Những lầm tưởng của giới Cryptocurrency về Fiat

Từ trước đến nay tôi đã luôn tin rằng giới đầu tư tiền mã hóa (tôi không thích thuật ngữ "tiền điện tử" lắm) không thật sự hiểu về kinh tế tài chính. Và tôi tin rằng điều này sẽ vẫn còn tiếp diễn trong một thời gian dài nữa, vì nếu họ thật sự hiểu thì cuộc chơi Bitcoin sẽ chấm dứt, đây không phải là điều mà những nhà tạo lập thị trường mong muốn.

Cộng đồng đầu tư tiền mã hóa thường đưa ra một vài luận điểm để cho rằng tiền mã hóa sẽ thay thế tiền pháp định (fiat currency). Chúng được lặp đi lặp lại ở khắp các diễn đàn và dần được coi là khuôn mẫu khi có bất kỳ ai phản đối tiền mã hóa.

Bài viết này sẽ chỉ nói về hai lầm tưởng thường gặp của giới cryptocurrency về tiền pháp định.

Một quan điểm mà chúng ta rất hay bắt gặp đó chính là kể từ khi chế độ bản vị vàng chấm dứt, tiền pháp định sẽ được Chính phủ và Ngân hàng Trung ương điều hành, do đó họ có thể in tiền vô tội vạ và vì thế tiền pháp định không được bảo đảm bởi bất kỳ thứ gì. Điều này đơn giản là sai. Thiết nghĩ luận điểm đúng nên là "không có gì bảm đảm cho tiền mật mã".

Đầu tiên, Chính phủ và Ngân hàng Trung ương không in tiền. Tôi sẽ bàn về điều này khi chúng ta đến với lầm tưởng thứ hai.

Tiền pháp định được bảo đảm bằng tất cả tài sản mà Chính phủ quản lý. Và tôi xin nhắc lại là TẤT CẢ. Chúng bao gồm trữ lượng vàng, trữ lượng dầu, đất đai, nhà máy, tất cả những loại khoáng sản nằm sâu trong lòng đất, tôm cá ngoài đại dương, khoảng không gian trên bầu trời,... tất cả những loại tài sản mà bạn có thể nghĩ đến trong vòng biên giới của một quốc gia.

Một ví dụ đơn giản để hiểu về sự bảo đảm của tiền pháp định. Giả sử bạn có 1 lượng vàng, bạn mang đến ngân hàng và đổi được 90 triệu đồng tiền pháp định. Như vậy thì 90 triệu đồng này được bảo đảm bằng 1 lượng vàng. Cứ khi nào có 1 lượng vàng được đào lên từ dưới đất thì lượng cung tiền sẽ tăng lên 90 triệu đồng, và số tiền này tiếp tục được bảo đảm bởi 1 lượng vàng vừa được đào lên đó. Và cứ tiếp tục như vậy với tất cả các loại khoáng sản, cứ khi nào chúng được đào lên thì sẽ có một lượng tiền tương đương được tạo ra. Kể cả khi chúng ta nói về lao động cũng vậy, mỗi một giờ lao động để tạo ra giá trị đều dùng để bảo đảm cho một lượng tiền đang lưu thông trong nền kinh tế.

Điều này có nghĩa là lượng tiền lưu thông trong nền kinh tế sẽ tăng lên bằng với giá trị tất cả những tài sản được tạo ra (giới kinh tế hay gọi là GDP). Tốc độ tăng trưởng cung tiền của Mỹ M2 từ năm 1959 đến năm 2023 là 6.85%.

Thế thì cái gì đang bảo đảm cho tiền mã hóa, cụ thể ở đây là Bitcoin? Đơn giản là không gì cả.

Chúng ta bắt đầu với một ví dụ về một nơi không có sự tồn tại của Ngân hàng Trung ương, hay còn gọi là hệ thống ngân hàng tự do. Ở đó khi một người dân gửi 1 lượng vàng vào và họ nhận lại 90 triệu đồng, chắc chắn rằng đến một lúc nào đó người điều hành ngân hàng sẽ nhận ra rằng họ cần làm một điều gì đó với lượng vàng được gửi vào. Không làm gì với số vàng đó là lãng phí. Họ sẽ bắt đầu in thêm 10 triệu đồng và cho vay, như thế họ sẽ nhận được một khoản lãi. Làm gì có ai biết số tiền đó từ đâu đến bởi vì đâu khi nào lượng vàng trong ngân hàng vẫn ở đó. Thế nên cung tiền từ đó tăng lên thành 100 triệu đồng.

Lịch sử đã chứng minh rằng ở những ở những nơi có sự xuất hiện của ngân hàng thì nền kinh tế sẽ phát triển mạnh mẽ hơn, của cải được tạo ra nhiều hơn, tỷ lệ thất nghiệm giảm đáng kể. Đó chính là lợi ích của việc tăng trưởng cung tiền.

Tuy nhiên lịch sử cũng đã chứng minh rằng trong một hệ thống ngân hàng tự do, sẽ có những ngân hàng họ cho vay quá nhiều khiến cho lượng vàng dự trữ không thể bảo đảm nếu người dân rút vàng ào ạt và khiến cho hệ thống ngân hàng sụp đổ. Điều này dẫn đến sự ra đời của Ngân hàng Trung ương để kiểm soát tỷ lệ dự trữ khi cho vay.

Ví dụ trên cũng cho thấy rằng việc tăng cung tiền không đến từ phía ngân hàng, nó đến từ việc người dân chấp nhận vay khoản tiền đó.

Thế nên mỗi lần bạn quẹt thẻ tín dụng, mỗi lần bạn vay tiền để mua nhà, mua xe, mua điện thoại,... là mỗi lần bạn góp phần làm tăng cung tiền trong nền kinh tế. Nếu bạn nghĩ rằng tăng trưởng cung tiền là xấu, thì bạn chính là một phần nguyên nhân gây ra nó chứ không phải là ngân hàng.

Ý tưởng tiếp theo trong luận điểm trên là việc đồng tiền bị mất giá, dân gian hay gọi là "lạm phát". Hồi những năm 2000, một dĩa cơm tấm có giá 5.000 đồng và đến năm 2024, một dĩa cơm tấm có giá 40.000 đồng! Thế nhưng họ không nhắc đến mức lương tối thiểu đã tăng lên như thế nào trong suốt hơn 20 năm qua.

Đơn vị chính xác để đo lường nên là giá trị của một giờ lao động. Nếu một giờ lao động của bạn ngày xưa mua được 2 bữa cơm nhưng bây giờ chỉ mua được 1 bữa cơm thì đó mới là vấn đề. Tiền ở đây chỉ là vật trung gian thôi, vấn đề nằm ở chính bạn.

Blockchain và Bitcoin đã xuất hiện 16 năm rồi nhưng đến hiện tại thì tính ứng dụng của nó là rất hạn chế. Giờ đây có vẻ như niềm tin của giới cryptocurrency không còn nằm ở việc thay thế tiền pháp định nữa mà chuyển sang việc Bitcoin sẽ trở thành một loại "vàng điện tử".

Niềm tin này được dựa trên một vài yếu tố sau đây:

- Mạng lưới phi tập trung trên toàn cầu sẽ tránh được rủi ro bảo mật và sự điều hành yếu kém của Chính phủ sở tại (so với tiền pháp định).

- Nguồn cung giới hạn (21 triệu đối với Bitcoin) sẽ là tiền đề để giá trị của Bitcoin tăng theo thời gian.

- Bắt đầu có sự quan tâm của các doanh nghiệp, các định chế tài chính, và Chính phủ các quốc gia trong việc lấy tiền mật mã làm nguồn dự trữ.

Giá Bitcoin đã lên đến 100.000USD, thế nhưng nó thật sự có giá trị nội tại (intrinsic value) hay tất cả chỉ là giá trị ngoại lai (extrinsic value)? Cuộc chơi Bitcoin có thật sự đơn giản như những lập luận của giới cryptocurrency? Những gì diễn ra trong khoảng 1 năm trở lại đây khiến tôi nghĩ rằng quả bom khủng hoảng tài chính toàn cầu đang dần hình thành và sẽ bắt đầu từ Bitcoin. Nó sẽ không đến từ đám đông đang chạy theo Bitcoin với một lý tưởng tươi đẹp và suy nghĩ ngây ngô, nó sẽ đến từ một bầy sói hoang mang tên Wallstreet.