Những bài học về đầu tư và tiền bạc từ “The Snowball: Warren Buffett and the Business of Life”

Lời tựa:

Đọc về sự thật rằng ngay từ 2002-2003, Warren Buffett và Charlie Munger đã dự đoán khủng hoảng tài chính 2007-2009, thậm chí chỉ thẳng mặt gọi thẳng tên thủ phạm chính là những công cụ phái sinh như CDO, CDS mà thấy sốc thực sự. Tính tham lam, ham lợi nhuận của cả thị trường tài chính khiến những cái đầu thông minh nhất cũng từ chối lắng nghe những người thông thái, và sự phức tạp quá mức của thị trường khiến tất cả chọn cách cuốn theo nó lấy lợi nhuận thay vì dừng lại và nhìn nhận thẳng thắn vấn đề.

Trong cuộc họp cổ đông của Berkshire Hathaway năm 2002, Charlie Munger giải thích về các phương thức kế toán có thể làm gia tăng lợi nhuận từ các công cụ phái sinh, và kết luận ‘Nói rằng hệ thống công cụ phái sinh thối như nước thải là một lời xúc phạm với hệ thống nước thải (ý chỉ thực ra hệ thống ấy còn thối hơn rất nhiều)

Anyway, dưới đây là tổng hợp những bài học về đầu tư trong sách “The snowball”. Hy vọng nó có ích cho các bạn.

Phụ trách ảnh: Phạm Google

Đầu tiên, đó là tiếp cận kiến thức. Buffett, từ rất sớm, đã được tiếp cận những thứ khiến ông có một niềm tin không thể xoay chuyển về sự tối ưu của thị trường chứng khoán, nơi mà vốn có thể được sử dụng một cách hiệu quả nhất (nếu so với các công cụ tài chính khác như vàng, bất động sản, vv.).

Trong cuốn “Common Stocks as Long Term Investments”, Smith đã chứng minh rằng chứng khoán là công cụ đầu tư hiệu quả hơn trái phiếu, với 5 lý do chính. Trong đó, lý do đột phá nhất (ở thời điểm sách ra đời) là việc các công ty có thể giữ lại một phần lợi nhuận và sử dụng nó với cùng một tỷ lệ lợi tức.

Bên cạnh đó, Warren cũng cực kỳ may mắn khi … trượt Harvard. Sự kiện này có thể coi là định mệnh, khi sau đó ông đã đăng ký vào Columbia, và được học trực tiếp dưới sự giảng dạy của huyền thoại Ben Graham. Trong chính những giờ lên lớp ấy mà Warren đã có cơ hội gây ấn tượng cực mạnh lên người thầy của mình, để rồi sau đó là những sự kiện khiến sự nghiệp của ông ngày càng đi lên: vào làm trong công ty đầu tư của thầy, rồi khi tách riêng thì được thầy giới thiệu với bạn bè thân quen để đầu tư vào công ty của WB.

Và chắc bạn cũng hiểu, khi có được một người thầy đỉnh cao, thì có bao điều một người có thể học được, đúng không?

Thầy Ben Graham thường nói với tôi rằng: ‘Chúng ta có thể gặp nhiều vấn đề với một ý tưởng tốt hơn nhiều so với một ý tưởng tồi tệ’, vì ta thường quên rằng bất cứ ý tưởng tốt nào cũng có những hạn chế, giới hạn của nó' ... Thầy cũng nói với tôi rằng: ‘Hãy nhớ điều này, Warren: Tiền sẽ chẳng tạo ra mấy khác biệt nào trong cách chúng ta sống cuộc đời mình. Chúng ta sẽ vẫn đi xuống căng tin để ăn trưa và làm việc mỗi ngày, và ‘having a good time’. Vậy nên đừng bao giờ để bản thân lo lắng quá nhiều về tiền bạc'

Ben Graham: người đặt nền móng cho sự nghiệp của Warren Buffett. Phụ trách ảnh: Phạm Google

Vậy thì, chúng ta sẽ phải tìm ra mục đích thực sự của việc kiếm tiền, thay vì chỉ đơn giản là để mình có nhiều tiền hơn mà thôi. Và điều này WB đã xác định được rất rõ ràng từ khi mới bắt đầu sự nghiệp:

WB toàn tâm toàn ý với công việc, với tương lai mà ông nhìn thấy trước cho mình. Ông ấy muốn kiếm tiền. Nhưng là để có thể làm việc độc lập. Khi đó ông có thể làm bất cứ điều gì ông ấy muốn làm trong cuộc đời. Và điều lớn nhất ông ấy muốn làm là được làm việc cho chính mình. Ông ấy thực sự không chịu được việc phải nghe ai đó chỉ bảo, sai khiến, giao việc. Và sự độc lập ấy là cực kỳ quan trọng đối với ông ấy.

Cũng bởi vì hiểu được giá trị thực sự ấy của tiền bạc, nên WB có một thái độ cực kỳ rõ ràng với tiền bạc. Có lẽ không sai khi phong ông là một trong những tỷ phú tiết kiệm nhất (thậm chí gần với từ bủn xỉn hơn là những gì mà bạn nghĩ).

Vì WB luôn xem mỗi đồng đô la như một nguồn vốn để có 10 đô la sau này, nên ông không bao giờ dễ dàng đưa bất cứ một đồng đô la cho người nào khác, nhiều hơn là ông thực sự cần. Mỗi xu (penny) là một bông tuyết cho quả bóng tuyết huyền thoại của ông. ... Lũ trẻ nhà ông có những kỳ nghỉ tuyệt vời, được chơi bời vui vẻ ở các câu lạc bộ (country club, nơi các gia đình có tiền tụ tập), quần áo đẹp, và nhìn thấy mẹ chúng chạy Cadillac và có những chiếc áo lông thú. Tuy nhiên chúng không bao giờ có nhiều tiền. Cha chúng sẽ luôn cân nhắc, dù là về khoản tiêu nhỏ nhất, và sẽ không ít lần làm chúng bất ngờ khi từ chối những yêu cầu nhỏ của chúng. Như việc nếu ông đưa chúng đi xem phim, ông có thể sẽ không trả tiền bỏng ngô vậy. Thứ mà cả ông và vợ đều cố gắng dạy chúng là: “Tiền bạc là quan trọng. Không bao giờ được cho mình cảm giác ‘sống trên tiền’”

Quay lại với câu chuyện đầu tư, thực ra có một điểm mà người đọc sẽ cảm nhận được một cách rõ ràng trong sách, đó là:

Để trở thành một nhà đầu tư xuất sắc, họ phải vượt lên trên số liệu

Thậm chí có lẽ không sai khi nói rằng: chỉ khi bạn lướt qua báo cáo tài chính mà hiểu ngay được chất lượng của công ty thì mới nên tự tin mà đầu tư chủ động (lựa chọn từng cổ phiếu để mua).

WB viết:

Những khoản đầu tư đúng đắn (vào công ty có triển vọng, có đội ngũ lãnh đạo tài năng và tâm huyết, và ở trong ngành đang và sẽ tiếp tục được coi trọng) sẽ khiến tiền được sử dụng cực kỳ hiệu quả. Tuy nhiên, chúng là rất hiếm gặp, như những ý tưởng tốt vậy, và hiển nhiên, không ý tưởng nào đòi hỏi số liệu, đúng không? Vậy nên khi đầu tư thì chỉ cần nắm chắc về ý nghĩa của số liệu mà thôi. Còn sự thành công của từng khoản đầu tư, thực ra lại phụ thuộc nhiều hơn và yếu tố chất lượng (hay cái 'giác quan thứ 6' của nhà đầu tư)

Cũng như Lord Keynes đã từng nói, sẽ thật nguy hiểm nếu tin rằng kết quả trong tương lai có thể được dự đoán bằng số liệu của quá khứ.

Cụ thể hơn nữa, có lẽ vấn đề lớn nhất của mấy bạn daily trader, những người dựa quá nhiều vào technical analysis, là họ quên mất rằng sẽ luôn có những rủi ro mới, không thể dự đoán, chưa từng xảy ra trong quá khứ. Và khi những sự kiện như thế xảy ra, thì bất cứ một phân tích kỹ thuật nào (dựa vào số liệu của quá khứ), cùng với stop loss, sẽ chỉ khiến mọi thứ thêm tồi tệ mà thôi.

WB vẫn luôn ghi nhớ bài học này, từ chính những trải nghiệm thực tế của ông: ‘khi không chắc chắn, hãy cứ giữ, đừng bán’. Ông nói: ‘Phần lớn tài sản của tôi được tạo ra từ việc ngồi không không làm gì’ (ý chỉ không lo sợ, bán tháo)

Nhưng sau tất cả, thì bài học lớn nhất với WB là về việc gìn giữ những mối quan hệ người với người. Bạn bè của ông đã cực kỳ kinh ngạc khi ông, một người tính từng penny, để ý đến từng phần trăm phần nghìn lợi nhuận, sau này lại phát biểu rằng:

Tôi cho rằng thật ngờ nghệch khi chốt lời chỗ này rồi đầu tư vào chỗ nọ, chỉ để có thêm một vài % lợi nhuận. Và cũng không hợp lý lắm nếu quay đầu với những mối quan hệ với những người mình quý mến, chỉ để có thêm chút lợi nhuận mà phải đối mặt và làm quen với những người mới

Tuy nhiên, ở đây có một điểm cần lưu ý, đó là dù cố gắng duy trì những mối quan hệ như thế, thì thực ra việc đầu tư vẫn chỉ là việc cá nhân mà thôi nhé. Và đó chính là khởi nguồn của ý tưởng nổi tiếng ‘inner scorecard’ của ông:

Bạn sẽ chẳng thể thành công trong đầu tư nếu không suy nghĩ độc lập. Và sự thực là, bạn không đúng hay sai bởi vì mọi người đồng ý với bạn. Bạn đúng vì những dữ liệu và lập luận của bạn đúng. Và chỉ có điều ấy là quan trọng mà thôi

Và cuối cùng, để tạo ra được bản lĩnh ấy, thì hiển nhiên, bạn phải đầu tư vào chính mình. Với Warren Buffett và Charlie Munger, đầu tư vào bản thân chính là khoản đầu tư sáng suốt nhất.

Hồi Charlie Munger mới bắt đầu sự nghiệp như một luật sư, ông được trả $20 một giờ. Ông ngồi lại và tự nghĩ: ‘Ai là khách hàng quan trọng nhất của mình?’ và ông đi đến câu trả lời, đó chính là bản thân ông. Vậy nên ông bán cho bản thân một giờ mỗi ngày. Ông làm thế vào buổi sáng sớm, đầu tư vào bản thân một giờ trước khi bán mình cho tư bản. Và đó là điều ông khuyên mọi người: Hãy làm khách hàng của chính mình, và hãy đầu tư cho bản thân một giờ trước khi bán mình.