1. Ý kiến của người viết

1) Khi mình search trên Google rằng: "Tỉ lệ thống kê số người chơi game trên toàn thế giới và Việt Nam." Để mở đầu bài viết này. Mình đã tìm được một số thông tin khá là thú vị.
Theo Gambaru vào năm 2023:
- Có khoảng 3 tỷ người trên toàn thế giới chơi video game (Marketer)
- 83% doanh số bán game đến từ thế giới kỹ thuật số (Global X ETF)
- Khoảng 85% tổng doanh thu game đến từ các game miễn phí (WePC, TweakTown)
- Có khoảng 14,1 tỷ lượt tải xuống mobile game trong quý 1 năm 2021 (Statista)
- Đến năm 2025, game PC sẽ tích lũy được 46,7 tỷ USD (Statista)
- Những người từ 18 đến 34 tuổi chiếm 38% số game thủ trên toàn cầu (Statista)
Đọc thêm:
Gambaru | Số liệu thống kê ngành Game toàn cầu năm 2023
Tính đến quý I/2021, theo Statista, Việt Nam có 91,3% người dùng Internet chơi game, trở thành quốc gia có tỉ lệ người chơi game/dân số cao thứ 6 trên thế giới. Nhiều người trong số họ là những người chơi game trên điện thoại thông minh, nhưng PC vẫn tiếp tục giữ một vị trí nhất định trong văn hóa chơi game tại quốc gia này.
Đọc thêm:
Việt Nam đứng thứ 6 thế giới về tỉ lệ người dùng Internet chơi game
Nhưng khoan đã! Những thông tin này chỉ là những bài báo đăng trên mạng. Và muốn chính xác nhất thì các bạn nên tìm đến các bài báo nghiên cứu khoa học.
Nhưng thực tế thì, xung quanh chúng ta đều chơi game. Dù là Boardgame hay game online/ offline. Tại các quán cà phê, trường học hay ở nhà, chúng ta đều thấy mọi người chơi các trò chơi khá là thịnh hành như Liên Quân, TFT,....
2) Dạo này mình cũng hay đọc Manhwa và Manga có nội dung về các nhân vật chính Isekai và có một giao diện giống hệ thống game RPG. Dễ liên tưởng nhất chính là Solo leveling.
Từ 2 quan điểm cá nhân trên mình có được 1 góc nhìn mới: Tại sao chúng ta lại chơi game trong khi cuộc sống này chính là 1 trò chơi rồi.
- Tại sao chúng ta không cày cuốc kiếm tiền, tập thể dục để level up chỉ số ngoại hình của bản thân ngoài đời thật. Thay vào đó chúng ta lại nạp tiền vào các skin cho game online?
Và mình vô tình tìm hiểu được một quyển sách khá là hay. Đó chính là Nghệ thuật tư duy chiến lược của tác giả: Avinash K. Dixit & Barry J. Nalebuff.
Review qua 1 chút về sách: Sách đọc khá là phức tạp. Nhưng nếu bạn có 1 tư duy chơi game thì bạn sẽ chẳng thấy khó hiểu đâu. Và chào mừng bạn đến với bài viết này. Mình sẽ dùng những kiến thức mà mình học được để viết bài viết này. Nếu có sai sót gì mong mọi người bỏ qua và góp ý cho mình. Để mình có thể hiểu đúng hơn về môn học này

2. Vậy Lý thuyết trò chơi là gì?

- Khái niệm: Lý thuyết trò chơi là một nhánh của toán học nghiên cứu cách các cá nhân, nhóm hoặc tổ chức ra quyết định trong các tình huống mà hành động của một bên sẽ ảnh hưởng đến lợi ích của bên khác. Hiểu đơn giản, lý thuyết trò chơi là khoa học về "chiến lược".
Ví dụ:
- Hãy tưởng tượng hai người đang chơi cờ vua. Mỗi người đều cố gắng dự đoán nước đi của đối phương để tối ưu hóa chiến thắng cho mình. Cờ vua, với các quyết định và phản ứng liên tiếp, chính là một trò chơi điển hình trong lý thuyết trò chơi.

3. Nguồn gốc và lịch sử hình thành

- Lý thuyết trò chơi được khởi đầu bởi các nhà toán học như John von Neumann và Oskar Morgenstern, với tác phẩm kinh điển "Theory of Games and Economic Behavior" xuất bản năm 1944.
- Lý thuyết trò chơi được sử dụng vào các lĩnh vực như kinh tế học, chính trị, sinh học và cả trong cuộc sống thường ngày nữa.
Ví dụ:
- Trong một lớp học mất trật tự, thầy giáo bắt bạn đứng lên và bạn thấy ai nói chuyện thì bạn sẽ bắt người đó đứng lên thay cho bạn.
Đó là một trò chơi nhỏ.
- Nếu bạn không tìm được ai, bạn sẽ đứng hết tiết.
+ Thầy giáo được lợi vì mọi người đã giữ im lặng.
+ Mọi người được lợi vì không ai phải đứng
- Nhưng nếu người khác sơ sẩy và bị bạn bắt được.
+ Thầy giáo vẫn được lợi vì mọi người vẫn giữ im lặng
+ Bạn được lợi vì không còn phải đứng nữa.

4. Lợi ích khi học về Lý thuyết trò chơi

1) Chơi game tốt hơn
Chắc chắn rồi! Khi bạn đã có một cái nhìn tổng thể về một trò chơi sắp phải chơi. Bạn sẽ bình tĩnh chơi hơn và sẽ có 1 số chiến lược rõ ràng hơn những người chơi khác trong điều kiện họ không biết về lý thuyết trò chơi.
2) Ra quyết định tốt hơn
Lý thuyết trò chơi cung cấp cho bạn một số công cụ để phân tích các trò chơi như song đề tù nhân, cây trò chơi và cách phân tích ngược,... Từ đó bạn sẽ tìm ra được phương án tối ưu nhất để chơi.
3) Có thể áp dụng trong nhiều lĩnh vực
Lý thuyết trò chơi có thể áp dụng được trong nhiều lĩnh vực có thể kể đến như trong cuộc sống hằng ngày, kinh tế học, tâm lý học, sinh học, chính trị, kinh doanh, đàm phán,.... Từ đó giúp bạn có thể phát triển tốt hơn trên con đường thăng tiến sự nghiệp của bản thân.

5. Các yếu tố chính trong một trò chơi

Ở phần này chúng ta sẽ lấy ví dụ về một trận đấu Liên minh nhé:
Trong lý thuyết trò chơi sẽ có 5 khái niệm chính bao gồm:
- Người chơi
- Chiến lược
- Kết quả
- Lợi ích
- Thông tin

5.1. Khái niệm Người chơi (Players)

Định nghĩa: Người chơi là các cá nhân, nhóm, hoặc tổ chức tham gia vào trò chơi, và mỗi người có khả năng đưa ra quyết định để tối đa hóa lợi ích của mình.
Vai trò: Người chơi chính là trung tâm của trò chơi. Mỗi quyết định họ đưa ra đều ảnh hưởng đến kết quả của chính mình và của người khác.
Ví dụ: Bạn là một người điều khiển một vị tướng ở trong một trân đấu. Vậy bạn là một người chơi. 9 người còn lại điều khiển 9 vị tướng khác cũng là những người chơi.

5.2. Khái niệm Chiến lược (Strategies)

Định nghĩa: Chiến lược là kế hoạch hành động của mỗi người chơi. Đây có thể là một chuỗi các quyết định hoặc chỉ là một hành động cụ thể.
Phân loại chiến lược:
- Chiến lược thuần túy: Là kế hoạch mà người chơi chọn một hành động cụ thể.
- Chiến lược hỗn hợp: Là kế hoạch mà người chơi chọn hành động dựa trên xác suất (ví dụ: 50% chọn A, 50% chọn B).
Ví dụ như:
Khi bạn đánh top và bạn feed cho bên kia với KDA 0/3/0. Chiến lược duy nhất mà bạn có thể làm là ôm trụ và farm. Bạn không thể lao đầu lên đánh tiếp vì bạn đang yếu thế hơn và nếu thất bại thì top bên kia sẽ có lợi thế rất lớn để đi gank các đường khác. (Đó gọi là chiến lược thuần túy)
Lúc này rừng của bạn đang farm và sẽ có 3 option xảy ra:
- Rừng thấy bạn thọt nên quyết định lên gank top để giúp bạn lấy lại 1 chút lợi thế.
- Rừng tiếp tục farm và sẽ cướp rừng của đội bên kia
- Rừng sẽ gank các đường khác để lấy lợi thế và bỏ mặc lane của bạn.
Các lựa chọn đó có các xác xuất khác nhau tùy vào quyết định của người đi rừng. (Đó gọi là chiến lược hỗn hợp)

5.3. Khái niệm Kết quả (Outcomes)

Định nghĩa: Kết quả là tình huống cuối cùng xảy ra sau khi tất cả người chơi thực hiện chiến lược của mình. Kết quả có thể tốt hoặc xấu tùy thuộc vào góc nhìn của mỗi người chơi.
Ví dụ như:
Khi đội bạn phá được trụ nhà chính của đối phương. -> Đội bạn thắng
Khi đội đối phương phá được trụ nhà chính của bạn. -> Đội bạn thua
Ví dụ khác:
Quay lại câu chuyện nếu rừng chọn gank cho bạn.
Kết quả:
-> Nếu rừng gank thành công, bạn sẽ có được 1 chút lợi thế để đẩy đường hoặc thậm chí có thể phá được trụ của đối phương
-> Nếu rừng gank thất bại, thì bạn sẽ có KDA là 0/4/0 và mất thêm một mạng của rừng vào tay top. Từ đó, top bên kia có thể đẩy trụ và mất trụ.

5.4. khái niệm Lợi ích (Payoffs)

Định nghĩa: Lợi ích là "phần thưởng" mà người chơi nhận được từ kết quả của trò chơi. Lợi ích này có thể được đo bằng tiền, điểm số, hoặc sự hài lòng.
Ví dụ:
Khi bạn thắng một trận rank, thì bạn sẽ nhận được điểm và sẽ được thăng bậc lên các vị trí xếp hạng cao hơn.
Còn trong trận đấu, khi bạn giành được Baron. Đội bạn sẽ nhận được thêm vàng, bùa biến về nhanh hơn, gây thêm nhiều sát thương hơn. Đó là lợi ích khi team bạn ăn được quái khủng.

5.5. Khái niệm Thông tin (Information)

Thông tin sẽ có 2 loại:
- Thông tin hoàn hảo
- Thông tin không hoàn hảo
Thông tin hoàn hảo: Khi tất cả người chơi đều biết mọi hành động của nhau trước khi đưa ra quyết định.
Ví dụ như: Nhiệm vụ của cả 2 đội là đẩy được trụ của đối phương, phá nhà chính và sẽ giành thắng chiến thắng nếu bên nào đẩy thắng trước hoặc bên còn lại đầu hàng.
Thông tin không hoàn hảo: Khi có một số thông tin bị ẩn hoặc không rõ ràng.
Ví dụ như: Quay lại câu chuyện rừng chọn gank cho bạn, rừng sẽ muốn biết thằng rừng địch đang farm ở bãi nào? thằng top phe địch đã mất tốc biến chưa? Đó chính là những thông tin không hoàn hảo.

6. Ví dụ thực tế trong cuộc sống

Tôi sẽ lấy ví dụ về một lớp học cấp 3.
Người chơi: Mỗi bạn học sinh trong lớp là một người chơi
Chiến lược: Các bạn sẽ có nhiều chiến lược khác nhau để đạt được kết quả tốt.
- 1 số bạn sẽ chọn cách học bài, ôn bài chăm chỉ để làm bài đạt điểm cao.
- 1 số khác sẽ chọn copy bài bạn, lật phao, tra cứu điện thoại khi làm bài.
- 1 số khác không quan tâm tới kết quả (thường là những học sinh cá biệt)
Kết quả: Khi phát bài kiểm tra ra
- Kết quả tốt, bạn sẽ được bạn bè ngưỡng mộ, học hỏi và chơi cùng. Bạn cũng sẽ được thầy cô và phụ huynh yêu quý.
- Kết quả trung bình, bạn sẽ là học sinh bình thường. Chả có gì để tâm tới, gia đình và phụ huynh cũng thấy điều đó là hiển nhiên và không có gì để khen ngợi hay trách phạt
- Kết quả kém, bạn sẽ bị giáo viên mời phụ huynh. Thuyết giảng, nghe chửi và phải bị bắt đi học bổ túc thêm tại trường.
-> Từ đó học sinh sẽ mong muốn bản thân đạt được kết quả trung bình hoặc thậm chí là tốt còn tùy vào lợi ích mà bản thân học sinh nhận được.
Lợi ích: Với 3 kết quả trên chúng ta sẽ có 3 lợi ích khác nhau
- Nếu kết quả học tốt: Phụ huynh sẽ khen thưởng học sinh bằng cách cho tiền, dẫn đi ăn hoặc mua quà. Cuối năm sẽ được giáo viên tặng giấy khen thưởng.
- Nếu kết quả học trung bình: Bạn không được khen thưởng nhưng bạn cũng không bị trách phạt, bạn chỉ đơn giản là sống trôi qua ngày.
- Nếu kết quả học kém: Bạn sẽ bị gia đình trách mắng, giáo viên sẽ bắt bạn đi học bổ túc, bạn bè cũng không muốn chơi với bạn vì bạn học kém.
Thông tin:
Thông tin hoàn hảo: Những bài học, bài tập mà giáo viên giảng trên lớp.
Thông tin không hoàn hảo: Những bài học, bài tập nghi vấn là trọng tâm và sẽ được giáo viên cho làm trong bài kiểm tra.
Và đó là những kiến thức mình biết khi mình mới bắt đầu học về Lý thuyết trò chơi. Đây là những góc nhìn chủ quan của mình nên nếu mọi người có hứng thú với môn học này thì mình nghĩ là nên mua sách hoặc xem các bài báo khoa học. Cảm ơn các bạn đã đọc bài viết này. Mong các bạn sẽ ủng hộ mình trong những bài viết sắp tới.
Khoa học và công nghệ khác Kỹ năng mềm Tự học