Nhật ký AI #1: Khi tôi phát hiện ra cách học tiếng Anh thông minh nhờ NotebookLM

Đây là câu chuyện về hành trình 9 tháng của tôi, từ việc học tiếng Anh "kiểu truyền thống" đến việc sáng tạo ra một phương pháp học mới hoàn toàn, giúp tôi tiết kiệm 70% thời gian và nhớ từ lâu hơn gấp nhiều lần.

Và đây cũng là bài đầu tiên trong series "Nhật ký AI mỗi ngày của tôi" - nơi tôi chia sẻ cách AI đã thay đổi hoàn toàn cách tôi làm việc và học tập.

⚡ TÓM TẮT NHANH (cho ai không có thời gian đọc hết)

🎯 Vấn đề: 1600 từ vựng, học kiểu cũ không hiệu quả

💡 Giải pháp: Dùng AI (Gemini + NotebookLM) để "podcast hóa" từ vựng

🔧 Quy trình: 3 bước (Phân loại → Tạo audio → Kiểm tra)

✅ Kết quả: Tiết kiệm 70% thời gian, nhớ lâu hơn, học được kiến thức mới

👇 Đọc tiếp để biết chi tiết từng bước nhé!

Tại sao AI lại quan trọng trong thế kỷ XXI?

Trong thời đại bùng nổ AI, chúng ta cần phải thích nghi để bắt kịp sự tiến bộ của nhân loại.

Chúng ta chỉ được nghe về các phát minh thay đổi số phận nhân loại qua các sách báo lịch sử như:

Động cơ hơi nước: Thúc đẩy mạnh mẽ Cách mạng Công nghiệp, thay đổi sản xuất và vận tải.

Động cơ đốt trong: Nền tảng cho xe hơi, máy bay.

Bóng đèn điện: Thay đổi nhịp sống, cho phép hoạt động 24/7.

Trong thời đại mà tôi đang sống, tôi may mắn được chứng kiến một đột phá mới cũng mang tính cách mạng: Sự ra đời của AI - thứ làm thay đổi hoàn toàn cách con người làm việc.

Trong chuỗi series về: “Nhật ký AI mỗi ngày của tôi”, tôi sẽ gợi mở, chia sẻ và minh chứng tại sao AI lại trở thành phát minh thay đổi cuộc sống trong thế kỷ XXI này và cách mà nó đã thay đổi cuộc sống như thế nào.

Từ cách học truyền thống đến bế tắc.

Trước đây tôi không theo học các khóa học AI nào, vì vậy tôi có cơ may trải qua các quá trình từ truyền thống đến hiện đại trong cách mà tôi học và làm việc.

Quá trình này bao gồm: học tập tích lũy kiến thức theo cách truyền thống, sau đó khám phá cách học nhanh hơn và thông minh hơn bằng AI. Tiếp đó trong quá trình sử dụng AI và học tập, tôi lại sáng tạo ra những cách học mới hơn và mới hơn nữa.

Sự nhận thức này kéo dài 9 tháng. Bài viết này sẽ viết về cách tôi dùng AI để học tiếng Anh thông minh.

Giai đoạn 1: Notion và cách học "cũ rích"

Tôi nhớ công cụ đầu tiên tôi sử dụng để liệt kê từ vựng tiếng Anh là Notion. Thay vì viết từ vựng vào vở như khi còn là học sinh hay dùng Microsoft Word thông thường.

Hồi tháng tư, tôi note lại từng cụm từ, từng từ vựng mới đối với tôi từ vocabulary giao tiếp thông thường như "I have to schedule to it" tới những từ vựng học thuật.

Mỗi ngày khối lượng từ vựng một lớn khi mà một ngày tôi có list danh sách đôi khi lên tới 100 từ. Tôi vẫn học nhẩm như cách thông thường: nhẩm từ cũ và học từ mới. Khi mà khối lượng từ chạm tới mấy trăm từ hay 1000 từ, cách nhớ từ vựng mỗi ngày của tôi vẫn... theo lối cũ.

Thời gian biểu học tập "kiệt sức"

Tôi dành 1 giờ mỗi ngày cho việc nạp từ vựng bao gồm:

30 phút nhẩm lại được khoảng 100-200 từ

30 phút cho list từ vựng mới

Và phải thú thật, tôi không đạt đến trình độ kỷ luật học mỗi ngày được. Có khoảng thời gian lúc thì bận rộn lúc thì lười biếng, tôi không động vào file Notion tiếng Anh của mình trong hơn 1 tuần. Và khi quay lại thì tôi lại không nhớ được nhiều.

Một chia sẻ thực tâm của tôi trong 9 tháng với việc nạp hơn 1500 từ vựng đó là: khi một cách học không hiệu quả, đã đến lúc phải thay đổi.

Bước đột phá đầu tiên: Gemini và ý tưởng "nghe thay vì đọc"

Tôi mới nảy sinh ra một ý tưởng: copy 200 từ vựng vào công cụ AI Gemini và yêu cầu nó sáng tạo ra 1 đoạn văn bản chứa 200 từ vựng đó. Sau đó tôi ghi âm giọng mình để khi rảnh thì nghe.

Đây là cách học thụ động lại hiệu quả. Nghe lại chính giọng mình vừa biết được cách phát âm của mình ra sao, vừa học được những từ vựng mới trong đoạn văn, vừa nhớ được từ vựng:

[Gemini tạo đoạn văn từ 200 từ vựng]

Với cách này, tôi có thể luyện nghe tiếng Anh khi đang dọn nhà, khi đang tắm, hay khi đi bộ. Thay vì mỗi ngày nhẩm lại 200 từ vựng, tôi có thể luyện nghe và nhớ chúng khi rảnh rỗi.

Tôi cho rằng đó đã là cách học thông minh. Nhưng quả thật, những ý tưởng hay không tự nhiên mà có. Nó là quá trình tiếp xúc chuyên môn, thực hành, sai và rút ra kết luận cùng những phương pháp mới.

Vấn đề mới: Ghi âm tốn năng lượng và thiếu hệ thống

Đó là lúc mà tôi dùng phương pháp "chia để trị".

Mặc dù cách ghi âm giọng nói hay hơn là mỗi ngày đều nhẩm đi nhẩm lại khối lượng từ vựng khổng lồ. Nhưng tôi vẫn bị ngợp với khối lượng từ vựng lớn và việc ghi âm đôi khi cũng chán vì tôi vốn là một người cầu toàn.

Trong lúc ghi âm mà phát âm sai hoặc có cụm câu/từ vựng nào không nhớ nghĩa hoặc không hiểu, tôi lại muốn dừng lại dịch xong ghi âm lại từ đầu. Việc này tiêu hao năng lượng và làm giảm dopamine trong não.

Khám phá NotebookLM: Công cụ thay đổi game

Vẫn là trong một ngày mưa ngồi ở Starbucks học tiếng Anh. Vẫn là tâm trạng chán nản với cách học hiện tại. Vẫn là sự ngán ngẩm với hơn 1500 từ vựng.

Tôi mày mò ra việc xuất file Notion sang file PDF. Và tôi cũng nhớ trong khóa học Google AI Essential (khóa học online của Coursera bản free), NotebookLM không chỉ có tác dụng tổng hợp tài liệu mà còn có chức năng tạo ra Audio.

Thử nghiệm đầu tiên với NotebookLM

Sau khi copy 200 từ vựng từ file PDF sang Google Docs và làm công tác thủ công: loại bỏ ký tự thừa, sửa lỗi viết sai, đánh số lại từ đầu... (công việc này tốn quá nhiều thời gian, và nó cũng làm tiêu tốn năng lượng của tôi không kém).

Ném file đó qua NotebookLM và mày mò cách tạo Audio. Thì tôi nhận ra công cụ này mắc một lỗi: nó không bao phủ được 200 từ vựng mà tôi cho.

Lúc này tôi vẫn chưa từ bỏ. Phải có cách nào đó nhanh hơn, thông minh hơn nữa và khiến tôi hứng thú hơn nữa.

"Chia để trị": Chiến thuật từ Gemini

Tôi lại ném câu hỏi cho Gemini rằng có cách nào để tạo ra NotebookLM audio phủ sóng được 1600 từ vựng hay không?

Câu trả lời là: KHÔNG.

KHÔNG một AI nào có thể xử lý 1 dữ liệu lớn như vậy. Đó là lúc mà tôi tận dụng cách "chia để trị": Tôi đã tận dụng Gemini để hỏi một ý tưởng thông minh và đây là câu trả lời của Gemini:

[Gemini gợi ý phương pháp chia để trị - Phần 1]

[Gemini gợi ý phương pháp chia để trị - Phần 2]

[Gemini gợi ý phương pháp chia để trị - Phần 3]

Chiến lược hoàn chỉnh từ Gemini

"Đây là cách thông minh nhất để xử lý 1600 từ mà không bị sót, tận dụng sức mạnh của cả AI (để lọc) và NotebookLM (để học):

Bước 1: Dùng Gemini/Claude để "Sơ chế" dữ liệu (Batch Processing)

Bạn không thể quăng cả file PDF vào chat. Bạn hãy copy khoảng 200-300 dòng mỗi lần từ file PDF (copy text thô), dán vào khung chat với câu lệnh (Prompt) sau.

Câu lệnh (Prompt) dành cho Gemini/Claude:

‘Tôi sẽ gửi cho bạn một danh sách từ vựng hỗn độn. Hãy giúp tôi làm 2 việc:

Trích xuất từ vựng tiếng Anh và nghĩa tiếng Việt (bỏ các ký tự thừa, sửa lỗi chính tả).

Phân loại mỗi từ vào một trong các Nhóm Chủ Đề sau: [Chính trị/Xã hội], [Kinh tế/Tài chính], [Cảm xúc/Tâm lý], [Đời sống hàng ngày], [Thành ngữ/Cụm từ hay],...

Làm lặp lại vài lần cho hết 1600 từ. Sau đó copy các bảng này dán vào Excel hoặc Google Sheets.

Bước 2: Tạo các ‘Tập phim’ (Episodes) riêng biệt

Sau khi đã có 1 file Excel tổng hợp sạch sẽ, bạn đừng ném file Excel đó vào NotebookLM ngay. Hãy tạo các file Google Docs riêng lẻ dựa trên cột "Chủ đề" bạn vừa làm ở Bước 1.

Ví dụ, bạn tạo 5 file Docs riêng:

Tu_Vung_Chinh_Tri_Quan_Su.docx (Chứa khoảng 300 từ chuyên về chính trị).

Tu_Vung_Kinh_Te.docx (Chứa 300 từ về tiền tệ, lạm phát).

Tu_Vung_Cam_Xuc_Tinh_Cach.docx (Chứa các từ mô tả tâm lý).

...

Bước 3: Bỏ vào NotebookLM theo chiến thuật "Deep Dive"

Đây là bí quyết để không bị sót:

Mở NotebookLM, tạo Notebook mới tên là "Học Từ Vựng Chính Trị".

Chỉ upload duy nhất file Tu_Vung_Chinh_Tri_Quan_Su.docx.

Bấm tạo Audio Overview.

Kết quả: Vì chỉ có tài liệu về chính trị, 2 MC AI bắt buộc phải thảo luận sâu về các từ như "Regime", "Coup", "Sanctions" mà không thể đi lan man sang chuyện "nấu ăn" hay "tình yêu". Mật độ từ vựng xuất hiện sẽ rất cao.

Lặp lại quy trình với các Notebook khác ("Học Từ Vựng Kinh Tế", v.v...).

Tại sao cách này hiệu quả?

Không bị sót: Khi bạn chia nhỏ file theo chủ đề, AI không bị "ngợp" thông tin. Nó sẽ coi đó là một tập podcast chuyên đề (Special Episode) và khai thác triệt để các từ trong đó.

Học sâu hơn: Thay vì nghe lẩu thập cẩm, bạn sẽ có một buổi nghe chuyên về "Kinh tế" vào sáng thứ 2, và "Tâm lý học" vào chiều thứ 3. Não bộ sẽ nhớ lâu hơn nhờ tính liên kết của chủ đề.

Tóm tắt hành động bạn cần làm ngay:

Copy 200 dòng từ PDF.

Nhờ tôi (Gemini) hoặc Claude làm sạch và chia nhóm thành bảng.

Gom các bảng cùng chủ đề vào 1 file Docs.

Ném từng file Docs vào NotebookLM riêng biệt"

Tôi làm gì với kết quả từ NotebookLM?

Và như vậy tôi chỉ cần làm theo từng bước gợi ý của Gemini là tôi đã có ngay một file audio bao phủ các từ vựng mà tôi muốn.

Đó là quy trình học mà Gemini đã đưa ra cho tôi. Quy tắc của tôi đó là:

AI không thể thay ta làm mọi thứ, con người mới là yếu tố then chốt.

Bước bổ sung: Kiểm tra và tối ưu hóa

Và đây là lúc tôi kết hợp ý tưởng của tôi để cách học trở nên hiệu quả nhất:

Sau khi có file audio đầu ra, tôi lại ném file audio chủ đề Kinh tế/Tài chính đó vào Gemini và yêu cầu một bản transcript. Sau đó gửi file transcript và file lists từ vựng nhờ Gemini đối chiếu xem file transcript có sót từ vựng nào không.

- Bản audio tôi không thể hiểu 100%. Có bản transcript tôi có thể hiểu nội dung trước để không cảm thấy "đàn gảy tai trâu".

- Để đảm bảo rằng các từ vựng có bị sót hay không.

Lợi ích không ngờ tới

Tác dụng của cách học này còn có thêm 1 lợi thế nữa:

Khi nhìn vào bản transcript, tôi còn nạp thêm được cho mình những từ vựng mới và nâng cao (advanced) hơn ví dụ như: "jargon" thay vì "term", và những từ vựng lạ "distill"...

Với 1 người học tiếng Anh lâu năm, bản audio này thực sự kích thích tôi rất nhiều vì tôi biết được quá nhiều, quá nhiều thuật ngữ và từ vựng hay.

Và bởi vì đây là chủ đề tập trung vào kinh tế/tài chính, tôi còn nắm bắt được kiến thức thời sự thông qua đoạn hội thoại.

Bài học rút ra: AI là công cụ, con người là then chốt

Đây là cách tôi tận dụng AI để học tiếng Anh thay vì đến các trung tâm học như vài năm trước đây.

Như tôi đã chia sẻ trước đó, tôi không tham gia trường lớp ngắn hạn về AI nào. Nên quá trình khám phá các AI tools cho các tác vụ khác nhau trải qua quá trình thử nghiệm của chính tôi.

Đó là một quá trình lâu dài qua các cách học và làm việc truyền thống, từ đó rút ra các phương pháp thông minh hơn. Tôi hy vọng có thể chia sẻ với người đọc việc tận dụng công cụ AI để tối đa hóa các nhiệm vụ "đau đầu" hàng ngày.

Không có công cụ "tốt nhất", chỉ có cách dùng phù hợp

Việc học tiếng Anh không chỉ dựa hoàn toàn vào 1 công cụ NotebookLM và cũng có muôn vàn AI tools hiện nay đóng vai trò là trợ lý trong từng nhiệm vụ cụ thể.

Vấn đề là: công cụ nào mới thật sự giúp ích nhất cho bạn.

Một người dùng giỏi không phải là người biết tất cả về AI, đó là người biết tận dụng 1 vài công cụ AI phù hợp nhất với mục đích sử dụng.

Lời kết: Hành trình vẫn tiếp tục

9 tháng trước, tôi chỉ là người học tiếng Anh theo cách thông thường: vở ghi chép, nhẩm đi nhẩm lại, quên rồi học lại.

Hôm nay, tôi có:

✅ 1600+ từ vựng được "podcast hóa" theo các chủ đề khác nhau

✅ Một quy trình học có thể áp dụng cho bất kỳ kiến thức nào

✅ Niềm tin rằng AI không thay thế con người, mà khuếch đại con người

Điều quan trọng nhất tôi học được:

Không phải công cụ AI nào "tốt nhất", mà là bạn biết kết hợp chúng như thế nào để giải quyết vấn đề của chính mình.

P/S: Các bạn đọc của tôi qua các bài viết trước đây về AI hẳn sẽ nhận định tôi là một "fan" trung thành với AI nhưng không hoàn toàn. Trong chuỗi series "Nhật ký AI mỗi ngày" của tôi, tôi sẽ có một bài viết về quan điểm cá nhân trong mặt trái của AI trong kỷ nguyên số. Hãy cùng theo dõi, đón đọc và thảo luận để tôi có thêm nhiều động lực trong các bài viết tiếp theo nhé.

Bên cạnh đó, tôi cũng có một món quà nho nhỏ dành cho các bạn đọc đã và sẽ upvote và follow tôi: Dưới đây là link audio/transcript về chủ đề kinh tế/tài chính.

Cảm ơn bạn đã đọc đến đây. Hẹn gặp lại trong bài tiếp theo! 🚀