Nguyên mẫu Nam tính – Bài 05

 

 

Mỗi nền văn minh vĩ đại đều gắn liền với truyền thống chiến  đấu và những chiến binh huyền thoại đi kèm. Kinh Cựu Ước kể rằng, người  Sparta sinh sống ở vùng Địa Trung Hải có lẽ có truyền thống chiến binh  huyền thoại nhất trong các nền văn minh cổ đại. Ngay từ khi sinh ra, xã  hội Spartan đã nuôi dưỡng và đào tạo các bé trai trở thành những chiến  binh, và quá trình đào tạo khắt khe đó đã tạo nên những người đàn ông  như Leonidas và 300 người đàn ông có tinh thần bất khuất. Nhật Bản cũng  có những chiến binh samurai gan góc với lòng dũng cảm kiên cường, không  bao giờ sợ hãi trước cái chết.

Ngày nay, nguyên mẫu Chiến binh vẫn tồn tại trong sự tôn  kính của chúng ta đối với những người hoạt động trong quân đội cũng như  trong sách truyện và phim ảnh hiện đại. William Wallace trong phim  “Braveheart” hay General Maximus trong phim “Gladiator” chính là hiện  thân của nguyên mẫu Chiến binh.

Nhưng nhìn chung, văn hóa hiện đại không thoải mái lắm với  năng lượng của Chiến binh. Sự ra đời của chiến tranh cơ giới hóa trong  nửa đầu thế kỷ 20 đã làm thui chột lý tưởng lãng mạn về tinh thần dũng  cảm thượng võ. Kể từ cuộc cách mạng văn hóa — xã hội những năm 60–70,  các bé trai và đàn ông thường được giáo dục rằng họ nên tránh mọi đối  đầu và xung đột; thay vào đó hệ thống giáo dục đẩy mạnh nuôi dưỡng “khía  cạnh nữ tính” của những đối tượng này. Kết quả là sinh ra những chàng  Nice Guys — né tránh mọi đối đầu và gây hấn ngay cả khi việc đối đầu và  gây hấn ấy là chính đáng.

Xã hội thúc đẩy đàn ông trở nên ngọt ngào và nhạy cảm, vì  họ sợ đàn ông biến thành những tên máu lạnh, tàn bạo, đi kèm với những  cơn giận mang tính hủy hoại. Thế nhưng nhận thức của xã hội về nguyên  mẫu Chiến binh không căn cứ trên năng lượng Chiến binh trong biểu hiện  đầy đủ của nó, mà dựa trên mặt tối của nguyên mẫu. Vấn đề không nằm ở  bản thân năng lượng Chiến binh, mà là năng lượng này không được định  hướng bởi sự đồng cảm, chiêm nghiệm, trật tự và sử dụng hài hòa với các  nguyên mẫu nam tính khác. Bản thân chiến đấu không xấu, câu hỏi đặt ra ở  đây đơn giản là: Một người đàn ông chiến đấu vì điều gì? Năng lượng của  Chiến binh không chỉ cần thiết trong thời chiến mà còn cần thiết trên  tất cả các chiến trường của cuộc sống.

Khai thác Warrior đúng cách sẽ cung cấp cho một người đàn  ông nguồn năng lượng vượt trội giúp anh ta đạt được mục tiêu, chiến đấu  vì những điều xứng đáng, trở nên vĩ đại và để lại di sản lâu dài.

 

Moore nói rằng “Những đặc điểm của Chiến binh ở mức độ trọn  vẹn của anh ta tương đương với một cách sống, cái mà samurai gọi là do  (phát âm là ‘do’). Những đặc điểm này tạo thành Warrior Dharma, Ma’at,  hay Tao, một con đường tâm linh hay tâm lý đi qua cuộc đời”.

Vậy những đặc điểm này là gì? Hãy cùng xem nhé.

Lưu ý: Mặc dù ở đây chúng tôi dùng ngôn ngữ của chiến binh  võ thuật, song các đặc điểm có thể được áp dụng cho bất kỳ sứ mệnh cuộc  đời nào của người đàn ông, dù đó là thường dân hay quân nhân.

 

Nếu bạn tra từ “hung hăng” trong từ điển, đây là những kết quả bạn sẽ nhận được:

Được đặc trưng bởi các hành vi xúc phạm vô cớ, các cuộc tấn  công thô bạo, xâm lược hoặc các hành vi tương tự. Nỗ lực hết mình để  giành chiến thắng hoặc thành công; ganh đua; Tràn đầy năng lượng, đặc  biệt có tâm lý chủ động và mạnh mẽ

Trong ba định nghĩa trên, định nghĩa đầu tiên được hiểu phổ  biến nhất trong văn hóa hiện đại. Một cái gì đó vô cớ, quá lố, vượt quá  giới hạn. Lưu ý tần suất “quá mức” trước “hung hăng” trong cách nói  thông thường. Hành động gây hấn cũng có thể làm ta nghĩ tới các chính  sách quân sự mà không có sự đồng tình từ mọi người. Nói chung nó mang  hàm ý tiêu cực.

Nhưng sự hung hăng đích thực nên được hiểu trong bối cảnh  của định nghĩa số 2 và số 3: cố gắng, năng lượng, thế chủ động, sức  mạnh. Gây hấn (hay hung hăng) là một công cụ trung lập có thể được sử  dụng theo cả mục đích tốt và mục đích xấu. Cách nó được định hướng thế  nào mới thực sự tạo nên sự khác biệt. Một người đàn ông không kiểm soát  được bản tính hung hăng của mình sẽ gây hấn với tất cả mọi người; các  mối quan hệ theo đó sẽ đổ vỡ và điều này làm cản trở sự phát triển cá  nhân của anh ta. Ngược lại, người đàn ông kiềm chế sự hung hăng của mình  quá mức sẽ trở thành một Nice Guy (mẫu trai ngoan nhút nhát) theo khuôn  mẫu — sự hung hăng thích đáng biến thành sự hung hăng thụ động. Anh ta  quá “lịch sự” để theo đuổi những gì mình muốn và anh ta cứ luôn hậm hực  trong lòng vì điều đó. Một người đàn ông đã tích hợp toàn vẹn nguyên mẫu  Chiến binh sẽ khai thác sự hiếu chiến của mình, biến nó thành động lực  thúc đẩy anh ta cạnh tranh để trở thành người giỏi nhất và luôn hướng  tới mục tiêu đề ra.

 

Tất nhiên, việc sử dụng hành vi gây hấn thích đáng giả định  rằng người đàn ông đó đã xác định được những mục tiêu mà anh ta muốn  phấn đấu ngay từ đầu. Một người đàn ông cần có mục đích sống rõ ràng và  dứt khoát, bằng không anh ta sẽ cảm thấy lạc lõng và bồn chồn, giống như  đang trôi theo dòng thay vì hành quân về phía trước.

 

Sự lưu tâm của Warrior gồm hai khía cạnh. Thứ nhất, anh ta  luôn luôn tỉnh táo và cảnh giác. Anh ta có khả năng nhận thức tình huống  nhạy bén. Anh ta không bao giờ để mình bị ru ngủ bởi sự tự mãn; thay  vào đó, người đàn ông này luôn theo dõi, quan sát, nghiên cứu và lên kế  hoạch từng bước. Thứ hai, Warrior lưu tâm đến sự hữu hạn của cuộc đời và  lẽ tất yếu của cái chết, anh ta cũng chủ động chiêm nghiệm về cái chết  đó. Bởi, lòng dũng cảm của người đàn ông này bắt nguồn từ sự thật là anh  ta không hề sợ chết. Anh ta biết rằng bất kỳ giây phút nào cũng có thể  là giây phút cuối cùng của mình, do đó mỗi sáng đều thức dậy với tâm  niệm rằng hãy sống như thể đây là ngày cuối cùng được sống!

 

Trong Chiến tranh Cách mạng Mỹ, Lục quân biết rằng họ không  thể địch lại nhân lực và hỏa lực của người Anh. Vì vậy, thay vì tấn  công trực diện kẻ thù trên chiến trường, những người dân quân đã vào  rừng và tung ra những đòn tấn công bất ngờ vào đối phương. Đây là cách  làm của một Chiến binh, anh ta là một chiến sĩ du kích. Khi đối đầu với  những tình huống khó khăn, anh ta vận dụng trí tuệ và tư duy chiến lược  của mình để tìm ra những giải pháp sáng tạo lật ngược tình thế. Anh ta  là một chiến binh sành sỏi — nghiên cứu điểm yếu của đối thủ và tập  trung các đòn đánh của mình vào đó. Anh ta linh hoạt và có thể phản ứng  với bất cứ sự thay đổi nào bằng việc thay đổi chiến thuật một cách nhanh  chóng.

 

Chìa khóa để chiến tranh du kích trở nên thành công là khả  năng di chuyển “nhẹ tựa lông hồng”. Trong khi sức mạnh của lực lượng  truyền thống nằm ở các nguồn lực vượt trội thì những nguồn lực đó lại đè  nặng và khiến họ trở nên chậm chạp. Chiến sĩ du kích loại bỏ mọi vật  dụng thừa thãi và chỉ mang theo những gì thật sự cần thiết, do đó trở  nên nhanh nhẹn và hoạt bát, có thể đi trước kẻ thù vài bước.

 

Trong thời bình hay thời chiến, dù việc lớn hay việc nhỏ,  một chiến binh thực thụ đều có thể đưa ra những quyết định táo bạo. Anh  ta không đứng đó mà run rẩy, tự hỏi mình nên làm gì hay sợ hãi vì chọn  sai phương án. Ngược lại, anh ấy bình tĩnh và lạnh lùng trước áp lực.  Một khi đưa ra quyết định là sẽ không do dự tiến hành nó vì từ điển của  anh không có chỗ cho hai từ “hối tiếc”. Một chiến binh có thể trở nên  quyết đoán đến thế vì mọi tình huống đều đã được chuẩn bị và rèn luyện  kỹ lưỡng, bởi vậy luôn ở trong tâm thế sẵn sàng. Anh ấy nghĩ về tất cả  trường hợp có thể xảy ra và những gì cần làm trong mỗi tình huống đó từ  trước khi khủng hoảng ấp tới; bởi vậy nếu khủng hoảng có thật sự xảy đến  thì vào thời điểm đó bản năng tâm trí và cơ thể anh ta đã biết phải làm  gì.

 

Với Warrior, một phần sự tự tin về các quyết định của mình  bắt nguồn từ năng lực tối cao của chính anh ta. Theo Moore, “Năng lượng  Chiến Binh liên quan đến kỹ năng, sức mạnh và độ chính xác.” Warrior “có  khả năng làm chủ kỹ thuật của mình…kỹ thuật cho phép anh ta đạt được  mục tiêu. Anh ta đã phát triển kỹ năng với ‘ vũ khí’ mà anh sử dụng để  thực hiện các quyết định của mình.”

 

Bạn biết đấy, Người hùng (The Hero) là nguyên mẫu của bé  trai sau đó phát triển thành nguyên mẫu Warrior ở đàn ông trưởng thành.  Một phần của quá trình trưởng thành này tập trung vào sự thay đổi lòng  trung thành của một người đàn ông. Moore lập luận rằng “Lòng trung thành  của The Hero… là vì bản thân anh ta — mục đích để gây ấn tượng với bản  thân và gây ấn tượng với người khác”. Mặt khác, lòng trung thành của  Warrior “dành cho những điều gì đó xa hơn, nằm ngoài bản thân và những  mối bận tâm của riêng anh ta”. Lòng trung thành của Warrior tập trung  vào những điều như “chính nghĩa, thần linh, dân tộc, một nhiệm vụ, một  quốc gia — tức lớn lao hơn cá nhân”. Warrior xây dựng cho mình một trung  tâm và tổ chức cuộc sống xoay quanh cái tâm đó. Mục đích sống của anh  ấy bắt nguồn từ những lý tưởng và nguyên tắc, theo đó những lý tưởng và  nguyên tắc này tự nó sẽ loại bỏ những điều thừa thãi, nhỏ nhen và mang  lại ý nghĩa to lớn cho cuộc đời anh ta.

 

Chiến binh làm chủ được bản thân về cả thể xác và tinh  thần. Quyền lực của anh ta bắt nguồn từ khả năng kiểm soát bản thân, bởi  người này biết khi nào nên và làm thế nào để bùng phát bản tính hung  hăng. Anh ấy là chủ năng lượng của mình, có thể giải phóng và thu hồi  chúng trở lại như ý muốn. Anh ấy quyết định thái độ đối với mỗi tình  huống nhất định, thay vì để cảm xúc bị tình huống chi phối. Không giống  như nguyên mẫu The Hero (Anh hùng) ở thời niên thiếu, Warrior hiểu rõ  giới hạn của mình; anh ta biết mạo hiểm một cách có cân nhắc thay vì đâm  đầu vào những rủi ro không cần thiết. Những người đàn ông tầm thường  thường tin rằng mọi nỗi đau đều là điều tồi tệ. Ngược lại, Warrior chiêm  nghiệm rằng nỗi đau cũng có loại tốt và loại xấu. Anh ấy sẵn sàng, thậm  chí mong muốn chịu đựng những nỗi đau về tâm lý và thể chất trên con  đường vươn tới mục tiêu. Đó kiểu đàn ông chấp nhận triết lý “đau đớn chỉ  là sự nhu nhược đang rời bỏ cơ thể” và khó khăn chính là điều khiến bản  thân mạnh mẽ hơn.

 

Để hoàn thành nhiệm vụ của mình, Warrior cần biết cách rũ  bỏ cảm xúc — thoát khỏi sự đeo bám của nỗi sợ hãi và hoài nghi do cảm  xúc của chính anh ta tạo ra; thoát khỏi sự đe dọa phát ra từ kẻ thù,  thoát khỏi những điều “phải, nên” cùng những yêu cầu vô lý từ phía bạn  bè và gia đình. Warrior cần cần một trí óc thông suốt và chỉ nhắm vào  một mục tiêu cụ thể khi làm nhiệm vụ.

Tắt “công tắc” rũ bỏ cảm xúc là một thách thức lớn đối với  mỗi Chiến binh. Người không có khả năng làm điều này sẽ tạo cơ hội cho  shadow (bóng âm) được đà xuất hiện. Nên nhớ, không phải lúc nào cũng nên  rũ bỏ cảm xúc của mình, mà chỉ nên khi đang ở mode Warrior.

 

Chiến binh là nguyên mẫu của sự hủy diệt. Tuy nhiên,  Warrior ở mức toàn vẹn chỉ sử dụng khả năng hủy diệt của mình nhằm  “nhường chỗ cho những thứ mới mẻ, tươi mới và sống động hơn”. Đó là hành  động của một ‘kẻ hủy diệt sáng tạo’ — anh ta không phá bỏ mọi thứ chỉ  đơn giản vì để thỏa mãn niềm vui sướng nhất thời. Thay vì thế, năng  lượng của nguyên mẫu Chiến binh được sử dụng khi người này muốn từ bỏ  những thói quen xấu và thay thế chúng bằng những thói quen mới tốt hơn,  hoặc để loại bỏ những người đã đầy đọa, hạ thấp, coi khinh ra khỏi cuộc  sống của anh ta.

 

Như đã thảo luận, người đàn ông kết nối được với nguyên mẫu  Chiến binh có khả năng tách mình ra khỏi cảm xúc và các mối quan hệ với  con người. Mặc dù sự tách biệt này mang đến cho người đàn ông sự tập  trung cao độ vào các nhiệm vụ quan trọng, nhưng nếu nó đi quá và trở  thành trạng thái thường trực thì đó là dấu hiệu anh ta đang bị ám bởi  The Sadist (kẻ tàn bạo) — bóng âm của Warrior.

Đây là lý do tại sao những người lính, những người có thái  độ tập trung cao vào nhiệm vụ khi còn tại ngũ có thể cảm thấy rất khó  thích nghi với cuộc sống ở quê nhà — cuộc sống vốn dựa trên nhu cầu cảm  xúc và cơm áo gạo tiền — những thứ mà người lính đã quen với việc dẹp  sang một bên. Một cuộc đời tập trung vào sứ mệnh đã giải phóng anh ta  khỏi sự nhỏ nhen thường nhật của con người, và việc quay trở lại với nó  có thể là một điều hết sức khó khăn và không mấy dễ chịu. Điều này cũng  đúng đối với các luật sư, bác sĩ, chính trị gia và những người đàn ông  khác khi họ đã tập trung quá nhiều cho công việc, sự nghiệp và việc  chuyển từ chế độ sứ mệnh công việc sang chế độ đời sống gia đình trở nên  thật khó khăn với họ.

Như tên của nó, Sadist có thể tàn nhẫn, thậm chí đối với  với những người yếu đuối nhất. Anh ta coi thường kẻ yếu. Một sĩ quan chỉ  huy trong quân đội có thể cố gắng điều hành gia đình của mình một cách  cứng nhắc giống như cách mà anh ta đã lãnh đạo quân ngũ. Sadist tạo ra  những tiêu chuẩn cao ngút không thể với tới cho chính bản thân anh ta và  cả những người xung quanh. Khi một đứa trẻ về nhà với điểm kém trên bài  kiểm tra, người cha chịu ảnh hưởng của Sadist sẽ nhiếc móc và đánh đập  đứa bé ấy không thương tiếc. Ngược lại đối với một người cha có nguồn  năng lượng của một Chiến binh tích cực thì sao? Ông ta chắc chắn vẫn tỏ  ra thất vọng, nhưng sau đó sẽ giúp đứa nhỏ học tập cẩn thận cho kỳ thi  tiếp theo.

Sự ghê tởm của Sadist trước sự yếu đuối có liên quan đến  nguyên mẫu Hero ( Anh hùng) từ thời niên thiếu. The Hero cố gắng tách  khỏi mẹ mình và nguồn năng lượng nữ tính nói chung khi anh ta tìm cách  trở thành người đàn ông theo ý mình. Và những người đàn ông trưởng thành  không an tâm về việc mình “có đủ đàn ông không” sẽ phóng chiếu sự bất  an này lên người khác. Anh ta ghét nỗi sợ hãi đang tồn tại trong chính  bản thân mình.

Theo Moore, những người đàn ông bị ám ảnh bởi Sadist cũng  có xu hướng tham công tiếc việc. Họ là những người đàn ông tự hào khi  làm việc cả đêm tại văn phòng và về nhà lúc 7 giờ sáng, chỉ một giờ sau  đó lại tiếp tục đến văn phòng. Họ sẽ chọn công việc với cái giá phải trả  là sức khỏe, thậm chí là gia đình. Họ đẩy cả sự thoải mái lẫn sự đau  đớn của một Chiến binh lên tới cực điểm. Thế nhưng họ lại không biết lý  do tại sao mình phải làm vậy và điều mình thực sự muốn ở cuộc sống này  là gì. Do vậy, làm việc điên cuồng có thể giúp họ tạm thời quên đi và  sao nhãng khỏi thực tại này. Một khi đạt đến đỉnh cao, thay vì sung  sướng và tự hào, họ lại thường cảm thấy trống rỗng, mất mát và cay đắng.  Nhưng thực tế là những kẻ Sadist này thường kiệt sức trước khi đặt chân  tới đài vinh quang đó.

 

Masochist là bóng âm thụ động trong tam giác nguyên mẫu  Warrior và các thuộc tính của nó cũng tương tự những thuộc tính của bóng  âm hèn nhát trong nguyên mẫu The Hero thời niên thiếu. Một người đàn  ông bị Kẻ khổ dâm này chiếm hữu sẽ luôn cảm thấy bất lực. Anh ta dễ bị  dụ dỗ, không có ranh giới cá nhân, cứ mặc sức để người khác chà đạp lên  mình. Mặc dù anh ta hoàn toàn có thể than phiền hay hậm hực về nỗi thống  khổ mình đang gặp phải, nhưng anh ta không làm vậy bởi người đàn ông  này thực sự thích cảm giác bị những nỗi đau ấy dằng xé, đọa đầy. Đây là  hạng người thích được hành hạ.

Bóng âm lưỡng cực của một nguyên mẫu thường phối hợp với  nhau để chống lại một người đàn ông. Người đàn ông chịu sự chi phối của  Masochist sẽ cam chịu trước thái độ khinh thường của người khác mà không  dám chống trả hoặc đứng lên khẳng định bản thân. Rồi đến một ngày nọ,  có thể chỉ đơn giản là một lời càm ràm từ vợ hay sự chỉ trích từ đồng  nghiệp cũng có thể đẩy anh ta tới chân tường và khiến anh ta “bùng nổ  bằng những lời lẽ hung bạo, thậm chí là lạm dụng thể xác”.

 

Nhiều người đàn ông ngày nay bị thui chột năng lượng  Warrior. Từ nhỏ họ đã được áp đặt rằng mọi sự hung hăng đều thật xấu xa;  vì lẽ đó họ cứ ngày ngày nỗ lực phấn đấu để trở thành những gã “trai  ngoan” và ảo tưởng rằng đó là những gì xã hội thật sự cần. Nhưng không,  điều xã hội cần là gì? Đó là những người đàn ông có nguồn năng lượng  thúc đẩy bản thân dám liều mình và đấu tranh cho chính nghĩa. Vậy chúng  ta có thể làm gì để kết nối nguồn năng lượng Chiến binh tích cực này?

Hãy xem phim về những chiến binh cừ khôi. Vâng, nghe có vẻ  sáo rỗng nhỉ, nhưng nó sẽ đem lại hiệu quả bất ngờ đấy. Không nhất thiết  phải xem phim ảnh về chiến tranh, chỉ cần là bất cứ bộ phim nào giới  thiệu về những người đàn ông có tinh thần chiến binh là đủ. Sau đây là  một vài bộ phim chiến binh mà tôi yêu thích: Braveheart, Gladiator, The  Seven Samurai, Last of the Mohicans, Shane, Glory, Patton,…