Nhạc Xô Viết: Giá chẳng có chiến tranh - Если б не было войны

Lời tựa

Không khó để tìm thấy những bài hát thời Xô Viết hay và sâu sắc về chiến tranh. Trong ký ức của những người Việt Nam chúng ta, chắc hẳn ai cũng biết tới bài hát "Ca-chiu-sa" huyền thoại, hay một bài hát Xô Viết khác đã được chuyển lời Việt như "Thời thanh niên sôi nổi".

Với cá nhân tôi, nhạc về chiến tranh được chia làm hai dòng cảm hứng: đầu tiên là những khúc tráng ca hào hùng, kiên trung, dồn dập như những đoàn quân không ngừng nghỉ tiến vào chiến trường. Ta có thể thấy điều đó qua những ca khúc như "tiến quân ca", "đoàn vệ quốc quân",.. Ở chiều ngược lại, đó là những ca khúc về những đau thương, mất mát, những vết sẹo hằn sâu mà chiến tranh để lại như "màu hoa đỏ", "người mẹ của tôi"... "Giá chẳng có chiến tranh" - Если б не было войны theo cách phân loại đó thuộc về dòng cảm hứng thứ hai.

Đây là một bài hát rất đặc biệt, bởi rất nhiều lý do. Các bạn tò mò có thể tìm hiểu trong đường dẫn phía dưới:

https://www.thivien.net/Igor-Shaferan/Gi%C3%A1-chi%E1%BA%BFn-tranh-%C4%91%E1%BB%ABng-%C4%91%E1%BA%BFn/poem-xW2WttTms6huLBPBoIdd_Q

Cảm nhận cá nhân

Màn thể hiện của ca sỹ Valentina Tolkunova trong lòng người Nga và những người từng thuộc về Liên Bang Xô Viết chính là màn thể hiện xuất sắc và chân thực nhất. Với là người có ít vốn tiếng Nga, tôi sẽ đồng tình với ý kiến của họ.

Điều đầu tiên thu hút tôi có lẽ là đôi mắt của nữ ca sỹ. Khi giọng hát chưa cần cất lên, đôi mắt sâu thẳm của người phụ nữ Slavơ đã dẫn nhập xúc cảm về một miền xa xăm - một nơi mà có lẽ như đúng lời bài hát: "một nơi chẳng thể quay lại", "(nơi) chiến tranh không xảy ra". Tôi không nghĩ với công nghệ ghi hình của những năm 80, kỹ thuật xử lý hình ảnh đã đạt đến một trình độ có thể biến điều không có thành có như hiện nay. Và càng ngạc nhiên hơn khi đôi mắt từ hơn bốn mươi năm trước lại có thể truyền cảm đến vậy.

Một giọng hát từ hơn bốn mươi năm trước, nhưng đó là một giọng hát trong trẻo, rõ ràng, tròn vẹn đến từng chữ. Từng âm - đó là từng tiếng chuông, từng cái chạm đầy rung động. "Мой милый" - "Ôi người yêu dấu" - đó là một đoạn điệp khúc thật dài, thật thiết tha, theo ánh mắt rơi ở một xứ sở không tưởng.

"И снова ты протягиваешь руки, Зовешь из невозвратной стороны." Và một lần nữa anh vẫy đôi tay, tiếng vọng từ một miền không trở lại. Người con gái Slavơ lại trở lại những năm 40 rực lửa, khi qua những ô cửa trên chuyến tàu hỏa hướng ra tiền tuyến, người yêu dấu đưa đôi tay tiễn biệt. Trên sân khấu, Valentina Tolkunova đã tái hiện hoàn hảo những hình ảnh đó.
Cứ mỗi lần điệp khúc "Мой милый" - "Ôi người yêu dấu" được cất lên, theo sau đó là một điệp khúc "Если б не было войны" - "Giá chẳng có chiến tranh". Và cái khoảng lặng, cái tức giận được dồn nén vào chữ "войны" - "chiến tranh" mới khiến con tim chúng ta thắt lại làm sao.

Nhưng chiến tranh đã đi qua, rất... nhiều năm. Cô gái slavơ năm nào đã chỉ còn là một bà lão, với những nép nhăn trên khuôn mặt, với đôi tai đã chẳng còn nghe rõ nữa. Thế nhưng dù thời gian đã qua bao nhiêu năm đi chăng nữa, người con gái slavơ năm xưa vẫn thầm ao ước: "Если б не было войны" - "Giá chẳng có chiến tranh".

Lời thơ và dịch

Еще до встречи вышла нам разлука, И все же о тебе я вижу сны. Ну разве мы прожили б друг без друга, Мой милый, если б не было войны!

Наверно, я до срока стала старой, Да только в этом нет твоей вины. Какой бы мы красивой были парой, Мой милый, если б не было войны!

И снова ты протягиваешь руки, Зовешь из невозвратной стороны. Уже ходили б в школу наши внуки, Мой милый, если б не было войны!

Никто калитку стуком не тревожит, И глохну я от этой тишины. Ты б старшим был, а я б была моложе, Мой милый, если б не было войны!

Dịch nghĩa:

Chưa gặp mặt ta đã phải rời xa Và trong giấc mơ em vẫn thấy anh Chúng ta đã sống mà chẳng có nhau Ôi người yêu dấu, giá như chiến tranh chưa từng xảy ra

Có lẽ em già trước tuổi Nhưng đó không phải là lỗi do anh Chúng ta từng đẹp đôi biết mấy Ôi người yêu dấu, giá như chiến tranh chưa từng xảy ra

Và một lần nữa anh vẫy đôi tay, tiếng vọng từ một miền không trở lại. Cháu của chúng ta đã đi học rồi đấy Ôi người yêu dấu, giá như chiến tranh chưa từng xảy ra

Chẳng có ai gõ cửa Sự lặng thinh làm em tưởng mình lãng tai Có lẽ anh sẽ già, và em trẻ (hơn anh) Ôi người yêu dấu, giá như chiến tranh chưa từng xảy ra

Dịch thơ

Chưa gặp mặt đã đến hồi chia ly Bóng hình anh - giấc mơ em vẫn tới Không có nhau, cả đời, ta đã sống Anh yêu ơi, giá chiến tranh chưa từng!

Có lẽ em già nhanh hơn mọi người Đừng tự trách, lỗi đâu phải do anh Ngày xưa ta từng đẹp đôi biết mấy Anh yêu ơi, giá chiến tranh chưa từng! Và một lần nữa anh vẫy đôi tay, Tiếng vọng từ một miền không trở lại Cháu chúng ta đã đi học rồi đấy Anh yêu ơi, giá chiến tranh chưa từng!

Cửa lặng thinh tự chẳng ai tìm tới Với tĩnh lặng em tưởng mình lãng tai Giá anh già để em còn trẻ mãi Anh yêu ơi, giá chiến tranh chưa từng!