Những lỗ hỏng của hệ thống phân cấp đàn ông alpha-beta bla bla ( winner-loser)

Đầu tiên, ta hãy cùng xác định lại những khái niệm xung quanh hệ thống phân loại nam giới:

1. Alpha male: đây vốn là một thuật ngữ thuộc về giới sinh vật học ý chỉ những con đực đầu đàn vượt trội về thể chất và tư duy, chúng thống trị và được hưởng những đặc quyền so với những con đực tầng lớp thấp hơn ví dụ như đặc quyền về chia phần thức ăn, chỗ ở, giao phối, cho đến hiện tại vẫn chưa có một bằng chứng cụ thể nào minh chứng sự tồn tại của một alpha male thuần túy trong xã hội loài người, họa chăng cũng chỉ là những phóng tác tô vẽ hình tượng nam tính, anh hùng hoặc phản anh hùng tuyệt đối có phần phiến diện lẫn phi thực tế ví dụ như Yujiro Hanma trong series Baki, vốn chỉ có chức năng giải trí hoặc gom chung những đặc điểm " nam tính hoàn hảo" vào một đối tượng cụ thể với mục đích tạo ra động lực, mục tiêu, giáo dục. Thật ra, thuật ngữ alpha male chỉ mới được phổ biến từ năm 2005 đến nay khi cuốn sách dạy chinh phục phụ nữ The Game của Neil Strauss ra mắt. Tất cả đều chỉ là sự đánh giá ngầm, những tiêu chuẩn đều được quy ước một cách không chính thức, không nhất quán dựa trên cảm tính được tổng hợp từ nhu cầu bản năng sinh tồn, phát triển, phối giống, cộng với đó là thành kiến về mặt xã hội cấu thành từ văn hóa, địa vị, tiền bạc, quyền lực, ngoại hình, tài năng,...

2. Beta male: đây là một thuật ngữ ý chỉ những con đực yếu thế hơn alpha male cho nên phải chịu sự thống trị và mất quyền lợi, trong xã hội loài người, những người được ngầm định là beta male sẽ bị đánh giá thấp và gắn với các đặc điểm tệ hại như nhu nhược, tự ti, yếu kém về mặt thể chất, trí tuệ hoặc địa vị xã hội, cho đến những đặc điểm có phần vô lý, cực đoan và hoang dã hơn như ít thể hiện quyền lực, nhạy cảm, thể hiện tình cảm, hướng nội, không tỏ ra bạo dạn trong quan hệ tình cảm nam nữ và tình dục! Tuy nhiên, nếu xét về tính chính xác về hệ thống cấp bậc thì beta không hoàn toàn èo uột như thế, nó chỉ xếp sau alpha và tệ nhất phải là omega, đúng vậy, alpha đối lập với omega chứ không phải beta.

Từ đây có thể thấy được sự biến tướng trong văn hóa đại chúng đã khiến kỳ vọng về một người đàn ông bị chia hai và chỉ được chọn một trong hai ( nhị nguyên) một cách đầy cưỡng ép, hoặc winner hoặc loser trong mắt mọi người, có thể điều này tồn tại do di chứng của xã hội phụ hệ " nam tôn nữ ti" và khi thế giới biến chuyển kéo theo nhiều sự thay đổi trong quan điểm, hệ giá trị và phương thức sản xuất, hệ quả là vị thế đàn ông bị lung lay, co cụm vô tình tạo ra một khoảng trống về mặt nhận thức cho cánh mày râu và xã hội quanh họ, điều đó bắt buộc họ phải tìm một định nghĩa, một chỗ đứng, một phương hướng thế chỗ khoảng trống đó với điều kiện nó phải bớt đi tính khắc nghiệt lộ liễu như quan niệm xưa cũ, và trùng hợp tính nhị nguyên alpha-beta male lại tương đối thích hợp bởi nó có vẻ " khoa học" và kín đáo hơn.

Không dừng lại ở đó, khi xã hội phân hóa sâu sắc hơn, ta có thêm khái niệm về Manosphere bao gồm những website, blog, diễn đàn mà ở đó, họ tự nhận rằng bản đã nhìn ra bản chất của thế giới, cụ thể là cổ vũ bản chất alpha trong mỗi người đàn ông để khẳng định vị thế thống trị có phần thượng đẳng, họ kiên cố niềm tin phải giữ vững cái thế mạnh đó bằng mọi giá vì cho rằng đó là trật tự tất nhiên, họ đối lập với các phong trào bình đẳng giới và nữ quyền, chụp mũ những phong trào đó là dư thừa, nổi loạn và ngu dốt. Từ trong sự giằng xé của Manosphere lại sản sinh ra một vấn đề khác, chính là những Incel được viết tắt từ "involuntarily celibate" ( độc thân không tự nguyện) ý chỉ những người đàn ông không đủ khả năng tham gia vào các mối quan hệ lãng mạn hoặc chỉ do họ tự ti là thế, họ đổ lỗi phụ nữ đã gây ra nỗi đau khổ đó cho họ từ đó sinh ra thù ghét phụ nữ nói riêng được tóm tắc dưới khái niệm " Misogyny" và thù ghét xã hội nói chung ( Misanthropy) vì cho rằng xã hội đánh giá họ là loser. Thực tế, đã có không ít vụ bạo lực của những người tự nhận là Incel ví dụ như vụ Alek Minassian cố tình lái xe van đâm vào khu phố sầm uất ở Toronto làm chết 11 người và bị thương 16 người, đáng sợ hơn còn có trường hợp diễn đàn tự sát như Sanctioned Suicide.

Bên cạnh đó, trong cộng đồng Menosphere còn có khái niệm về betabux, betabux ý chỉ những người đàn ông bị đánh giá là beta chuyên chi tiền cho phụ nữ với hi vọng tìm kiếm mối quan hệ lãng mạn và tình dục, đối lập với alpha male không cần chi tiền cho phụ nữ mà vẫn có thể quan hệ tình dục với họ. Thuật ngữ này giả định một chiến lược tình dục của phụ nữ, theo đó họ thích quan hệ tình dục với alpha male, nhưng vẫn tìm đến beta male kém hấp dẫn hơn chủ yếu vì mục đích lợi dụng. Mối quan hệ gà và thóc, thợ săn và con mồi kết hợp với tính tương hỗ của xã hội loài người thúc đẩy tính cạnh tranh khó thể tránh khỏi hay dễ hiểu hơn là trong một mối quan hệ thì sẽ tồn tại một người trên cơ người kia, có thể thường trực hoặc không, dễ nhận biết hoặc không nhưng nó luôn ở đó, địa vị trong mối quan hệ, những ám ảnh tình-tiền gắn liền với danh tính của một con người phần nào tạo ra những mối quan hệ, fetish, fantasy tính dục như cuckold, NTR, kiều nữ - đại gia, sugar daddy - sugar baby. Với hệ quy chiếu đạo đức phổ quát, những điều trên rất khó chấp nhận, có một số trường hợp như thế đã lộ diện và mặc dù không nói lên được rằng " ai rồi cũng sẽ như thế" nhưng nó có sức đả kích tâm lý rất lớn khiến xã hội nói chung và đàn ông nói riêng hình thành một áp lực cạnh tranh bằng mọi giá phải trở thành winner để làm chủ đạo đức, lương tâm, sĩ diện và các mối quan hệ.

Tại Việt Nam, theo số liệu của Viện Nghiên cứu Phát triển Xã hội (ISDS), nam giới Việt chịu áp lực khủng khiếp về trách nhiệm “làm trụ cột gia đình”. Họ định nghĩa hình ảnh đàn ông đích thực là phải kiếm thật nhiều tiền, trở thành lãnh đạo, có khả năng tình dục cao và nuôi được vợ con. Chính ngay đây tồn tại một câu hỏi lớn ở chỗ " trở thành lãnh đạo", liệu một người đàn ông đủ đáp ứng điều kiện trên ngoại trừ việc không ( chưa) làm lãnh đạo thì có phải đàn ông đích thực hay không? Nhìn chung thì khi đề cập đến alpha male, các nguồn chỉ đưa ra một chuỗi đức tính như: mạnh mẽ, tháo vác, tự tin, thông minh,... Ở một ngữ cảnh cô lập, và hết... Điều này thoạt nghe thì có lý và hào hùng nhưng thực ra lại quá sáo rỗng, tuyến tính, cào bằng, vi phạm nghiêm trọng thực tiễn y như cách mà mặt tối của chế độ nhân tài ( meritocracy) đã làm, bởi vì nó lượt bỏ sự phức tạp của xã hội và quan trọng là các yếu tố hậu thuẫn ảnh hưởng rất lớn, quyết định sự phát triển và thành công của một người đàn ông để rồi được công nhận là alpha male, những yếu tố đó bao gồm xuất phát điểm, điều kiện sống, giáo dục, môi trường xung quanh, cơ hội thể hiện đức tính hoặc tài năng. Điều đó đồng nghĩa alpha male nhìn bề ngoài là một cuộc chơi công bằng, được phân định bằng bản lĩnh nhưng thực chất lại bị ảnh hưởng rất nhiều từ lợi thế sẵn có, tôi không phủ nhận những trường hợp vượt khó nhưng cũng không đồng ý nếu chủ quan, duy ý chí mà gạt ngang các yếu tố ngoại cảnh rồi tuyên bố " bản lĩnh" là yếu tố duy nhất khiến một người đàn ông thành công, nhất trong định kiến gắn liền đàn ông đích thực với tài chính và địa vị.

Thứ hai, lấy cái gì làm bằng chứng đáng tin cậy để chứng nhận một người là alpha male, không chính thức tồn tại điều kiện cần và điều kiện đủ trong khi hệ giá trị ở mỗi người luôn có sự khác biệt. Về mặt xã hội, bằng dư luận thì phần đông lại thừa sức chụp mũ đàn ông thông qua vật hóa ( Objectification), biến nam giới thành những công cụ bạo lực, quyền lực, sản xuất, sinh sản, mà nếu ai không đáp ứng được thì liền bị đánh giá là thằng vô dụng, thằng gà mái, thằng beta ( omega), loser... Ngoài ra, đàn ông còn bị chuẩn hóa vô cớ với những tính cách: lạnh lùng, thô lỗ, dâm tà, đoản hậu. Cũng chính do không biết nên thể hiện " tính đàn ông" thế nào mới là chuẩn nên dễ dẫn đến nhập nhằng, lầm tưởng giữa khái niệm alpha male, đàn ông đích thực với những bad boys, fuc* boys, bạo lực boys, sĩ diện boys, gia trưởng boys, bợm nhậu boys, dạy đời boys, phô trương boys,... Khát khao được thể hiện và công nhận tạo ra áp lực vô hình dù tốt hay xấu cũng có thể khiến đàn ông bị ám thị nặng nề, thậm chí là dần biến chất mà không nhận ra rằng dù mục tiêu có là gì đi chăng nữa thì thứ họ thực sự tìm kiếm chỉ nhằm xoa dịu những tổn thương họ đã gánh chịu, để cảm thấy an toàn, để lấy lại tự tin, tự do, để cảm nhận mình là một ai đó trong cuộc đời, để bảo vệ bản thân và những người thân yêu.

Về tính nóng nảy ( hiếu chiến, bạo lực, thô lỗ), trong một nghiên cứu của Southwest Missouri State University được thực hiện trên 200 người đàn ông và phụ nữ đã chỉ ra rằng phụ nữ vẫn tức giận và hành động trong lúc tức giận tương tự đàn ông, chỉ khác một chỗ là phụ nữ giỏi kiểm soát cơn giận hơn đàn ông, điều này bắt nguồn từ cơ chế não bộ khác biệt của hai giới. Trong một nghiên cứu, Ruben và Raquel Gur từ Đại học y dược Pennsylvania chỉ ra vùng hạch hạnh nhân chịu trách nhiệm phản ứng cảm xúc giận dữ của nam và nữ đều có kích thước tương đồng trong khi vùng vỏ não trán ổ mắt chịu trách nhiệm kiểm soát cơn giận ở nữ lại to hơn, điều đó cũng lý giải tại sao nữ kiểm soát tính nóng tốt hơn nam nhưng bấy nhiêu đó chưa bao giờ là đủ bởi vẫn còn các yếu tố khác ảnh hưởng đến cơn giận như: quan niệm xã hội về nam quyền, nam tính, giáo dục, tình trạng tâm lý,... Mặt khác, cũng không thể đổ lỗi cho lượng testosterone cao ở nam giới bởi vì nhìn rộng ra, phản ứng của mỗi người nam đối với testosterone rất khác nhau: một số hiếu chiến, một số tỏ ra tử tế. Suy ra, nóng tính chỉ là một phần nhỏ cơ chế sinh học chứ không phải biểu hiện thường trực hay mất kiểm soát của đàn ông bởi con người ngoài bản năng thì vẫn còn lý trí, đặc biệt trong võ thuật, khi thi đấu phải cân bằng giữa tính hiếu chiến và lý trí để tỉnh táo phân tích, phát huy kỹ thuật và tránh mắc bẫy đối phương, điều đó đồng nghĩa bản năng có thể được kiểm soát như một loại phản xạ có điều kiện.

Ngoài ra, mọi người cũng ngầm định rằng ham muốn tình dục của đàn ông cao hơn phụ nữ, đúng, nhưng là đúng một cách trung bình theo một nghiên cứu của đại học Saarland ( Đức) từ dữ liệu của 600.000 cá nhân, gọi là đúng một cách trung bình bởi vì vẫn tồn tại nhiều ngoại lệ từ cả hai giới, ví dụ 1/3 phụ nữ thừa nhận có ham muốn tình dục cao hơn mức trung bình của một người đàn ông, vì vậy, không thể mặc định ham muốn của đàn ông lúc nào cũng cao hơn phụ nữ hoặc hiểu ngược lại thì " máu dê" không phải là một minh chứng đủ tin cậy để thể hiện một người đàn ông, huống hồ một người đàn ông đích thực còn là một khái niệm rộng hơn và cần nhiều hơn thế, suy ra, các ông không nên lậm cái quan niệm " tình dục là thước đo bản lĩnh đàn ông" và tán gái cũng vậy, nhiều nam giới tán gái một phần vì để thể hiện " bản lĩnh" đàn ông như bị đồng hóa theo quy ước xã hội, họ xem đó là một thành tích, điều đó khá nguy hiểm bởi vì không biết khi nào thú tính và sĩ diện sẽ nuốt chửng họ, vô tình vượt qua lằn ranh phong lưu mà trở thành hạ lưu. Ngoài ra, không chỉ nữ giới mà nam giới cũng chịu áp lực ngoại hình rất nhiều, đặc biệt là chiều cao.

Thứ ba, nếu nói alpha male chỉ là người đàn ông vượt trội ở một lĩnh vực nhất định thì lại càng mông lung, nếu họ giỏi mà không có cơ hội phát huy thì sao? hoặc nếu họ phát huy rồi được công nhận nhưng ngày mai xã hội biến đổi, họ cũng " lên voi xuống chó" thì lúc đó họ có còn là alpha male nữa hay không?

Nhìn về mặt tích cực, Alpha male là một chuỗi đức tính đáng học hỏi dành cho đàn ông, còn về mặt tiêu cực, nó vốn dĩ cũng là một hệ thống mơ hồ và đầy phán xét, tôn vinh winner, chà đạp loser y như cách địa vị đã làm bất chấp bạn có phải là đàn ông đích thực hay không, nó cũng là một loại ngụy biện viện dẫn quyền lực vậy. Sẵn nói về địa vị, nó không chỉ là cấu trúc xã hội mà còn là bản chất thần kinh được chi phối bởi bộ não và hormone Serotonin, não chúng ta tự động phản ứng mạnh hơn với các tác nhân hạ thấp địa vị như một cảnh báo nguy hiểm, vì thế không cần quá căng thẳng nếu bạn không quá tệ đủ để tự hại chết mình. Từ đó mới thấy lý thuyết về alpha male là chỉ là lý tưởng, nó chỉ nên dừng lại ở đó, dừng lại ở một cuốn sách self help chứ không thể là một chân lý.