Nhảy việc 101

Hồi đi học cũng chịu khó làm thêm. Nhưng ko làm những công việc phổ biến ngày đấy như gia sư (CV trượt đại học & đủ điểm sàn → loại từ vòng gửi xe), phục vụ nhà hàng (chắc nhìn qua đã ko thấy tiềm năng),... mà chủ yếu là sales. Từ khoá học tiếng anh, vé sự kiện đến thực phẩm chức năng, nước rửa bát,.. Cũng có đá qua một vài mảng khác: tổ chức sự kiện, tổ chức lớp học thử, thiết kế poster, content page,... Cứ cái gì có thể làm được là thử.

Ngoài những việc ra tiền (hoặc mất - cái này nhiều hơn) thì cũng có tham gia một số dự án cộng đồng hay ho, ví dụ một dự án cho mượn sách miễn phí. Đúng. Miễn phí. Nghe hơi lạ, nhưng dự án này do một anh thích đọc sách lập ra, với mục đích lan toả văn hoá đọc đến mọi người. Ban đầu lấy sách của mình cho mượn, mà còn freeship. Đi tỉnh cũng free luôn. Lại còn không cần cọc. 

Họ không trả thì sao anhThì thôi chứ sao????

Hôm đầu được cho tài khoản vào hệ thống CMS, mình ngồi vooc cả đêm. Lần đầu được trực tiếp quản lý và vận hành cả một hệ thống, từ đầu sách đến những người mượn, rồi các đơn hàng có đủ thông tin. Giống như đang làm chủ cả một thế giới riêng ấy. Cảm giác sắp thay đổi thế giới luôn. Mà nghịch kiểu gì xoá luôn vài trường thông tin, may vẫn fix được. Hơi ngu tí mà thôi kệ.

Nhờ sach100 mà quen mấy anh em cũng hay ho. Một người trong nhóm sau này giới thiệu mình với công việc fulltime đầu tiên. Lúc làm sach100 cũng không nghĩ đến chuyện này. Chỉ thấy vui thì làm thôi. Sinh viên mà, rảnh nên cứ cái gì vui là chơi.

Không CV. Không kinh nghiệm. Chỉ qua lời giới thiệu của một anh từng “làm”sach100 cùng. Anh H (*) nhắn trao đổi qua fb rồi hẹn phỏng vấn ở Starbuck Hoàng Quốc Việt. Lần đầu vào Starbuck. Xịn v~. Cả đắt. Nhưng nghe anh H nói với demo app cũng xịn luôn. Cứ nghe đến công nghệ là thích. Lại còn là một trong những công nghệ hot nhất tại thời điểm đấy. Uber for X. Nghe đã thấy fancy rồi.

Phỏng vấn xong với anh H thì làm assignment của anh T. Căng thẳng hơn thi lại.

Assignment round 1

Lần đầu gửi assignment còn để lỗi font 😑

Assignment round 2

Pass. 

Yê.Bước chân vào startup

Thời gian đầu công việc chưa rõ ràng. Có gì làm đấy. Từ training tài xế, gặp đối tác, học cách vận hành hệ thống, thậm chí đi ship luôn. À, thế giống hồi trước thôi. Cứ cái gì có thể làm được là thử. Cái gì chưa biết thì vừa học vừa làm. Được học và được thử sai là một trong những đặc quyền ở startup. 

Học thì phải hành. Mà hành thì sai lên xuống. May có anh em cùng team gánh. Cái gì chưa biết hoặc làm chưa tốt thì anh em cũng hiểu và thông cảm. Thế nên tự tin và cũng yên tâm. Cảm giác yên tâm trong một môi trường bất định và thay đổi liên tục quan trọng lắm, nó giúp mình có can đảm và bản lĩnh để tiếp tục bước đi trong sự mông lung và mơ hồ, vì biết là sếp vẫn đang đi trước mở đường, còn anh em thì sẵn sàng cover. Chắc we got your back là thế này.

Mở đường, khai phá xong rồi cũng đến lúc phải tối ưu, tập trung để tăng tốc. Đúng lúc này thì tự nhiên thấy...hơi khớp, với cả hình như thiếu thiếu cái gì đấy.  Cảm nhận được nhưng không biết gọi tên. Cũng ko tập trung để làm việc được như trước. Mà khi đã không thấy đóng góp được giá trị như kỳ vọng thì thường thất vọng. Cách gì để hết thất vọng nhanh nhất tại thời điểm ấy?

Nghỉ.

Thích vooc mấy cái liên quan đến công nghệ nên thỉnh thoảng vào Launch update. Tình cờ thấy có cái app giống Grab, mà định vị lại cực kỳ chuẩn (2014 2015 Grab mới vào VN, định vị lúc đấy chưa chính xác như bây giờ) nên thích lắm. Nhưng ngoài cái định vị chuẩn thì còn mấy cái chưa ổn lắm so với mấy app từng vooc. Nghĩ một lúc viết luôn cái mail góp ý mấy cái, cả khen nữa. App ngon, lại của team Việt Nam làm thì phải khen chứ. Mail xong cũng không để ý nhiều. Xong rồi thì thôi. Mà mấy hôm sau thấy founder bên ấy mail lại. Đại ý là cảm ơn mình đã góp ý, hẹn có dịp vào SG thì qua chơi. Hoá ra có thể connect với nhau đơn giản như thế này. Ngạc nhiên thật.

Nghỉ việc xong đi chơi gần tháng, vào SG gặp hẹn team này. Gặp rồi mới biết họ đã pivot (thay đổi) qua một mô hình mới. Lúc này mục tiêu cũng chỉ là tìm việc mới, thay đổi không khí, nếu được làm trong này luôn thì tốt. Thấy mọi người vẫn bảo SG năng động và nhiều cơ hội hơn. Chưa biết cơ hội thế nào nhưng vừa đặt chân xuống Tân Sơn Nhất thì thấy năng động hơn thật. Biết team đang tìm người có kinh nghiệm, nói chuyện với anh founder một lúc thấy ok nên chiến luôn. Còn trẻ mà, làm được gì thì cứ thử thôi.

Anh em trong này làm khoẻ, chơi cũng khoẻ. Tuần đi làm năm ngày thì chắc ba ngày anh em làm xong nhậu đến đêm, hôm sau vẫn chiến bình thường. Cũng vui. Nhưng mà hình như vẫn thấy thiếu thiếu cái gì đấy. Vẫn cảm nhận được nhưng vẫn chưa biết gọi tên. Chỉ biết là mông lung và bất định. 

Quen thật.

Năm cuối lần một có đạp xe từ HN vào SG chơi, tình cờ quen một anh trong này. Anh cũng có công ty riêng, sau mới biết là công ty thiết kế web và giải pháp cho các bên làm ecommerce. Biết mình nghỉ việc nên bảo qua làm thử. Ừ thì thử, mặc dù chưa biết làm gì. Thôi kệ. Còn trẻ mà, làm được gì thì cứ thử thôi.

Front end. Ok.

Bắt đầu tiếp cận với ngôn ngữ lập trình đầu tiên: Html5. H vẫn nhớ mấy cái sample trên w3school:

<html>

<head> 

 <title>My First HTML</title>

</head>
<body>

Rồi <p> </p>, <h1> </h1>,... Mà cái dùng nhiều nhất chắc là <div> </div>. Nhìn đâu cũng thấy <div>. Cả ngày ngồi nhìn cái màn hình laptop hoa hết cả mắt. Thấy không ổn lắm, như này chắc thay kính liên tục. Với cả vẫn thấy thiếu thiếu cái gì đấy.

Một team có dự án giống công việc đầu tiên tiếp cận. Thấy mình có vẻ hiểu về ngành, lại cũng có kinh nghiệm thực tế nên offer về HN làm luôn. Lúc này mục tiêu cũng chỉ là có việc, ko cần biết định hướng các thứ là gì nên ok luôn. Dù sao HN cũng có nhiều cái quen thuộc, biết đâu lai tìm thấy cái còn thiếu kia. Cảm giác kiểu về “nhà" sau một thời gian du học ấy.

Giai đoạn đầu vẫn ổn. Research. Planning. Build MVP.... Nhưng đến khi bắt đầu chạy thì... không ổn. Team chưa có nhiều kinh nghiệm, cũng không tìm được những người phù hợp để chạy giai đoạn đầu. Lúc này mới lờ mờ ý thức được là team cần những người như thế nào ở giai đoạn này. Cũng có thể do từng đánh qua giai đoạn này, cũng trong mảng này luôn nên tự tin hơn về cảm nhận. Cả founder cũng không tập trung cho dự án. Cũng khó trách khi cả hai founder đều đang có business riêng. Nhưng business là business. Startup mà ko tập trung, dành 100% thời gian và năng lượng thì thôi. Giải tán.

Vẫn thấy bất định, nhưng lần này tự tin hơn khi quyết định nghỉ. Không lâu sau thì đồng nghiệp nhắn công ty cũng dừng hoạt động.

Tình cờ biết đến anh Q (sau là sếp, cũng là người hướng dẫn và giúp đỡ rất nhiều trên con đường chuyển qua làm sản phẩm). Biết anh Q có buổi offline về usability (tính khả dụng của sản phẩm) cho nhóm cựu học viên của anh, mặc dù chưa biết gì về usability hay product development (phát triển sản phẩm), nhưng thấy hay nên cứ liều đến. Với thật ra lúc đấy đang thất nghiệp → rảnh. Có gì hay thì cứ qua thôi.

Đến nghe anh em nói thì thấy...hay thật. Xong lại tình cờ tham gia một buổi phỏng vấn trong một dự án nghiên cứu nhóm (group research) của anh Q luôn. Nói chuyện qua lại thì biết bên công ty anh Q đang tuyển người làm sản phẩm, làm trực tiếp cùng anh Q nên (lại) mặt dày apply. Nói là apply chứ thực ra trao đổi với anh Q là chính. (Lại) may được nhận. Chắc đúng người đúng thời điểm. 

Sau đấy là thời gian vừa làm vừa học. Lần đầu tiên được biết quy trình thiết kế sản phẩm là như thế nào. User Centered Design Canvas là gì, được học và thực hành cách một dự án thiết kế sản phẩm.  À, hoá ra có một công việc như thế. Hoá ra việc đi sales, nói chuyện với khách hàng nhiều từ trước đến h cũng có thể tính là nghiên cứu người dùng (user research), hiểu được những vấn đề mà họ gặp rồi gửi lại cho đội product. 

Việc tiếp xúc với những công việc vận hành trước đây cũng có thể xem là tìm hiểu quy trình và xem có thể tối ưu hơn được không, hay có thể tự động hoá những công việc mang tính lặp lại như thế nào? Tính năng hẹn giờ khi đặt đơn thật ra chưa phù hợp với nhu cầu các shop lắm, thì có thể làm gì để tốt hơn?.... Cả một thế giới mới mở ra. Hoá ra việc thử nhiều vị trí khác nhau cũng có lúc có ích. Rồi quen nhiều anh chị đang làm việc trong ngành, mà toàn người có kinh nghiệm đi trước. Một vài người sau này vẫn giữ connect, một vài người thì h đang là đồng nghiệp. Trái đất tròn thật.

Quá trình vừa học vừa làm, thêm tự tìm hiểu càng làm tăng sự quan tâm và hào hứng với công việc phát triển sản phẩm. Một trong những bài viết nhớ nhất là “What is Product Design?” của eric eriksson - Product Designer @Instagram. Previously @Facebook, @Spotify. Thỉnh thoảng vẫn đọc lại để lấy cảm hứng.

Sau một thời gian, mình (lại) nhảy. Quay lại với nyc - công ty đầu tiên. Lại cảm thấy về “nhà" sau một thời gian du học. 

Quãng thời gian làm việc với anh Q tuy không quá lâu, nhưng đủ để giúp mình tự tin hơn trong những lựa chọn tiếp theo. Lúc này nyc đã ở một level rất khác so với 2016. Nói nhanh thì tốc độ tăng trưởng ~25% - 30% trong một thời gian dài, hiện đã có team Marketing xịn xò và thiện chiến (so với trước đây có một nhân sự), và có nhiều dự án mới cần người đánh. Mình quay lại cùng một bạn ex-T..., gọi là Mr. N đi, cùng team luôn. 

Trong khi Mr. N cực kỳ xông xáo, tích cực trao đổi, làm quen với mọi người,.... thì mình ngược lại. Lại có cảm giác giống những lần (nhảy việc) trước. Thỉnh thoảng nhìn mọi người tập trung làm việc, tự tin trao đổi khi họp, hay nhiệt tình nhận những dự án mới,... Có cảm giác quen quen. À, hoá ra trước đây mình cũng từng như thế.

Hình như, cái mà mình luôn thấy thiếu thiếu , thấy quen nhưng ko biết gọi tên là cảm giác hào hứng, thay vì ngại/sợ sai khi được tiếp cận với những cái mới; cảm giác tự tin trao đổi, thay vì rụt rè trong các cuộc họp, kể cả trong những việc mình chưa rõ/chưa biết ; sự nhiệt tình, thay vì thờ ơ (vì sợ phán xét (?)) khi nhận tham gia những dự án mới. 

Mình từng rất tự tin, hào hứng và nhiệt tình khi còn Thắng, Hà, Gấm, Nhân,... những người hiểu và thông cảm cho Ngọc Anh của 2016, chấp nhận cho những cái sai, và sẵn sàng cover những cái mà mình chưa biết. Đây là cái mà mình luôn thấy thiếu? Nhưng giờ anh em đều đã nghỉ, thì liệu những anh em, trẻ hơn, giỏi hơn có chấp nhận những cái trên không? Và các bạn ấy luôn giỏi một kỹ năng nào đấy hơn mình? Đây là cái từng khiến mình luôn cảm thấy tự ti? Đây là cái mơ hồ từng làm chùn chân mỗi khi đánh trận trong vai trò mới?

Có lẽ, khi nhớ về những gì tốt đẹp nhất, về những thời điểm được thừa nhận trong quá khứ cũng là khi ta đang cảm thấy tự ti, bất an, tránh phải đối mặt với sự bất định, lạ lẫm và mạo hiểm ở công việc hiện tại.

Một điều nữa. Được thừa nhận trong công việc, đồng nghĩa với tạo ra impact. Cảm giác tạo ra impact giúp cảm thấy đang đi đúng hướng, kiểu được bơm thêm doping. Nhưng hình như, facebook, íntagram,... đang khiến mình cảm thấy mọi thứ đều có thể đạt được NGAY LẬP TỨC. Muốn được chú ý, quan tâm → post ảnh lên fb/instagram và 1p sau có người like ~ được chú ý ngay lập tức. Muốn xem cả một series phim mà không cần chờ → đã có Netflix. Mua hàng online và muốn nhận ngay lập tức → đã có Tikinow. Dating mà không cần chuẩn bị, làm quen → đã có Tinder. Mọi thứ đều có thể thoả mãn ngay lập tức. 

Tương tự với cảm giác được thừa nhận và tạo ra impact. Mình cũng muốn nó đến nhanh như thế.

Nhưng, có lẽ Simon Sinek đã đúng:

Tạm dịch: “Những người trẻ ngày nay cần học về sự kiên nhẫn. Có những thứ quan trọng - như tình yêu, sự thoả mãn trong công việc, niềm vui trong cuộc sống đều cần thời gian để đạt được. Bạn có thể có được một phần của những thứ ấy tại một số thời điểm, nhưng về tổng thể, đó là một hành trình dài và cần nhiều nỗ lực"

Một điều nữa: “Understand the game you’re play”

Sau NYC, mình có qua một bên nữa. Nhưng hiện thì mình đang ở GPAY. (Lại) là một mảng mới - Trung gian thanh toán (TGTT). Mặc dù trước giờ vẫn dùng những sản phẩm trong mảng này nhiều (Momo, GrabPay, AirPay,...), nhưng kiến thức về mảng này chưa nhiều. Nhưng, lại may mắn là được join GPAY, đặc biệt là trong giai đoạn công ty có nhiều dự án, lại có mentor. 

Khi đã nhảy “đủ nhiều” thì chắc cái sense cũng nhạy hơn. Ko mất quá nhiều thời gian để biết đây có phải là chỗ để ở lại lâu hay không.

Khi môi trường ổn, anh em đều trẻ và nhiều năng lượng, sếp tạo điều kiện, và quan trọng là có mentor & định hướng của công ty phù hợp với định hướng phát triển bản thân thì mình tin đây là the right place in the right time. Cứ tin đã, đúng hay không tính sau.

Nhảy việc nhiều rất rủi ro. Khi nhìn vào CV, những ứng viên nhảy việc liên tục trong một thời gian ngắn thường để lại cảm giác không chắc chắn, bất định và không an toàn. Có thể bạn là một người giàu năng lượng, muốn trải nghiệm nhiều vị trí/môi trường khác nhau. Hoặc cũng có thể, bạn là một thằng loser. Tất cả phụ thuộc vào cách nghĩ của bạn. Và đôi khi phụ thuộc cả vào quyết định của HR.

Trong một bài nói chuyện tại TEDxToronto 8 năm trước, Dr. Jordan B. Peterson có chia sẻ về cách định nghĩa lại hiện thực (Redefining Reality). Có vài ý mình nhớ thế này:

→ Nếu coi mỗi lần nhảy việc đều chuyển tự sự an toàn, quen thuộc sang những cái mới, chưa rõ ràng và chắc chắn → Mỗi lần nhảy việc đều tạo ra Chaos

→ Có thể coi làm việc lâu tại một công ty là sự ổn định (lâu chắc tính từ 5 - 10 năm)                    

→ Không nhảy việc, làm một vài trí trong một thời gian dài và được thăng tiến: Order

"Dù chọn bên nào, chúng ta đều sẽ để bản thân bị phơi bày trước những nguyên tắc của bên còn lại."
→ Dù chọn nhảy việc hay ko, ta đều sẽ nhìn thấy những nguyên tắc của lựa chọn còn lại. Nhảy việc thì có cơ hội được thử nhiều môi trường, làm việc với nhiều đồng nghiệp khác nhau, cơ hội thử sức ở nhiều vị trí khác nhau,... Nhưng cũng có rủi ro. “Chẳng may" công việc mới không ngon bằng chỗ cũ, môi trường mới không phù hợp,... Ngược lại, lựa chon ổn định có thể là “nhàm chán", không năng động với một số người. Tuỳ vào góc nhìn của mỗi người.

→ Khi nhảy việc và làm ở một công ty đủ lâu đến mức cân bằng, coi như là “đắc đạo" đi, thì ta có thể hiểu được cảm giác của cả hai phía. Ta tự tin và cảm thấy an toàn khi tìm được the right place in the right time, nhưng cũng đã nhảy việc đủ để hiểu những khó khăn mỗi khi hoà nhập với môi trường mới để giữ được sự cảnh giác, không để bản thân quá thoải mái và luôn cố gắng phát triển bản thân. Lúc này, ta hiểu được nguồn lực của mình, hiểu những game mình có thể chơi và chọn game phù hợp. Khi đã chọn được đúng game và có team xịn, đồ ngon kiểu gì cũng lên level.

(*): Các tên riêng nhắc đến trong bài đã được thay đổi, nhưng không nhất thiết phải khác thực tế =))

--------

Cảm ơn bạn đã đọc đến đây. Hi vọng những chia sẻ của mình sẽ giúp bạn có thêm thông tin trong những quyết định thay đổi công việc sau này. Mình cũng rất vui nếu bạn có thể chia sẻ cảm nhận về bài viết, hay những trải nghiệm thực tế khi thay đổi công việc.

À, GPAY đang tìm những đồng đội mới cho hành trình sắp tới. Cụ thể, mình đang tìm 01 bạn BA có kinh nghiệm trong mảng Trung gian thanh toán để cùng triển khai những dự án rất challenge sắp tới. Nếu bạn cũng đang tìm một môi trường năng động, cởi mở nhưng cũng nhiều thách thức có thể liên hệ với mình qua email: [email protected]. Biết đâu ta có cơ hội đồng hành cùng nhau, hoặc nếu ko thì cũng có dịp giao lưu.