Nhập môn Gundam: Nên xem như thế nào? - Phần 1: Vũ trụ Universal Century

Nhắc đến những bộ anime thuộc thể loại mecha, thì chắc chắn không thể bỏ qua thương hiệu Mobile Suit Gundam. Đây không chỉ là series nổi tiếng nhất có đề tài về mecha, mà nó còn là một trong những thương hiệu lâu đời nhất. Ra mắt lần đầu tiên năm 1979, tính đến nay, Gundam đã có hơn 40 năm tuổi. Với tuổi đời lớn như vậy, Gundam đã có hàng chục TV series và phim chiếu rạp, truyện tranh, tiểu thuyết, và đặc biệt nhất chính là dòng đồ chơi mô hình ăn theo vô cùng hút khách - Gunpla.

Tuy nhiên, lịch sử đồ sộ như vậy cũng có mặt trái nhất định. Những người muốn bắt đầu tìm hiểu về dòng anime này sẽ không biết phải bắt đầu từ đâu, nên xem những bộ nào. Vì vậy, bài viết này sẽ giúp các bạn có một cái nhìn cơ bản nhất về Gundam cùng những dòng thời gian trong các bộ anime của series này. Trong phần đầu tiên, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về dòng thời gian quan trọng và phức tạp nhất của Gundam: Universal Century.

Thương hiệu Gundam bắt đầu với series đầu tiên mang tên Mobile Suit Gundam của studio Sunrise, phát sóng từ ngày 7/4/1979 đến ngày 26/1/1980. Ban đầu, phim có tên là “Gunboy”, nhưng rồi Yoshiyuki Tomino - lúc đó là người đứng đầu của dự án quyết định đổi tên thành “Gundam”. Ý tưởng trung tâm của anime xoay quanh những cỗ máy có dạng người, được gọi là những mobile suit. Chủ đề chính của Gundam là về chiến tranh, nhưng thay vì khai thác những yếu tố quen thuộc, Tomino muốn dùng bộ anime này để kể một câu chuyện phức tạp, trưởng thành và sâu sắc hơn. Tuy nhiên, cũng chính vì có một câu chuyện tương đối nặng nề, nên lượng người xem của Gundam ban đầu không hề cao, dẫn đến việc series suýt bị khai tử sớm ở tập 39. Tuy nhiên, nhờ vào sự thành công của những mẫu đồ chơi mô hình ăn theo mà phim rốt cuộc cũng được kéo dài thêm 4 tập nữa để có một kết thúc trọn vẹn.

Dù có một khởi đầu không mấy suôn sẻ, nhưng chính nhờ vào sự nổi tiếng bất ngờ từ các mẫu mô hình nhựa ăn theo phim mà nhiều người bắt đầu chú ý đến Gundam. Dần dần, series bắt đầu tạo được độ phủ đáng kể và xây dựng được một cộng đồng người hâm mộ ngày càng lớn. Gundam ghi điểm nhờ thiết kế các mobile suit đẹp mắt mà không mất đi tính thực tế, các nhân vật có chiều sâu cùng cốt truyện giàu ý nghĩa. Kéo theo lợi nhuận đáng kể từ dòng đồ chơi gunpla, thương hiệu Gundam bắt đầu phát triển và cuối cùng trở thành một trong những con gà đẻ trứng vàng của Sunrise cũng như công ty chủ quản là Bandai.

Series Mobile Suit Gundam cũng mở đầu cho dòng thời gian Universal Century - hay còn được gọi tắt là UC. Đây là dòng thời gian chính của vũ trụ Gundam, dài nhất và phức tạp nhất vì nó trải qua nhiều series, phim chiếu rạp khác nhau và đều có sự liên kết về nhân vật hoặc cốt truyện.

Vậy, vũ trụ UC có những series nào, và có những gì đáng xem?

Như đã nói ở phần đầu, thì Universal Century chính là dòng thời gian chính và quan trọng nhất của toàn thương hiệu Gundam. Dòng thời gian UC trải dài qua rất nhiều series và phim chiếu rạp, và hầu hết đều có cốt truyện liên kết với nhau. Chủ đề chính của các bộ Gundam thuộc dòng thời gian UC luôn xoay quanh các vấn đề về chính trị, chiến tranh và thậm chí phảng phất có cả sự phân biệt chủng tộc. Khi xây dựng nên Gundam, Tomino muốn lồng vào đó cả những thông điệp về phản chiến và nhân tính. Chính vì vậy nên dòng thời gian UC luôn được rất nhiều người yêu thích vì cốt truyện phức tạp, nghiêm túc nhưng cũng không kém phần cảm xúc và hào hùng.

Bộ Gundam đầu tiên của vũ trụ UC cũng chính là series đầu tiên của toàn thương hiệu: Mobile Suit Gundam năm 1979. Cốt truyện của phim xoay quanh cuộc chiến giữa Liên bang Trái Đất và các thuộc địa không gian ly khai tự xưng là Cộng hòa Zeon. Cuộc chiến kinh hoàng này về sau được đặt tên là “Cuộc Chiến Một Năm” và nó ảnh hưởng tới tất cả các sự kiện về sau trong dòng thời gian UC. Tuy nhiên, để tiện theo dõi, mình sẽ sắp xếp các series thuộc vũ trụ UC theo đúng thứ tự thời gian trong cốt truyện, thay vì theo thứ tự ra mắt.

Đây là series đã khai sinh ra thương hiệu Gundam, gồm 43 tập phim và phát sóng từ tháng 4/1979 đến tháng 1/1980. Cốt truyện của series bắt đầu vào giai đoạn ác liệt bậc nhất trong Cuộc Chiến Một Năm, khi Liên Bang Trái Đất thành công trong việc chế tạo một mẫu mobile suit mạnh mẽ của riêng họ để chống lại Cộng hòa Zeon. Mobile suit đó được đặt tên là RX-78-2 Gundam, và được bí mật chế tạo ở Side 7. Tuy nhiên, khi một đội đặc nhiệm của Zeon tấn công vào Side 7, một thiếu niên tên Amuro Ray đã phải bất đắc dĩ trở thành phi công của Gundam. Cũng từ đây, Gundam chính thức bước chân vào cuộc chiến và dần trở thành chủ bài của phe Liên bang trong việc xoay chuyển cục diện.

Mobile Suit Gundam là một anime khá điển hình của thập niên 70, tuy nhiên ở thời điểm phát sóng, nó không được đón nhận tích cực cho lắm. Phần hình ảnh và hoạt họa không được chăm chút quá nhiều, mặc dù cốt truyện và các nhân vật là một điểm cộng. Tuy vậy, tỷ lệ xem của series vẫn tương đối thấp, dẫn đến việc nó suýt bị khai tử sớm. Nếu chỉ tính riêng về series, đây khó có thể coi là một thành công, nhưng điều bất ngờ là chính nhờ lợi nhuận từ các mẫu đồ chơi ăn theo mà series này mới nổi tiếng trở lại. Nhờ đó, 3 phần phim tổng hợp các sự kiện chính trong series lần lượt được ra rạp vào năm 1981 - 1982. Cho đến ngày nay, giá trị của series gốc đã được nhìn nhận chính xác hơn, và nó luôn là một trong những anime kinh điển của thế kỷ trước.

Nên xem hay không? Câu trả lời là có, bởi vì đây là nền tảng và gốc rễ của toàn bộ thương hiệu Gundam. Có rất nhiều chi tiết, thuật ngữ đã trở thành xương sống của loạt phim; mà điển hình là khái niệm “Newtype” - sự tiến hóa của con người để có thể thích ứng với cuộc sống ngoài không gian. Hơn nữa, cốt truyện của series cũng ảnh hưởng đến hầu hết các bộ Gundam thuộc dòng thời gian UC về sau. Do đó, bạn bắt buộc phải biết về cốt truyện của series gốc mới có thể tiếp tục xem tiếp các bộ khác. Dù vậy, có thể xem 43 tập phim gốc là hơi khó nhằn với khán giả hiện đại. Nếu chỉ cần biết các sự kiện và nhân vật chính của series, lựa chọn dễ chịu hơn là xem 3 phần phim tổng hợp cốt truyện.

Đây là một phần phim chiếu rạp vừa mới công chiếu hồi tháng 6 năm nay. Bộ phim này là một trường hợp khá thú vị, bởi vì nó được làm lại từ tập 15 của series gốc. Tập phim này vốn không được phát hành chính thức tại thị trường phương Tây, và Tomino chia sẻ rằng do nhiều vấn đề nên tập 15 đã không đi đúng theo định hướng ông muốn. Tomino thậm chí còn nói rằng nếu được, ông muốn xóa bỏ hoàn toàn tập phim này. Dù vậy, ông vẫn cho rằng nó có tiềm năng trở thành một phim dài, hơn là chỉ một tập ngắn. Và nay, nó đã được chuyển thành một phim chiếu rạp chính thức.

Nên xem hay không? Mặc dù được làm lại từ một tập phim trong series gốc, thế nhưng Cucuruz Doan’s Island vẫn có thể được thưởng thức như một tác phẩm độc lập. Bộ phim đã cung cấp đủ một số thông tin cơ bản để ngay cả người chưa xem series gốc vẫn có thể theo dõi. Với chất lượng hoạt họa tốt và những cảnh chiến đấu đã mắt cùng cốt truyện sâu sắc, đề cao lòng nhân đạo của con người trong chiến tranh; đây thực sự là một bộ phim đáng xem.

Đây là một series ngắn gồm 12 tập. Nó có câu chuyện xung quanh một đơn vị quân Liên bang Trái Đất lái mobile suit ở mặt trận Đông Á. Cái hay của series này là nó cho người xem được thấy góc nhìn của những người lính bình thường về Cuộc Chiến Một Năm. Thay vì những trận chiến quy mô lớn ngoài không gian với những tướng lĩnh, phi công hàng đầu của hai phe, series chỉ nói về một trong vô vàn những trận đánh quy mô nhỏ trong suốt cuộc chiến. Nhưng không vì thế mà series này mất đi cái hay. Ngược lại, chính những nhân vật bình thường, có thể nói là nhỏ bé, lại đem đến một câu chuyện xúc động và đáng nhớ.

Nên xem hay không? Chắc chắn là có, vì bạn có thể tận hưởng series này như một bộ phim độc lập, không có quá nhiều kết nối với series gốc.

Đây là một loạt phim ngắn, gồm 3 phần có tên lần lượt là The Hidden One Year War, Apocalypse 0079 và The Gravity Front. Câu chuyện của series nhìn chung góp phần bổ trợ cho series chính, cung cấp thêm một số góc nhìn kỹ hơn về các sự kiện trong Cuộc Chiến Một Năm.

Nên xem hay không? Cá nhân mình nghĩ là không, bởi vì mặc dù cốt truyện không tệ và cho người xem thấy rõ hơn về một số sự kiện quan trọng mà series chính chỉ nhắc đến qua, nhưng thế là quá ít. Series này sử dụng CGI 3D hoàn toàn, nên cảm giác khá lạc lõng so với những bộ Gundam khác. Nhìn chung, không có điểm gì quá cuốn hút để bạn cần phải xem cả.

Đây là một series ngắn gồm 8 tập phim và chia thành 2 phần. Trên lý thuyết thì các sự kiện của nó diễn ra đồng thời với series gốc. Tuy vậy, series này không được xem là chính thống và không liên quan đến phần phim gốc. Câu chuyện của phim vẫn tập trung vào cuộc chiến giữa hai lực lượng thuộc Liên bang và Zeon trong việc tranh giành một khu vực ngoài không gian có tên là “Thunderbolt Sector”. Sang đến phần 2, bối cảnh chuyển sang giai đoạn hậu Cuộc Chiến Một Năm. Tàn dư của Zeon, một thế lực mới tên Liên Minh Nam Dương trở thành mối nguy cho Liên bang; và cuộc chiến tiếp tục để gìn giữ nền hòa bình mỏng manh.

Nên xem hay không? Nhìn chung, vì có cốt truyện và dàn nhân vật hoàn toàn độc lập nên bạn có thể thoải mái xem series này mà không lo gì cả. Với thời lượng khá ngắn và những cảnh chiến đấu khá hay, mình nghĩ đây là một series nên xem.

Đây là một series ngắn chỉ gồm 6 tập, được làm với mục đích kỷ niệm 10 năm thương hiệu Gundam. Câu chuyện của War in the Pocket diễn ra ở một khu dân cư trung lập là Side 6 với nhân vật chính chỉ là một cậu bé 10 tuổi. Ban đầu, cậu chưa biết gì về chiến tranh, vẫn ôm những mộng mơ trở thành anh hùng trên chiến trường. Thế nhưng thế giới quan của cậu đột ngột thay đổi khi xung đột diễn ra giữa Zeon và Liên bang ngay trước mắt.

Nên xem hay không? Chắc chắn là có. Dù chỉ có 6 tập phim, nhưng series này luôn được đánh giá rất cao vì cốt truyện ý nghĩa của nó. War in the Pocket chỉ là một câu chuyện ngoài lề nên bạn có thể xem nó một cách độc lập với series gốc.

Tiếp tục là một series ngắn với 13 tập với bối cảnh ở năm UC 0083, khoảng 4 năm sau khi Cuộc Chiến Một Năm kết thúc. Stardust Memory có thể nói là series đóng vai trò gạch nối giữa các sự kiện trong Mobile Suit Gundam gốc và hậu truyện của nó là Zeta Gundam. Tuy nhiên, bạn vẫn có thể hiểu trọn vẹn cốt truyện của Zeta Gundam mà không cần xem phần này. Dù vậy, Stardust Memory vẫn được đánh giá cao nhờ có những cảnh chiến đấu hoành tráng. Cốt truyện của Stardust Memory xoay quanh những cố gắng của một nhóm quân tàn dư Zeon trong việc tái phát động chiến tranh. Chính những sự kiện trong series này sẽ góp phần thiết lập nhiều chi tiết quan trọng trong Zeta Gundam.

Nên xem hay không? Đây là một series khá tốt, bạn có thể xem nó một cách độc lập, hoặc sau khi đã xem Zeta Gundam đều được.

Zeta Gundam là series hậu truyện trực tiếp của series Mobile Suit Gundam gốc, với bối cảnh là năm UC 0087. Đây luôn được coi là một trong những series Gundam xuất sắc và đáng xem nhất. Lúc này đã là 7 năm sau khi Cuộc Chiến Một Năm kết thúc, thế nhưng nền hòa bình vẫn chưa được vững vàng. Các nhóm tàn dư Zeon vẫn hoạt động và có nguy cơ tái phát động một cuộc chiến khác. Để tiễu trừ mối nguy này, chính phủ Liên bang đã thành lập một nhóm đặc nhiệm có tên là Titans để truy lùng các nhóm tàn dư của Zeon. Tuy nhiên, lực lượng Titans dần biến chất, trở nên độc đoán, bạo lực và trở thành những kẻ độc tài. Để chống lại sự chuyên chế của chính phủ Liên bang, những nhóm phản kháng được lập nên bởi các thành viên quân đội Liên bang và tàn dư Zeon đã hợp sức lại để tiêu diệt những kẻ tàn bạo của Titans.

Nên xem hay không? Chắc chắn là có. Zeta Gundam có thể vẫn hơi khó xem với khán giả hiện đại, nhưng cốt truyện của series này là một điểm cộng rất lớn và bạn không nên bỏ qua. Zeta Gundam đã xóa nhòa đi cái gọi là ranh giới thiện - ác của Gundam, nó thẳng thừng chỉ ra những mặt xấu và sai lầm trong chính sách của Liên bang. Bên cạnh đó, Zeta Gundam cũng tiếp tục đem tới những sự phát triển nhân vật cực kỳ đáng giá cho các nhân vật cũ từ Mobile Suit Gundam. Zeta Gundam cũng có cho mình bộ ba phim tổng hợp cốt truyện, tuy nhiên, mình khuyến khích các bạn vẫn nên xem trực tiếp series. Sau khi xem xong, các bạn có thể tìm đến bộ ba phim này, vì chúng có một số cảnh được làm lại hoạt họa, và một cái kết được thay đổi khác so với phim gốc.

ZZ Gundam là hậu truyện trực tiếp và bắt đầu ngay sau cái kết của Zeta Gundam. Nội dung chủ yếu của ZZ Gundam vẫn xoay quanh những xung đột giữa chính phủ Liên bang Trái Đất với Zeon. Tuy rằng nhóm Titans đã bị đánh bại, nhưng cuộc chiến vẫn còn đó, khi các nhóm tàn dư Zeon hợp lại và thành lập lực lượng “Neo Zeon”.

Nên xem hay không? Có lẽ là không, bởi vì cốt truyện của series này không được đánh giá cao. Nếu như Zeta Gundam sở hữu một nội dung tăm tối, trưởng thành và đầy ý nghĩa thì ZZ Gundam lại trái ngược hoàn toàn. Nó trở nên tươi sáng một cách khá lố bịch và khiến chiều sâu trong cốt truyện bị giảm đi đáng kể. Tuy vậy, series này vẫn có một lượng fan nhất định và có nhiều ý kiến cho rằng ZZ Gundam đã bị đánh giá quá thấp. Quả thật là nó cũng không đến mức tệ hại, nhưng so với sự xuất sắc của Zeta Gundam, thì đúng là ZZ Gundam quá mờ nhạt.

Đây là một phim chiếu rạp ra mắt năm 1988, với vai trò kết thúc câu chuyện xuyên suốt qua ba series Gundam, Zeta Gundam và Gundam ZZ. Nó cũng có vai trò khép lại câu chuyện về cặp kỳ phùng địch thủ nổi tiếng nhất thương hiệu Gundam: Amuro Ray và Char Aznable. Cốt truyện của phim xoay quanh những nỗ lực của Char Aznable và Neo Zeon trong việc thả rơi một tiểu hành tinh xuống Trái Đất. Kế hoạch này nhằm ép nhân loại phải di chuyển lên các khu định cư ngoài không gian. Mục đích của nó là để buộc nhân loại phải tiến hóa thành các Newtype, qua đó giảm đi sự xa cách giữa những người bình thường và Newtype. Một mục đích nữa chính là để cho Trái Đất có thời gian hồi phục sau hàng chục, hàng trăm năm bị tàn phá dưới bàn tay con người. Đó là một cách làm quá cực đoan, cho nên Amuro Ray cùng các đồng đội sẽ phải làm tất cả để ngăn chặn Char.

Nên xem hay không? Mình nghĩ là có, dù thực chất đây không phải một bộ phim quá xuất sắc. Tuy nhiên, với những ai đã theo dõi hành trình của Amuro và Char thì chắc chắn sẽ phải xem để biết được cái kết cho những xung đột giữa họ. Chất lượng hoạt họa tốt và trường đoạn chiến đấu chất lượng ở cuối phim cũng là một điểm cộng cho bộ phim.

Đây là một series gồm 7 phần phim và có tốc độ ra mắt tương đối rùa bò, khi từ 2010 - 2014 mới xong. Đến năm 2016, 7 phần phim được cắt chỉnh lại thành một series tiêu chuẩn với 22 tập phim. Tuy nhiên, đây cũng lại là một trong những series có chất lượng cao nhất trong toàn thương hiệu Gundam. Cốt truyện của Gundam Unicorn xoay quanh việc các phe phái tranh giành nhau thứ gọi là “Chiếc hộp của Laplace”, một thứ tương truyền rằng sẽ đe dọa đến toàn bộ hệ thống chính trị của Liên bang, đồng thời mở ra một tương lai mới cho kỷ nguyên UC. Chìa khóa để mở ra Chiếc hộp được cho là nằm trong chiếc Unicorn Gundam - một mẫu mobile suit hoàn toàn mới với tiềm năng cực kỳ lớn. Có thể nói câu chuyện của series này xoay quanh các Newtype; và nó không chỉ đơn thuần là câu chuyện và các phe phái mà còn là câu chuyện của hy vọng, là câu chuyện về sự kế thừa, về số phận của nhân loại trong tương lai. Vì lẽ đó, cốt truyện của Gundam Unicorn luôn được đánh giá cao.

Nên xem hay không? Chắc chắn là có, dù bạn phải biết về các sự kiện chính trong vũ trụ UC, do cốt truyện của Gundam Unicorn kết nối trực tiếp tới chúng. Với chất lượng hoạt họa đỉnh cao, những màn chiến đấu mãn nhãn và âm nhạc tuyệt đỉnh tới từ Sawano Hiroyuki, đây chắc chắn là một series đáng xem tới từng phút.

Đây là một phim chiếu rạp ra mắt năm 2018 và có thể coi là một hậu truyện cho Gundam Unicorn. Bối cảnh của phim diễn ra vào năm UC 0097, và trọng tâm xoay quanh việc truy lùng Phenex Gundam - một trong ba chiếc Gundam dòng RX-0 cùng hai chiếc Unicorn và Banshee đã xuất hiện trong series Gundam Unicorn. Chủ đề chính của phim tiếp tục thông điệp về sự tiến hóa và thích ứng của con người để hướng tới tương lai đã được thể hiện trong series Gundam Unicorn. Gundam Narrative hầu như chỉ tập trung vào nội tâm các nhân vật mà ít nhắc đến chính trị - một điều khá khác biệt so với các series thuộc dòng thời gian UC.

Nên xem hay không? Có lẽ, vì thực chất đây là một bộ phim dạng khá, không quá xuất sắc. Cốt truyện của phim nằm ở mức tạm được nếu ghép nó với Gundam Unicorn, nhưng đứng riêng thì thực sự nhạt nhòa. Dù vậy, chất lượng hoạt họa và những cảnh chiến đấu đỉnh cao cùng âm nhạc tuyệt vời có lẽ cũng là những điểm cộng đáng kể.

Tiếp tục là một phim chiếu rạp được ra mắt hồi năm 2021, và phải chịu nhiều thiệt thòi khi nó được sản xuất trong quãng thời gian đại dịch COVID. Tuy vậy, đây là một trong những anime xuất sắc nhất của năm. Gundam Hathaway là phim ra mắt đầu tiên của bộ ba phim Hathaway, và đóng vai trò là hậu truyện trực tiếp cho phim Char’s Counterattack. Trọng tâm của phim xoay quanh nhân vật Hathaway Noa, người kế thừa ý chí của cả Amuro Ray lẫn Char Aznable. Lúc này, tình trạng hỗn loạn vẫn xảy ra liên tục trên Trái Đất, và chính phủ Liên bang ngày càng biến chất. Để chống lại sự chuyên chế của chính phủ, Hathaway đã lập ra nhóm Mafty với mục tiêu là lật đổ Liên bang. Có lẽ không cần phải nói cũng biết rằng đây là một bộ phim Gundam khá nặng về chính trị; nhưng mặt khác, nó cũng xoáy sâu vào nội tâm của nhân vật chính, nhất là sau những sự kiện 12 năm trước trong Char’s Counterattack.

Nên xem hay không? Chắc chắn là có, vì ngoài một cốt truyện chặt chẽ và hấp dẫn, Gundam Hathaway còn ghi điểm nhờ chất lượng hoạt họa và âm nhạc cực kỳ tốt. Phim không có quá nhiều cảnh chiến đấu, nhưng vẫn rất đáng xem.

Đây là một phim chiếu rạp được ra mắt năm 1991, và dù trên lý thuyết nó vẫn thuộc vũ trụ UC, nhưng các sự kiện và nhân vật của phim không liên quan gì đến loạt phim gốc. Do đó, có thể coi đây là một phim độc lập. Câu chuyện của phim xoay quanh cuộc chiến giữa những cư dân của các khu dân cư ngoài không gian ở vùng biên giới chống lại những kẻ xâm lược tới từ sao Mộc.

Nên xem hay không? Mình nghĩ là không, vì đây là một bộ phim có nhịp kể chuyện khá tệ. Điều này cũng dễ hiểu khi ban đầu kế hoạch là Gundam F91 sẽ là một series hoàn chỉnh với 50 tập phim. Nhưng rồi những khó khăn trong khâu sản xuất đã khiến kế hoạch thay đổi, hạ nó thành một series ngắn 12 tập, rồi cuối cùng thành một bộ phim. Chất lượng hoạt họa hay những cảnh chiến đấu cũng không quá ấn tượng.

Tiếp tục là một series trên lý thuyết thì thuộc vũ trụ UC, nhưng thực tế thì chẳng liên quan gì đến các sự kiện của series gốc cả. Nó tiếp nối những sự kiện trong Gundam F91. Câu chuyện của Victory Gundam xoay quanh cuộc chiến chống lại đế quốc Zanscare hùng mạnh của nhóm nhân vật chính.

Nên xem hay không? Có lẽ, vì đây là một series không quá tệ, nhưng nó cũng không có gì quá xuất sắc. Cốt truyện gần như đứng riêng với dòng thời gian UC nên có thể coi nó là một series độc lập. Chất lượng hoạt họa và các cảnh chiến đấu đều khá ổn, nhưng cốt truyện và các nhân vật thì tương đối mờ nhạt, nếu không muốn nói là nhàm chán.

Thứ này không tồn tại. Bạn không cần và không nên biết về sự hiện diện của nó. Đừng bao giờ xem phim này, dù chỉ vì tò mò.

Vừa rồi, mình đã giới thiệu sơ qua về Gundam cũng như các series/phim thuộc dòng thời gian UC - dòng thời gian quan trọng nhất. Với hướng dẫn và đánh giá sơ lược này, hy vọng nó sẽ giúp ích cho ai muốn tìm hiểu về các bộ Gundam thuộc vũ trụ UC. Trong kỳ tới, chúng ta sẽ tìm hiểu nốt về các series Gundam thuộc những dòng thời gian độc lập, không có liên hệ trực tiếp với nhau hoặc với dòng thời gian UC.