Có một câu hỏi được đặt ra trong nhóm sinh hoạt võ thuật mà tôi tham gia, đâu là 3 khái niệm quan trọng nhất trọng võ đạo. Đây là một câu hỏi thú vị. Những ý tưởng nào là căn bản nhất trong môn võ mà bạn luyện tập? Những ý tưởng này hỗ trợ và định hướng cho việc tập luyện. Chúng có vai trò hướng sự tập trung của bạn vào những khía cạnh bạn cần phát triển. Mọi người đã đóng góp khá nhiều ý kiến, bao gồm:
  • Thả lỏng cơ thể
  • Khép chỏ sát người
  • Giữ trung lộ (thủ kín người)
  • Tiên phát chế nhân (giành chủ động ngay từ đầu)
Nhiều ý tưởng đưa ra là đặc trưng của Aikido, vì đó là cốt lõi của môn phái đấy. Tôi muốn suy nghĩ ở một tầm bao quát hơn và có thể áp dụng cho bất cứ môn võ nào. Danh sách của tôi bao gồm cấu trúc/tư thế, căn cự ly và căn thời điểm, mức độ quan trọng theo thứ tự tương ứng. Mỗi yếu tố sau lại được xây dựng trên cơ sở của yếu tố trước, nếu cái trước không được sử dụng hiệu quả thì cái sau cũng không thể phát huy hết công năng. Tất cả đều đúng cho dù bạn có tập kung fu, judo, aikido, boxing, kiếm, gậy hay cả thứ đáng sợ như kusarigama(1). Đây là danh sách của tôi, và tôi không tuyên bố là nó đúng hoàn toàn.Tôi đưa ra điều này với mong muốn tạo nên một cuộc đối thoại hữu ích và sự chú ý về những yếu tố quan trọng trong luyện tập và thực chiến. Ban đầu, tôi định đưa tất cả các yếu tố vào trong một bài, nhưng xem ra mỗi yếu tố nên có một bài đăng cho riêng mình.
Yếu tố đầu tiên tôi đưa ra là cấu trúc/ tư thế. Nếu không có một cấu trúc chắc chắn và liên kết bạn sẽ không thể làm được gì. Đây là lý do thôi thường hay nói vui rằng điều duy nhất tôi thực sự dạy là cách đi và cách thở. Cấu trúc cơ thể tốt là thứ tạo điều kiện cho hành động nhanh nhất, hiệu quả nhất, vững vàng nhất và mạnh nhất. Nếu bạn cong người. khép vai, cúi đầu và không giữ vững tư thế, bạn không thể thở sâu và hiệu quả. Cong người và tư thế xấu làm nén thân lại khiến bạn không thể hít vào đủ dưỡng khí. Bạn sẽ mệt nhanh hơn vì cơ thể bạn không hấp thụ oxy kịp thời.
Cong người cũng khiến cho cơ thể bạn mất đi khung vận động tự nhiên. Bạn cong người nghĩa là bạn đã mất thăng bằng rồi. Các Judoka(2) đứng vững hay bị quật ngã là do khả năng giữ thăng bằng của họ, nhưng điều này đúng với bất kì môn võ nào. Nếu bạn không thăng bằng, bạn không vững vàng ở ít nhất một hướng.
slouch alexander technique


Trong hình vẽ trên, hai đồ hình bên phải cho ta thấy tư thế lúc cong người ra sao. Các bạn có thể hình dung xem làm sao có thể thực hiện bất cứ hành động thể chất nào với một tư thế yếu ớt như vây?
Với tư thế tốt, trọng lượng và lực có thể được hấp thụ và điều khiển một cách dễ dàng, hành động sẽ nhanh, nhẹ, không bị cản trở và những thay đổi có thể được thích ứng một cách kịp thời. Nếu tư thế không tốt ta không thể mang vác nặng hay hấp thụ lực dễ dàng, hành động chậm chạp, nặng nề và gây mệt mỏi, cũng như giảm khả ăng ứng biến.
Tôi đã chỉ điều này cho các học sinh học kiếm và côn của mình với một bài tâp đơn giản. Tôi để họ cầm một cây gậy chọc vào ức mình theo bất cứ cách cầm nào họ thích. Tôi có thể đẩy cây gậy lại và đậy họ đi quanh phòng mà không tốn chút sức lực nào cả.. Các học sinh của tôi không thể làm gì khiến tôi chậm lại và tôi có thể chạm vào họ với vũ khí hoặc tay không trước khi họ kịp phản ứng. Nếu khung chịu lực cổ tay chỉ lệch khỏi góc độ tối ưu một chút, nó sẽ bị phá vỡ dưới tác dụng lực và trở nên vô dụng.
Wrist structure Bad


Với cấu trúc cổ tay thiếu vững chắc như này (đặc biệt là ở bên tay trái), một cú đẩy từ phía bên kia đầu gậy sẽ khiến cổ tay bị ép vào người và khiến cho đối phương dễ dàng nhập nội.
Ngược lại, nếu cố tay được giữ ở đúng góc độ, tôi có thể ấn cây gậy vào một người nặng 140 kg và anh ta không thể tiến về phía tôi, hoặc thậm chí một ai đó chỉ to bằng một nửa tôi. Làm sao việc thay đổi góc độ cầm gậy lại có tác động lớn lao đến thê? Tôi sẽ để những kí sư cơ khí hay những người học vật lý giải thích chi tiết, vi tôi không có đủ kiến thức nền tảng để làm điều đó chỉn chu.
Wrist Structure good


Với cổ tay được điều chỉnh đúng góc độ, bạn có thể chịu được lực đẩy lớn hơn trọng lượng cơ thể bạn rất nhiều, cũng như đẩy từ hông với lực đẩy lớn hơn lực của riêng đôi tay.
Sự khác biệt giữa cấu trúc mạnh và yếu được áp dụng tới từng khớp trên cơ thể, và tới cả cách toàn bộ cơ thể được sắp xếp. Nếu góc độ cổ tay tốt, nhưng một khớp khác như đầu gối, hông hay mắt cá chân không được điều chỉnh đúng, toàn bộ cấu trúc sẽ sụp đổ ngay cả khi chịu áp lực nhẹ.
Tư thế tạo khả năng di chuyển cho cơ thể, nếu mất đi tư thể, khả năng vận động của một người sẽ rất bị hạn chế. Trong một đợt giao lưu cuối tuần, Howard Popkin đã khiến tôi nhớ lại điều đó một cách hoàn toàn ấn tượng. Ông ta có thể, chỉ bằng cách xoay người, hoàn toàn làm suy yếu sức mạnh của những người to lớn và khỏe hơn tôi, và quăng họ đi một cách nhẹ nhàng, dễ dàng như một nhịp thở sâu vậy. Ông ấy chỉ việc giữ tư thế và thay đổi hướng lực của đối phương.
Dù bạn có thể đẩy bằng cả sức bình sinh, một người giữ vững tư thế có thể hướng lực đẩy đó xuống dưới đất. Bạn chỉ phải dùng lực rất ít để giữ vững cấu trúc trước dạng tấn công này.Lực của người tấn công thực ra đã tạo lực đẩy giúp bạn giữ tư thế trong khi bản thân bản không phải dùng sức nhiều lắm. Nếu bạn đẩy lại, việc này khá dễ dàng vì cấu trúc cơ thể có thể hỗ trợ việc phát lực và vô hiệu hóa lực đẩy cua đối phương. Nếu bạn đẩy, họ sẽ bị bay ra xa.
Một điều thú vị là theo Kano Jirogo, sư tổ của dòng Judo Kodokan một trong hai bí quyết của môn Judo là kuzushi 崩し. Kuzushi có từ nguyên là một động từ trong tiếng Nhật mang nghĩa là xé nhỏ, đánh sập, chia lẻ một vật ra thành nhiều phần. Đôi khi điều này có nghĩa là làm suy yếu và triệt tiêu nền tảng. Đây là một phát hiện vĩ đại mà Kano đã đưa vào Judo. Nếu bạn triệt tiêu nền tảng của đối phương, kéo họ ra khỏi nền tảng đó và ngăn cản họ được hỗ trợ của cấu trúc, họ trở nên yếu đuối đến bất ngờ thậm chí một người phụ nữ bé nhỏ có thể quăng một người đàn ông to lớn.
Điều này đúng cho dù bạn tập môn võ nào đi nữa, tay không hay vũ khí, nhu thuật hay karate, kiếm hay xích, gậy hay dây. Giữ vững tư thế và bạn có thể triệt hạ đối phương.
Bước đầu tiên trên con đường tập võ là giữ vững cấu trúc cơ thể. Nếu bạn không làm được điều đó, bạn không thể làm gì khác. Khi bạn làm được điều đó bạn có một nền tảng vững chắc để phát triển. Sau đó, bạn học cách khống chế và làm suy yếu cấu trúc cơ thể đối phương. Một khi bạn khiến cho đối phương mất đi trạng thái tốt nhất, quăng ném hay khóa khớp là chuyện quá dễ dàng. Nguyên tắc ở đây phá vỡ cấu trúc cơ thể đối phương không có nghĩa là đả thương họ. Bạn chỉ cần làm họ vấp ngã, cong người, hay mất thăng bằng. Một khi bạn đã làm được điều đó, kỹ thuật tấn công không quá quan trọng vì nếu không có tư thế vững chãi và cân bằng, việc phòng thủ gần như bất khả, ngay cả trước một đòn tấn công không nguy hiểm.
Judoka dành một khoảng thời gian rất dài để tập các kỹ năng gây mất thăng bằng. Người tập Aikido dựa vào di chuyển để khiến đối phương mất đi cấu trúc vững chắc. Daito Ryu làm điều này với hành động nhỏ nhất có thể. Tất cả đều có chung một cốt lõi. Nếu bạn triệt tiêu khả năng hỗ trợ công thủ của cấu trúc đối phương, họ sẽ không thể làm gì.
Có hai khía cạnh xung quanh cấu trúc cơ thể trong võ đạo. Giữ vững một tư thế chắc chắn, hiệu quả và linh hoạt, đồng thời làm suy yếu cấu trúc cơ thể đối phương khiến họ không nhận được sự hỗ trợ từ nó. Làm chủ cấu trúc  là cốt yếu của mọi điều trong võ đạo. Chúng ta không thể di chuyển và thở đúng cách cho đến khi chúng ta học cách giữ đúng cấu trúc. Chúng ta không thể phòng vệ nếu thiếu một cấu trúc tốt. Đòn tấn công hiệu quả là không thể nếu cấu trúc không ổn định.
Cấu trúc tốt là gốc rễ của mọi môn võ hiệu quả, cho dù đó là môn võ tấn công, môn võ vật, hay môn võ về binh khí. Không có cấu trúc tốt, bạn không có gì cả. Vì thế đây là yếu tố quan trọng đầu tiên trong những nguyên tắc võ đạo theo ý kiến của tôi.
Chú thích
  • Kusarigama: Một loại vũ khí gồm một lưỡi liềm có gắn dây xích.
    tải xuống (1)


  • Judoka: Danh từ chỉ người tập Judo
Bài viết được dịch từ nguồn trang
Bổ sung: Budo là một từ được sử dụng rất nhiều đối với người tập võ thuật Nhật, dịch nhanh có nghĩa là Võ Đạo. tham khảo bài viết sau đây
Dịch bởi Phạm Minh Hiếu. Người dịch chịu trách nhiệm về bản dịch này, nếu copy làm ơn giữ nguyên tên người dịch, nhóm dịch Tinh Tú Các cùng nguồn dịch. Mong nhận được đóng góp bàn luận.
Dự án nghiên cứu võ thuật của tụi tớ đang làm thì đổ bể, nhưng cũng thấy tiếc vì bỏ công, thấy vui vì được hoạt động cùng nhau. reup lên đây cho vui