít. Tuy nhiên, như ở phần 1 mình đã trình bày rằng cốc nguyệt san đã bị “thất sủng” trong một thời gian dài. Cho nên không được nhiều quốc gia biết đến. Mãi đến năm 2015, Lincup – thương hiệu cốc nguyệt san đầu tiên được bán tại thị trường Việt Nam. Khi đó, nước ta mới bắt đầu công nhận cốc nguyệt san là “một người bạn đồng hành” với phái nữ trong những ngày đèn đỏ. Thông qua Internet, mọi người dần biết đến cốc nguyệt san nhiều hơn và bắt đầu quan tâm đến việc sử dụng cốc. Nhưng, điều gì quá mới mẻ thì đều khiến mọi người có tâm lý e ngại. Chưa kể cơ chế hoạt động của cốc nguyệt san hoàn toàn khác với băng vệ sinh cho nên cốc đã gặp phải nhiều định kiến. Khiến cốc nguyệt san chưa được coi là sảm phẩm mà mọi phụ nữ nên có.

Mặt khác, hầu hết các công ty sản xuất cốc nguyệt san tại Việt Nam đều là những công ty khởi nghiệp, có quy mô nhỏ. Trong khi đó, các hãng băng vệ sinh đều xuất thân từ những công ty đa quốc gia (Kotex trực thuộc Kimberly-Clark; Diana Unicharm là công ty con của tập đoàn Unicharm;..). Lợi thế khi trở thành một thành viên của công ty đa quốc gia chính là sản phẩm được bày bán ở nhiều quốc gia trên thế giới, nhận được nguồn kinh phí lớn, hỗ trợ độc quyền về công nghệ, dễ dàng tiếp cận thị trường và có nhiều chiến lược Marketing, v.v. Những lợi thế này khiến băng vệ sinh dễ dàng có mức độ nhận diện cao từ đó cũng được nhiều người sử dụng hơn. Trong khi đó, vì xuất thân từ những công ty nhỏ nên cốc nguyệt san thường gặp những khó khăn ngược lại đặc biệt là bị hạn chế về vấn đề tiếp cận thị trường và hoạt động quảng cáo. Các hãng cốc nguyệt san thường bán các sản phẩm của mình thông qua mạng xã hội như Facebook, Instagram,… Thông qua đó, mọi người mới bắt đầu biết đến cốc nguyệt san. Số khác thậm chí sẽ không biết sự tồn tại của cốc nếu như không được mọi người xung quanh đề cập đến.

Mình đã không để ý rằng băng vệ sinh đã định hình tư duy về kinh nguyệt của phụ nữ. Ngẫm nghĩ lại mình không tìm đến băng vệ sinh mà chính chúng đã tự tìm đến mình. Bằng cách nào? Chiến lược truyền thông và Marketting của các hãng băng vệ sinh đã thành công thay đổi nhận thức của phần đa mọi người rằng băng vệ sinh là sản phẩm duy nhất phụ nữ nên dùng mỗi khi họ đến ngày đèn đỏ. Chúng ta có thể thấy quảng cáo về băng vệ sinh ở khắp mọi nơi từ ti vi, mạng xã hội, cho đến các poster ở nơi công cộng. Nơi đâu có thể nhìn được thì đều dễ dàng nhìn thấy quảng cáo băng vệ sinh. Đặc biệt, cách quảng cáo của các hãng băng vệ sinh cũng rất ấn tượng và đa dạng và đánh đúng vào tâm lý người dùng. Dù muốn hay không chính hoạt động quảng cáo mọi lúc mọi nơi đã thành công khiến chúng ta nghĩ băng vệ sinh chính là dành cho phụ nữ. Tiếp đến, băng vệ sinh được bày bán ở mọi nơi từ tiệm tạp hóa cho đến siêu thị lớn cho nên mọi người dễ dàng tiếp cận và mua được băng vệ sinh. Sự có mặt quá phổ biến và thường xuyên của băng vệ sinh đã khiến mọi người đều tin rằng đây cũng là một trong những sản phẩm thiết yếu.

Ngược lại, việc chúng ta biết đến những thông tin về cốc nguyệt san dường như khó tiếp cận hơn. Chúng ta chỉ tình cờ biết đến cốc nguyệt san thông qua Internet, hoặc thông qua một ai đó đã sử dụng cốc. Cho nên, số lượng người biết đến cốc nguyệt san chỉ tập trung phần lớn ở những thế hệ trẻ có tư duy hiện đại hơn chứ chưa thể chạm đến mọi đối tượng. Thêm nữa mình nhận thấy chiến lược truyền thông của các hãng cốc nguyệt san cũng chưa thật sự nổi bật, khi phần lớn các quảng cáo đều chỉ tập trung giới thiệu những ưu điểm vượt trội của cốc chứ chưa tạo được điểm nhấn riêng biệt. Ví như mình thích sử dụng băng vệ sinh của Diana hơn các hãng khác chỉ vì khẩu hiệu “Làm con gái thật tuyệt”. Trong khi lựa chọn hãng cốc nguyệt san, mình lại cảm thấy phân vân vì không tìm ra được một sự hấp dẫn trong cách quảng cáo của các hãng. Và các thông tin review về cốc nguyệt san thông qua các web hay các KOL đều chỉ chừng đấy nội dung, mà mỗi reviewer lại sử dụng một hãng cốc khác nhau cho nên mình xem nhiều lại càng phân vân hơn. Bên cạnh đó, cốc nguyệt san thường được bán trực tuyến hoặc chỉ bán thông qua các đại lí phân phối. Vì vậy, sự hiện diện của cốc nguyệt san càng ít trở nên phổ biến hơn. Mặc dù mức độ nhận diện cốc nguyệt san đã nhiều hơn, nhưng vẫn ít người muốn sử dụng sản phẩm này vì phần đa mọi người chỉ nghe qua hoặc nhìn thấy qua mạng.

Một lý do khác, việc cốc nguyệt san ít được truyền thông và chú trọng cũng bắt nguồn từ chính ưu điểm vượt trội của cốc. Vì cốc nguyệt san là sản phẩm phù hợp với xu hướng phát triển bền vững và thân thiện với môi trường. Cho nên hạn sử dụng của cốc nguyệt san là rất lâu ít thì từ 4 – 5 năm, mà nhiều thì lên đến 10 năm. Vì vậy, phải mất một khoảng thời gian dài người sử dụng mới phải mua một chiếc cốc nguyệt san mới. Điều phù hợp với ví tiền của phụ nữ chưa chắc đã là điều hợp lý với một nhóm người. Do nhận thấy khả năng tái sử dụng, cho nên việc bán cốc nguyệt san sẽ không lời nhiều bằng các sản phẩm kinh nguyệt dùng một lần. Cho nên cốc nguyệt san sẽ ít được các nhà đầu tư chú ý hơn.

Việc băng vệ sinh xuất hiện trong một thời gian dài đã định hình tư tưởng của bao thế hệ phụ nữ Việt. Không ai nghĩ rằng sẽ có sản phẩm kinh nguyệt nào khác thay thế được băng vệ sinh, thậm chí họ chấp nhận sử dụng băng vệ sinh trong suốt độ tuổi kinh nguyệt mà không thắc mắc rằng liệu có sản phẩm nào thay thế băng vệ sinh và tiện lợi hơn không? Ngay từ khi còn bé, dù chưa biết chính xác kinh nguyệt là gì nhưng mình đã biết khi con gái đến ngày dâu rụng sẽ phải dùng đến băng vệ sinh. Và mình đã từng nghĩ mình sẽ dùng băng vệ sinh cho tới khi mãn kinh giống mẹ và những người phụ nữ quanh mình mà chưa bao giờ thắc mắc gì. Kể cả trong những sách giáo dục giới tính dành cho các bạn gái, và những buổi giáo dục giới tính hiếm hoi. Băng vệ sinh là phương án thích hợp nhất cho câu hỏi kinh nguyệt con gái cần gì. Và cốc nguyệt san chưa bao giờ được đề cập đến như là một giải pháp cho kỳ kinh nguyệt. Dù dùng băng vệ sinh luôn khiến mình cảm thấy khó chịu nhưng chưa bao giờ mình có suy nghĩ sẽ không sử dụng băng vệ sinh, cho nên mình chấp nhận cảm giác khó chịu khi đến ngày đèn đỏ. Có thể thấy, sự thống trị của băng vệ sinh trong thời gian dài đã định hình tư duy phụ thuộc vào sản phẩm này gần như tuyệt đối. Và chúng ta ít khi tò mò về những sản phẩm khác cũng giải quyết được vấn đề kinh nguyệt.

Trên thế giới có rất nhiều quan niệm cho rằng kinh nguyệt là một điều gì đó xấu xa mà mọi người không nên đề cập đến chúng. Đặc biệt hơn, phụ nữ nên cảm thấy xấu hổ mỗi khi họ đến kinh nguyệt. Ở Việt Nam, nếu một gia đình đang làm một nghi thức thờ cúng thì phụ nữ đang đến ngày đèn đỏ sẽ không được đứng gần bàn thờ gia quy và không được đốt hương cho tổ tiên của mình. Vì quan niệm dân gian cho rằng phụ nữ “đến tháng” là không sạch sẽ và không khỏe mạnh. Bên cạnh đó, sẽ luôn có một mặc định rằng khi phụ nữ đến tháng họ phải tự giải quyết vấn đề của mình một cách kín đáo và nên hạn chế nhắc đến chuyện kinh nguyệt. Sau một quá trình tìm hiểu, mình nhận ra đây là điểm chung ở hầu hết các nước trên thế giới chứ không riêng gì ở khu vực Châu Á hay các nước chịu ảnh hưởng của Nho giáo. Nhưng dường như, ở các nước Châu Á, trong đó có Việt Nam vẫn còn chịu ảnh hưởng nhiều về quan niệm này.

Vì vậy, mặc dù tư duy của giới trẻ dần cởi mở và hiện đại hơn. Thế nhưng vẫn rất ít người quan tâm đến vấn đề kinh nguyệt của phụ nữ. Nếu không xét trên phương diện y khoa, liệu mấy ai để ý rằng quan niệm không tốt về kinh nguyệt đã ảnh hưởng lớn đến quyền lợi của nữ giới?

Bản thân mình chưa bao giờ coi việc có kinh nguyệt là một điều gì xấu hổ dù khi chúng đến thì khá phiền phức. Thế nhưng với các bạn nữ khác thì sao? Họ có cảm thấy ngại ngùng khi đến ngày đèn đỏ không? Tại sao khi mua băng vệ sinh ở tạp hóa người bán lại dùng túi màu đen để đựng băng vệ sinh? Tại sao khi phải thay băng ở lớp, con gái phải giấu miếng băng vệ sinh của mình để đi vào nhà vệ sinh? Điều này vô hình chung khiến phái nữ bị hạn chế mỗi khi chúng ta đến ngày đèn đỏ. Nếu chính bản thân chúng ta không quan tâm đến và không thay đổi cách nhìn về kinh nguyệt chính là tự chúng ta đang đánh mất đi cơ hội của mình. Mọi thứ trên cơ thể chúng ta đều là quý giá, chưa kể việc một người phụ nữ có kinh nguyệt mới là người phụ nữ bình thường. Đây không phải là chuyện xấu hổ, nên chúng ta hãy quan tâm đến vấn đề kinh nguyệt nhiều hơn bằng cách nói ra và xem đấy là một vấn đề hiển nhiên.

Đặc biệt hơn, khi chúng ta thực sự quan tâm đến vấn đề kinh nguyệt của mình. Đây sẽ là động lực thôi thúc phái nữ phải tìm kiếm những sản phảm tiện lợi và sạch sẽ hơn. Vì chúng ta phải chọn yêu lấy cơ thể mình chứ không phải chịu đựng những định kiến làm hạn chế nhận thức của chúng ta.

Bản thân mình biết đến cốc nguyệt san vào năm 2018, nhưng phải đến bây giờ mình mới sử dụng cốc cho những ngày đèn đỏ của mình. Khi tình cờ biết đến cốc nguyệt san mình đã thật sự bất ngờ vì thật sự có một sản phẩm trong mơ giúp phụ nữ cải thiện các vấn đề gặp phải trong chu kỳ kinh nguyệt. Lúc đó mình mới nhận thức được rằng tầm nhìn của mình quá hạn hẹp vì đã không biết cốc nguyệt san sớm hơn. Tuy nhiên, biết đến cốc nguyệt san là một chuyện, bản thân phải sử dụng cốc mới thật sự là vấn đề quan trọng. Mình đã mất một khoảng thời gian dài để vượt qua những quan niệm mình cho là không còn phù hợp và cam đảm hơn để sử dụng cốc.

Như các bạn đã biết ở phần 1, mình đã từng đề cập đến việc cốc nguyệt san từng không được biết đến nhiều ở phương Tây trong một khoảng thời gian. Và cho đến nay, cốc nguyệt san vẫn đang phải chịu một số định kiến không đáng có. Hay ngược lại, chính chúng ta đã tự tạo nên định kiến để rồi không dám bước qua chúng?

Nhiều người e ngại dùng cốc nguyệt san vì phải đưa cốc vào bên trong âm đạo. Từ đó, những nỗi sợ vô hình bắt đầu hình thành trong suy nghĩ của nhiều bạn nữ, khiến họ chùn bước. Suy cho cùng, những nỗi sợ vẫn sẽ còn mãi nếu như chính chúng ta không thật sự sử dụng cốc. Chúng ta nghĩ gì về cốc nguyệt san không quan trọng bằng việc chúng ta sử dụng chúng như thế nào. Dùng rồi thì cảm nhận của bản thân về một sản phẩm nào đó mới trở nên khách quan. Vì vậy, định kiến chỉ có thể mất đi khi bạn không quan tâm đến chúng và có tâm lý cởi mở hơn.

Các bạn nữ không phải băn khoăn về những nỗi sợ đó đâu nhé. Cốc nguyệt san không phải là một sản phẩm mới, nó chỉ mới mẻ với chúng ta mà thôi. Vì vậy, cốc đã trải qua một quá trình nghiên cứu và cải tiến không ngừng để giúp phụ nữ có thể an tâm dùng cốc. Cho nên, mình tin chỉ cần các bạn chịu bỏ thời gian thích nghi, tìm hiểu kĩ cách sử dụng thì việc sử dụng cốc nguyệt san là an toàn và tiện hơn băng vệ sinh rất nhiều. Cần lưu ý là không có một sản phẩm nào là hoàn hảo, vẫn có những rủi ro và sự thất vọng nhất định. Cho nên những bạn đã sẵn sàng sử dụng đừng quá kỳ vọng vào cốc nguyệt san, mà hãy kiên nhẫn và đừng bỏ cuộc.