Nền kinh tế vị nhân sinh và môi sinh của Auroville

Auroville là thành phố sinh ra với sứ mệnh đoàn kết nhân loại: không có nền chính trị theo thể chế phổ biến, không tuân theo một tôn giáo cụ thể, không có sự tư hữu, giáo dục miễn phí cho công dân. Với một sứ mệnh đặc biệt như trên, Auroville phải tư duy khác biệt về thống kinh tế của mình để đạt được mục tiêu trở thành “một thành phố mà Trái Đất cần”: một nền kinh tế tử tế và thúc đẩy sự thịnh vượng chung trong cộng đồng.

Đối với những dự án cần vốn lớn như xây dựng cơ sở hạ tầng, Auroville hằng năm được sự hậu thuẫn và đóng góp tài chính từ chính phủ Ấn Độ thông qua “Chính sách phát triển Auroville” (Auroville Development Scheme). Ngoài ra, kể từ lúc thành lập đến nay, Auroville liên tục nhận được sự đóng góp tài chính từ các tổ chức gây quỹ bên trong Ấn Độ và quốc tế. Ý thức được tầm quan trọng của tự chủ tài chính, các hoạt động thương mại của Auroville ngày càng được phát triển và tỷ trọng tăng dần qua năm tháng. Một nguồn thu nhập của Auroville đến từ việc cung cấp các dịch vụ như khoá học, chương trình tham quan, tư vấn,... bên cạnh sản xuất các sản phẩm thủ công thân thiện với môi sinh cho thị trường trong nước và nước ngoài.

Về mặt lương thực, Auroville chỉ có thể tự sản xuất được sữa và một số loại trái cây theo mùa. Với năng suất hiện tại, Auroville chỉ có thể đáp ứng một phần nhu cầu về gạo và các loại hạt, và ít hơn 50% nhu cầu về trái cây và rau củ quả của toàn cư dân. Để hình thành một hệ thống thực phẩm bền vững hơn, Auroville không ngừng cải thiện khả năng tự cung tự cấp thông qua việc thành lập ngày càng nhiều dự án/ cộng đồng nhỏ để thử nghiệm và phát triển nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp tái tạo, vườn rừng.

Tôi đã có dịp ghé thăm Sadhana Forest - một tổ chức phi lợi nhuận nhắm đến việc nâng cao nhận thức về lối sống bền vững và an ninh lương thực bằng việc tái tạo hệ sinh thái và chủ nghĩa thuần chay. Chúng tôi đã được các bạn tình nguyện chia sẻ về tầm quan trọng của việc trữ nước trong nông nghiệp, các phương pháp phủ xanh sa mạc, đảm bảo tính đa dạng sinh học của một khu rừng, các giải pháp tiết kiệm nước sinh hoạt, sử dụng nhà vệ sinh khô, ứng dụng tro để rửa bát. Gần như thực phẩm (ngoại trừ gạo) đều tự sản xuất theo hướng hữu cơ trong khu vực địa phương.. Như thường lệ, những vị khách tham quan trong ngày được thiết đãi một bữa tối lành mạnh và giàu chất dinh dưỡng, được chuẩn bị và phục vụ bởi các bạn tình nguyện viên.

Vào một buổi trưa khác, tôi đến thăm Solitute Farm, nơi chúng tôi được trải nghiệm thực phẩm từ vườn đến bàn ăn (from farm to table). Trước khi thưởng thức các món ăn đầy dinh dưỡng, chúng tôi được bác McKenzie, người sáng lập Solitute Farm “dẫn tour” xung quanh khuôn viên để tìm hiểu về triết lý và phương thức làm nông nghiệp ở đây. Bác McKenzie áp dụng triệt để triết lý làm nông tự nhiên và ít tác động nhất đến môi trường: không hóa chất và thuốc trừ sâu, tận dụng tài nguyên có sẵn ở địa phương như lá cây, cỏ… để ủ đất và làm phân bón, hạn chế đào xới trước khi gieo trồng,. Đến nay, Solitute Farm đã hoàn toàn tự chủ về thực phẩm với hơn 250 loại trái cây, rau củ, đậu, gạo và nhiều loại cây ăn được khác nhau khác đang có mặt ở trong vườn.

Ngày đầu tiên ở Auroville, cả đoàn đã có dịp trò chuyện và thăm quan cơ sở sản xuất của Eco Femme, một doanh nghiệp xã hội tập trung vào việc nâng cao nhận thức về sức khỏe giới tính và cung cấp các sản phẩm vệ sinh cơ thể lành tính cho phụ nữ và trẻ em như băng vệ sinh tái sử dụng được hơn 100 lần, tả em bé với chất liệu cotton hữu cơ giúp bảo vệ làn da nhạy cảm của các bé,... Eco Femme không chỉ đưa ra các giải pháp giải quyết vấn đề rác thải do băng vệ sinh một lần gây ra, mà họ còn kết hợp giáo dục và thúc đẩy nhận thức và hiểu biết kinh nguyệt; đồng thời cung cấp việc làm cho người dân ở địa phương. Eco Femme là một doanh nghiệp xã hội phổ biến ở Auroville: việc kinh doanh và tạo tác động tích cực lên xã hội có thể đi liền với nhau.

Một dự án thú vị khác mà chúng tôi được dịp ghé thăm đó là The Auroville Earth Institute (AVEI) - tổ chức chuyên nghiên cứu, phát triển, thúc đẩy và chuyển giao các công nghệ xây dựng bằng đất - một trong những giải pháp tối ưu nhất về chi phí, ít phát thải carbon và ít tiêu tốn năng lượng. Trong hơn 33 năm vận hành của mình, AVEI đã trở thành một trung tâm nghiên cứu hàng đầu thế giới về kiến trúc bằng đất, dấu ấn của AVEI đã xuất hiện ở hơn 38 quốc gia trên thế0 giới.

Auroville cố gắng giảm thiểu tác động của tiền lên cuộc sống nhiều nhất có thể. Mỗi người dân ở đây đều nhận được một khoảng tiền duy trì (universal basic income), vừa đủ để họ có thể đáp ứng những nhu cầu sống cơ bản nhất. Hiện tại, họ đang thử nghiệm một hệ thống tiền tệ riêng - gọi là tiền điện tử Auro. Mỗi tháng ngoài việc được 12 Auro, thì họ bắt buộc phải cho đi 3 Auro thông qua nhiều cách khác nhau. Cơ chế này khuyến khích việc luân chuyển dòng tiền đều trong cộng đồng, thay vì tiền bạc tập trung vào một người hay nhóm người nhất định . Nếu như tiền bạc trong xã hội hiện đại là biểu hiện của sự bất bình đẳng (giàu nghèo), quyền lực, cạnh tranh lẫn nhau; thì tiền bạc ở Auroville được thiết kế để trở thành một nhân tố để thúc đẩy hành phúc, bình đẳng, đồng thịnh vượng trong cộng đồng, và quan trọng nhất, chính là yếu tố thúc đẩy và nuôi dưỡng sự tử tế và hợp tác lẫn nhau, đa bên được hưởng lợi. Tiền tệ của Auroville chính là sự phụng sự, do đó ở đây các doanh nghiệp xã hội được ra đời và phát triển, mà Eco Femme, The Auroville Earth Institute hay Solitute Farm Café chỉ là một trong những ví dụ mà chúng tôi may mắn được trải nghiệm.

Lý tưởng của Auroville chưa bao giờ bao gồm việc vận hành như nền kinh tế thị trường và tiền tệ hoá tất cả hoạt động, nên nhiều thử nghiệm đã ra đời để đáp ứng nhu cầu cơ bản mà không sử dụng đến tiền. Ngay từ những năm đầu thành lập, Freestore cung cấp đa dạng những loại quần áo (mới và cũ), đồ gia dụng, sách vở và âm nhạc cho cư dân Auroville - một cách hoàn toàn “miễn phí". Năm 2006, Pour Tous Distribution Centre (tên khác For All) được hình thành và hoạt động như một hệ thống phân phối thức ăn (từ thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn mang đi hay rau củ quả tươi) cho công dân Auroville và tình nguyện viên - dựa trên sự đóng góp và chia sẻ mà không phải giao dịch bằng tiền. Nhiều người cảm thấy hạnh phúc và giải phóng khi được cho đi và nhận lại, mà không phải lo lắng về việc thanh toán.

Nền kinh tế khác lạ của Auroville đã vận hành như thế này trong gần 55 năm. Giấc mơ không có sự lưu hành của tiền tệ trong cộng đồng vẫn đang từng bước được thực hiện, bên cạnh những thành công trong việc gắn kết và tạo nên một hệ thống san sẻ giữa các cư dân. Tính ổn định và bền vững về lâu dài của Auroville vẫn đang được đặt một dấu hỏi lớn, nhưng rõ ràng đây là một thử nghiệm vô cùng thú vị và đầy hứa hẹn trong tương lai.