Nghiện điện thoại - P1: Tại sao điện thoại lại dễ gây nghiện như vậy?

Đi nặng đương nhiên là phải dùng điện thoại rồi! Chẳng lẽ cúi xuống nhìn sh#&t?

Nhiều lúc mình ngồi với gia đình mà ai cũng dí mặt vào cái điện thoại, bố ngồi đọc tin, mẹ ngồi xem live stream bán hàng, thằng em ngồi chơi game, vợ ngồi lướt facebook. Ngẩng mặt lên khỏi cái điện thoại, nhìn thấy cái cảnh này, chán quá, thôi lại ngồi dùng điện thoại tiếp vậy!

Nếu mà thay thế hành vi dùng điện thoại ở trên thành bất kì việc gì khác như hút thuốc, chơi game thì chắc chắn tất cả mọi người đều công nhận đây là nghiện. Thế nhưng tất cả mọi người đều nghiện màn hình nên chúng ta cùng nhau tạm đi lờ đi vậy. 

Ảnh trên là khi nhận vật chính Neo thức dậy khỏi thế giới ảo mà máy tính tạo ra. Thế giới ảo thêu dệt nên bởi những AI siêu việt nhằm “thu hoạch” năng lượng từ thân nhiệt và điện sinh học của con người. Mặc dù đây là bối cảnh của phim viễn tưởng nhưng  mình thấy điều này không khác gì với việc Google và Facebook đang kiếm tiền từ sự tập trung của chúng ta.

Năm 2019, doanh thu của Facebook là 70,7 tỷ đô và 98.5% số tiền này đều đến từ việc chạy quảng cáo cho người dùng.

Chúng ta nghĩ là chúng ta đang được sử dụng miễn phí những phần mềm mất hàng tỷ đô để phát triển nhưng thật sự chúng ta lại là sản phẩm của các công ty này. Các công ty này 'thu hoạch' sự tập trung của chúng để bán cho các nhà quảng cáo. 

Một người nông dân nếu trông lúa sẽ tìm mọi cách để trồng và thu hoạch được nhiều thóc nhất có thể. Việc các công ty công nghệ tìm mọi cách để thiết kế sản phẩm gây nghiện nhất có thể, để chúng ta dán mắt vào màn hình càng nhiều càng tốt đâu có gì là lạ.

Một cách đơn giản nhất và được sử dụng nhiều nhất để cải thiện sản phẩm và tăng thời gian sử dụng của người dùng là A/B testing. Các công ty sẽ đưa ra các phiên bản khác nhau của sản phẩm và thử nghiệm xem phiên bản nào đem lại kết quả mà họ mong muốn nhất và sẽ sử dụng phiên bản đó. 

Hóc môn hạnh phúc

Đây là dopamine, hay còn gọi là hóc môn hạnh phúc. Dopmine được tạo ra để kiểm soát động lực, thúc đẩy và thưởng khi chúng ta làm những việc tốt cho sự tiến hoá của con người. Ví dụ như ăn khi chúng ta đói, uống khi khát, tìm kiếm bạn tình, khám phá ra những thứ gì mới, chiến thắng một cuộc thi. Vấn đề lớn nhất là việc sử dụng các thiết bị điện tử cũng đem lại cho chúng ta dopamine. 

Não bộ chúng ta không biết phân biệt giữa sự khác nhau giữa dopamine đến từ những việc làm tốt và những việc làm không tốt cho chúng ta. Ngoài ra, não bộ chúng ta luôn luôn tìm cách để tiết kiệm năng lượng. Nếu phải lựa chọn giữa việc ngồi lướt facebook với việc ngồi đọc sách, hay ngồi làm bài tập thì chắc chắn não bộ chúng ta sẽ chọn ngồi lướt facebook rồi. (nếu để tự nhiên, không dùng nghị lực). Vì vây, việc sử dụng điện thoại làm giảm nghị lực chúng ta có để làm những việc thật sự có ích cho chúng ta.

Hơn thế nữa, các video trên youtube, các bài post trên facebook đem lại cho chúng ta quá nhiều sự kích thích, quá nhiều dopamine. Điều này khiến cho chúng ta dần dần bị chai. Càng ngày, chúng ta sẽ càng cần nhiều kích thích để cảm thấy một cái gì đó. 

Đây là lý do khi ngồi cùng gia đình, bạn bè, trong những khoảng lặng, chúng ta cảm thấy khó chịu và muốn rút điện thoại ra để check facebook. Đây là lý do tại sao những việc vô cùng đơn giản như đi bộ trong thiên nhiên, ngắm một cảnh đẹp không thể làm chúng ta cảm thấy hạnh phúc, thoả mãn như trước nữa.

Điện thoại, các thiết bị điện tử là một con dao hai lưỡi. Để bảo về bản thân, chúng ta phải có những cách để hạn chế những ảnh hướng xấu của những thiết bị này vào cuộc sống của chúng ta. Đây sẽ là chủ đề của bài viết tiếp theo trong series này.

Đây là video mình làm về chủ đề này. Mình còn có các video khác về các chủ đề phát triển bản thân khác như: cách tự học, các cách để cải thiện tư duy, làm thế nào để sáng tạo hơn, các bạn có thể xem ở channel của mình 🙏