Hôm nay là ngày cuối cùng của năm, 31/12/2023. Một điều được xem là "xui xẻo" cho các sinh viên y khoa như tui khi phải đi trực vào một ngày cuối tuần, cuối cùng của năm như vậy. Tuy nhiên, đến tui cũng không thể nào ngờ được nó sẽ lại là một kỉ niệm đáng nhớ với mình.

Chiều hôm ấy là một buổi chiều nắng gắt, ngày cuối năm, trong khi bạn bè đang ở nhà để tận hưởng kì nghỉ lễ ngắn ngủi thì tui có duyên đi trực tại một trung tâm về đột quỵ lớn ở Sài Gòn. Đi trực với tâm hồn muốn thời gian trôi thật nhanh để được về nhà nghỉ ngơi. Nhưng có lẽ tui đã sai, hôm nay bệnh viện lại rất đông bệnh mới và tui được tiếp nhận một ca bệnh đầu tiên được đưa lên khoa.

Bệnh nhân là một ông chú tầm 60 tuổi, vào viện vì nói đớ và liệt nữa người bên trái giờ thứ 14. Qua khai thác bệnh sử, tui ghi nhận được chú đang làm bảo vệ cho một công ty ở Bình Dương, chiều hôm qua, khi đang ngồi làm việc như bao ngày thì chú đột ngột nhấc tay lên không được, và chú nhanh chóng nhận ra mình không thể điều khiển nữa người phía bên trái của cơ thể. Vì lo lắng cho tình trạng của mình mà chú và người nhà đi khám bệnh tại phòng khám và được khuyên nên đến BV tuyến cao hơn để điều trị gấp. Tuy nhiên không biết vì một lý do gì mà chú và người nhà không đi liền đến một bệnh viện chuyên về đột quỵ. Đây là điều mà có thể sẽ để lại nỗi day dứt cho chú và người nhà. Sáng hôm sau, chú đến khám tại bệnh viện mà tui đang thực tập thì mọi việc có lẽ đã muộn, đã là giờ thứ 14, đã qua "thời gian vàng" của chỉ định điều trị tiêu sợi huyết.

Do đó điều mà các bác sĩ có thể làm cho chú là theo dõi nguy cơ đột quỵ tiếp tục diễn ra trong các ngày tiếp theo và tìm nguyên nhân dẫn đến lần đột quỵ vừa rồi để dự phòng về sau. Và khi khai thác bệnh sử của chú, mình thấy một niềm tin sai lệch mà có lẽ rất nhiều người mắc phải.

- Điều này là một ý nghĩ không nên có và quá tai hại, bệnh nhân nên đi khám lại định kì để các bác sĩ có thể đánh giá đáp ứng điều trị, đổi thuốc khi có tác dụng phụ và điều chỉnh liều phù hợp với sự đổi thay qua thời gian của cơ thể.

- Mỗi ngày qua đi, ai ai trong chúng ta cũng thay đổi, thuốc men cũng vậy thôi, nó phải phù hợp với thay đổi sinh lý hiện tại của cơ thể thì mới có thể đưa huyết áp được kiểm soát ở mức mong muốn mà không gây biến chứng nguy hiểm cho chúng ta. Vì vậy, chúng ta nên có trách nhiệm với bản thân, với cơ thể này hơn, nên tái khám định kì mỗi 6 tháng hoặc 1 năm để có thể theo dõi, bảo vệ cơ thể sớm nhất có thể.

- Với kiến thức về y khoa của mình ở thời điểm hiện tại, thì trên đời này chưa có thuốc nào có thể phòng ngừa được đột quỵ. Tuy nhiên nó không phải là một bệnh lý " trời kêu ai nấy dạ", nó là một bệnh lý đến từ các yếu tố nguy cơ thay đổi được và không thay đổi được. Để phòng ngừa đột quỵ, chúng ta chỉ có thể phòng ngừa các yếu tố nguy cơ có thể thay đổi được.

Quay trở lại câu chuyện lúc nãy thì lúc mình khám bệnh, mình yêu cầu chú nâng 2 tay lên thì tay trái của chú hoàn toàn không thể cử động chú đã khóc, một cảm xúc khiến mình cũng bất ngờ, nhưng mình thấu cảm với chú. Bỗng dưng nữa người của mình trở nên liệt như vậy, sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến cuộc sống, và đứng trước nguy cơ tàn phế cả đời, thực sự là một cú sốc đối với bất cứ ai.

Chúng ta có thể dựa vào các dấu hiệu này:

Khi có 1 trong các dấu hiệu này, thì bạn nên đi khám tại bệnh viện càng sớm càng tốt. Xin nhắc lại là càng sớm càng tốt. Vì thời gian vàng của tiêu sợi huyết chỉ là 4,5 h. Trong thời gian vàng thì sau điều trị tiêu sợi huyết, bệnh nhân có thể phục hồi về mức bình thường như trước kia. Nếu chẳng may muộn thì các bạn biết rồi, tổn thương của thần kinh là tổn thương không thể hồi phục, do đó sẽ đứng trước nguy cơ yếu liệt, mất vận động, đời sống thực vật cả đời. Còn mốc thời gian 4,5h thì không phải các bác sĩ không muốn giúp bệnh nhân sau khoảng thời gian đó, mà là các nghiên cứu khoa học đã chứng minh là điều trị sau mốc thời gian đó chả có ý nghĩa gì cả, không giúp được gì cho bệnh nhân.

Sau mốc 4,5h thì có thể mở rộng điều trị can thiệp bằng dụng cụ cơ học để lấy huyết khối, tuy nhiên phương pháp này chỉ có thể can thiệp ở các trường hợp mạch máu bị tắc là mạch máu lớn, là một thủ thuật có mức độ xâm lấn rất cao, nên không thể dùng thường quy cho tất cả mọi người.

Mình còn có một lưu ý nhỏ cho các bạn là trong điều kiện y tế của Việt Nam hiện nay, không phải bệnh viện nào cũng có điều trị tiêu sợi huyết, do đó khi có các dấu hiệu trên, bạn nên tới các trung tâm đột quỵ gần mình nhất để được chữa trị kịp thời. Rất nhiều trường hợp vì chờ chuyển tuyến hợp lệ mà bỏ lỡ thời gian điều trị, đó là một điều đáng tiếc.

Bài viết của mình hơi dài, chỉ mong có thể nâng cao nhận thức của các bạn về đột quỵ, một căn bệnh có tỉ lệ tử vong cao và nguy cơ mất khả năng lao động cả đời, ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống của cá nhân, gia đình và xã hội. Đồng thời là nhận thức đúng đắn về bệnh tật ở khía cạnh y khoa, về sức khỏe của bản thân chúng ta.