Người viết, viết với A.I

Sự tiến bộ của A.I khiến việc viết dễ hơn nhiều. Đổi lại, những người chẳng-viết-lách- bao-giờ cũng có thể tạo ra tác phẩm như dân chuyên. 

Viết lách từng là hoạt động bình thường trong suốt lịch sử. Ta đụng tới viết lách mỗi ngày: trong báo cáo công việc, thư từ, nhật ký hay thậm chí checklist đi chợ. Ở mức cơ bản nhất, người viết chỉ cần sắp xếp suy nghĩ và viết thành con chữ. Dù trên giấy hay màn hình máy tính, thao tác này không thay đổi trong nhiều thế kỷ.  

Nhưng ngày nay, công nghệ thay đổi bản chất của việc viết.  

Nếu viết để tổng hợp thông tin, AI đã vượt xa con người. Công cụ này không chỉ tạo ra văn bản với cấu trúc chặt chẽ, chúng còn có thể tìm kiếm và sắp xếp giữ liệu với độ chính xác cực cao. Các LLMs (mô hình ngôn ngữ lớn) như OpenAI, ChatGPT hoặc Claude là những "cỗ máy viết". Chúng có thể mô tả chi tiết đặc tính kỹ thuật của một quy trình sản xuất, so sánh và trích xuất thông tin từ văn bản cùng ngành, rồi thêm thắt vào gần như ngay lập tức. 

Người viết kỹ thuật, vai trò của họ giờ đây chuyển thành fact-check & kiểm duyệt nội dung, thay vì viết mọi thứ từ con số 0.   

Khả năng sáng tạo và lập luận cũng là điểm cộng của trí tuệ nhân tạo. Dù chưa thể so sánh với con người, AI đủ mạnh cho các tác vụ sáng tạo cơ bản. Viết quảng cáo? Sáng tác thơ con cóc? Đặt title bài viết? Và chuyển tất cả về cùng concept nội dung? Chắc mất khoảng 3 giây.

Với nhiều nhà sáng tạo, A.I đã trở thành “bộ não thứ hai”. Cá nhân tôi thường nhờ AI nhận xét các bản nháp. A.I chỉ ra những điểm yếu logic gần như ngay lập tức, đồng thời, bổ sung bằng vốn kiến thức rộng tới mức không con người nào theo kịp. AI cũng có đơn giản hóa văn bản, giúp người đọc dễ hiểu hơn. Thậm chí, sử dụng rất mượt mà các biện pháp tu từ & ẩn dụ. Không xuất sắc, nhưng mượt mà.   

Và giờ đây, ta có thể viết hàng ngàn chữ với vài prompts ngắn ngủi. “Hey, tôi nghĩ Americano quá dễ uống, không thể hiện được thị hiếu của người uống cà phê, và bạn biên một bài 1,000 chữ hộ tôi nhé”. Người ta nói ra suy nghĩ của mình mà không thực sự "nói ra". Nói cách khác, AI thu hẹp khoảng cách từ người nghĩ tới người phát ngôn, bỏ qua việc làm người viết. 

Dù hầu hết mọi người đều biết chữ, không phải ai cũng viết lách chỉn chu. Nếu có thiên phú chữ nghĩa, thầy cô và nhà trường, từ sớm, sẽ phát hiện và xác nhận năng lực của bạn. Mặt khác, các học sinh không có năng khiếu (chuyên tự nhiên, chẳng hạn thế) có lẽ cần hàng trăm giờ luyện tập (hoặc ghi nhớ) để viết một bài văn tạm-được. Vài nghề viết đặc thù, như nhà báo hay nhà văn, thậm chí đòi hỏi thiên phú sáng tác lẫn nhiều năm trời trau dồi bút lực.  

Dù thế, khi công nghệ càng phổ biến, tạo ra văn bản càng dễ. Các mô hình không chỉ tổng hợp thông tin, chúng còn “viết hộ người dùng”. Văn bản trả về có thể mạch lạc, cuốn hút mà vẫn dễ hiểu như được viết bởi người thật. Những người viết với khác biệt kỹ năng đáng kể vẫn có thể tạo ra văn bản xêm xêm nhau. 

Nói cách khác, giờ đây ai cũng là người viết trung bình cả. Nếu là người hay đọc bài viết từ đại chúng (trên Facebook chẳng hạn), bạn hẳn nhận ra các bài viết ngày càng có các văn phong tương đồng, khai thác các ý tưởng tương đồng.

Xu hướng này đặt ra câu hỏi: Khi ai cũng viết được, giá trị của sự sáng tạo nằm ở đâu?