Gửi đến người bạn của tôi, người luôn phải đeo trên mình chiếc mặt nạ cười. (Còn xăm cả lên cơ mà..)

Không dài dòng nữa chúng ta bắt đầu thôi..

Để biết "trầm cảm cười" (smiling depression) là gì thì chúng ta phải hiểu trầm cảm là như thế nào đã.

Trầm cảm (depression) được biết đến như là một rối loạn về cảm xúc, có đặc điểm chung là mang đến những cảm giác buồn bã, mất hứng thú trong thời gian dài. Khác với 'buồn bã', cảm xúc buồn của những người đang phải đối mặt với trầm cảm không qua đi một cách mau chóng mà luôn đọng lại trong tâm trí họ khiến họ luôn suy tư trăn trở. Chính vì luôn suy tư như thế nên biểu hiện bên ngoài của họ thường được mọi người miêu tả là "Sao lúc nào trông mày cũng ủ dột thế?", "Cười lên thì có *hết ai đâu mà suốt ngày mặt mày cứ đăm đăm vậy?", "Tao đùa chút thôi mà sao mày phản ứng dữ vậy?",...hay nói ngắn gọi hơn họ thường bị gọi với cái tên những "kẻ lập dị", nhẹ nhàng hơn thì là "kém hòa đồng".

Thế nhưng sẽ như thế nào nếu tất cả những biểu hiện ấy được che giấu một cách hoàn hảo..một cách triệt để hoàn toàn?

Đấy chính là cách cơ bản nhất để bạn có thể hình dung về một người đang phải chịu đựng "trầm cảm cười". Bề ngoài họ có thể trông rất vui vẻ, rất hòa đồng thế nhưng trong lòng lại vô cùng sầu muộn.

Đây chỉ là một số trong vô số những trường có thể xảy ra ngoài kia thôi.

Hẳn là bạn đều biết đến những tập truyện của "Chú mèo máy thần kỳ Doraemon" (Hồi xưa mình vẫn đọc là Đôrêmon, hoài niệm ghê.) với những bảo bối thần kỳ, những phép màu từ tương lai. Trong vô số những bảo bối từ trí tưởng tượng ấy, thứ bật lên trong đầu mình ngay lúc viết tiêu đề của mục này chính là "Gậy xoa dịu" - bảo bối giúp Jaian (Chaien) trở nên vui vẻ kể cả khi bị Suneo (Xêkô) chọc giận.

Mình để link ngay bên dưới để mọi người cùng xem nhé.

Những ai xem qua tập phim hoặc đọc tập truyện này rồi chắc sẽ nhận ra rằng thực ra cây gậy ấy chẳng giúp Jaian xoa dịu cơn giận mà chỉ khiến cơn giận ấy càng ngày càng tích lũy, tích lũy dần đến cuối cùng trở nên "bùng nổ".

Thực tế cũng như vậy, khi bạn muốn kể cho mọi người nghe một câu chuyện, muốn giải tỏa những căng thẳng thế nhưng thứ nhận được từ những người kia lại là "tao không có thời gian, để khi khác nhé", "im đi", "dài lắm thôi mày đừng kể", "Có người còn khổ hơn mày" hoặc là sự im lặng. Có thể một vài lần sau bạn vẫn cố gắng kiên trì kể họ nghe, thế nhưng nếu liên tục mười lần, hai mươi lần,..lần nào cũng bị "chặn họng" như thế thì liệu bạn có còn hứng thú nữa không? (Mình thật sự rất rất khâm phục những người có thể kiên trì được đến lần thứ mười.)

Ngày qua ngày, những cơn giận, những điều muốn nói, những điều chưa nói, những thứ muốn giải bày..tất cả đều đã được nén lại gói bên ngoài là vỏ bọc của nụ cười cùng những câu trả lời hời hợt "Tôi vẫn ổn", "Không sao đâu",..

Và những người ấy thật sự cho rằng mọi thứ vẫn ổn mà không hề nhận ra bất cứ điều gì. (Vì từ đầu họ đã chẳng hề để tâm.)

Có người bảo tôi "Mày không nói làm sao tao biết?"

Thật sự thì tôi muốn hét vào mặt họ rằng "Tao đã cố gắng rất nhiều lần để nói rồi thế nhưng có bao giờ mày chịu ngồi nghe đâu?", "Mày thật sự nghĩ sau ngần ấy những lần chặn họng thì tao còn muốn kể cho mày nghe bất cứ chuyện gì à? Để lại như lần trước sao?"

Để rồi cuối cùng họ trở thành "người muốn kể" trong thế giới không muốn nghe.

☁ Gửi người bạn của tôi: "Nếu cậu muốn kể một câu chuyện mà đang tìm người nghe, dù bất cứ đâu, bất cứ khi nào mình đều muốn được nghe câu chuyện ấy."

Mình đã từng nghe qua câu nói trên ít nhất là một lần nếu không muốn nói là rất rất nhiều lần. Nó thường được dùng để "động viên" những người đang trong trạng thái chán chường. Bản thân tôi thấy câu nói ấy vô cùng ''buồn cười'', thậm chí nó còn chả làm nổi cái ý định ''động viên" ấy nữa.

Thế "Có gì đâu mà lại bảo là buồn cười"?

Tôi thực sự muốn hỏi những người cứ mở miệng ra là "Áp lực tạo nên kim cương." rằng "Bạn thực sự nghĩ ai cũng là carbon để có thể chịu áp lực sao?", "Bạn thực sự nghĩ rằng kim cương không thể bị nghiền nát trước áp lực sao?", "Bạn thực sự đang động viên đấy à?",..

Mình nghĩ sẽ có nhiều người vào đây và bảo với mình rằng "Không áp lực thì làm sao thành công?", thế thì còn phải xem "thành công" của bạn là như thế nào nữa. Sống giàu sang là "thành công", trở thành người có ảnh hưởng là "thành công", sống được làm điều mình thích là "thành công", còn sống đã là "thành công",...mỗi người đều có định nghĩa về thành công khác nhau thế tại sao lại áp đặt nó lên người khác.

Chắc những ai xem tin tức thì đều đã biết tin này rồi. Tôi không nói về đúng sai trong việc này, mỗi người đều có nhận định và đánh giá riêng, tôi chỉ muốn lấy làm ví dụ cho việc đến "kim cương" cũng bị nghiền nát.

Cậu bé này với tôi là ví dụ rõ ràng nhất cho ít nhất hai trường hợp "nội tâm bị đè nén" và "những kỳ vọng vô lý" rồi. Ngay trong bài báo này thôi cũng đã thấy rõ trước khi cậu ấy có quyết định chấm dứt mọi thứ, cậu ấy vẫn muốn nói chuyện với bố. Thế nhưng để tôi đoán những gì cậu ấy nghe được từ bố mình nhé "Sao bài kiểm tra toán vừa rồi của con chỉ có chín điểm rưỡi thế? Cố gắng hơn nhé!", "Con vừa mới mất hạng nhất của lớp đấy! Không đi chơi đâu cả.",...tất cả đấy không phải sự quan tâm mà chỉ là kỳ vọng vô lý từ những "bậc bề trên" thôi. ( Có thể chúng ta sẽ tìm hiểu về việc quan tâm đúng cách sau nhé.)

Ông bà ta đã có câu "Cái gì quá cũng không tốt" để chỉ ra rằng mọi thứ tốt nhất nên giữ ở trạng thái cân bằng. Thế tại sao cứ bắt họ phải nạp vào những áp lực mà lại không cho phép họ giải tỏa áp lực vậy. Lại còn có cả những người: "Mày cứ giải tỏa đi có ai cấm đâu" Thế giải tỏa với ai thì bạn lại không nói, tôi không thể nào nhìn cái chai xong rồi kể chuyện với nó được. (Nếu mà bạn đã đến mức này thì..ừm..."thế giới này hà khắc với cậu quá rồi")

Áp lực về sự thành công hay rộng hơn là áp lực về "cơm áo gạo tiền" đã khiến mọi người dần lao vào cái "vòng tuần hoàn ác tính" nơi mà đồng tiền biến thành thước đo cho sự hạnh phúc, ai cũng lao đi kiếm tiền (cả tôi cũng thế thôi) mà bỏ quên mất đứa trẻ bên trong mình. Với tôi thì đồng tiền chỉ là điều kiện cần chứ không phải điều kiện đủ cho sự hạnh phúc (hoặc ít nhất là không buồn). Cho những kẻ mang lý luận "có tiền là được". Để rõ nhất tôi sẽ lấy Avicii (1989 - 2018) làm ví dụ cho việc có tiền chưa chắc đã hạnh phúc (thật ra là có cả áp lực của người nổi tiếng và nhiều thứ khác nữa). Những bài hát của anh đều có ý động viên người khác thế nhưng bản thân anh lại không thể tự động viên chính mình. (Suy cho cùng con người ta có thể tích cực động viên người khác nhưng với bản thân mình thì chưa chắc.)

☁ Không người nhận: "Bạn của tôi, cậu ấy rất mỏng manh xin mọi người, xin thế giới này đừng áp lực lên cậu ấy nữa..và xin cậu đừng quá áp lực lên chính mình."

+ Áp lực mẹ chồng nàng dâu: "những người mẹ chồng trong phim Việt Nam" thật sự thì tôi không biết người mẹ nào lại làm khó con gái mình nữa (lấy về rồi nên cũng tính là con cái trong nhà cả). Tôi không biết tại sao đều cùng là phụ nữ đúng ra việc cảm thông và chia sẽ nó phải dẽ dàng hơn chứ đấy là còn chưa kể đó là con dâu mình. Và rồi, áp lực này lại biến thành "người đàn ông hòa giải", khi mà người chồng vừa phải cân bằng giữa mẹ và vợ (lại một câu chuyện dài).

+ Những cặp vợ chồng danh nghĩa: đã bao giờ bạn lướt facebook thấy một cô gái, một chàng trai với cài đặt là hẹn hò với nhau thế nhưng trong mọi bức hình, trong mọi sự kiện lại chẳng hề thấy mặt nhau chưa. Tôi thực sự muốn biết "Liệu cô ấy co đang thực sự hạnh phúc không hay cũng chỉ đang cố diễn một vở kịch cho mọi người xem? ☁"

+ Áp lực người đàn ông trụ cột gia đình: chúng ta đang sống trong thời đại mà sự bình đẳng đang lên ngôi thế nhưng đâu đấy ngoài kia vẫn có những con người với suy nghĩ "đàn ông phải là trụ cột gia đình chứ" vẫn đang tồn tại và thường họ còn đi kèm với cái tư tưởng "phụ nữ phải biết bếp núc chứ". Không! *éo. Với tôi thì mọi người đều có thể làm những gì mình muốn, đàn ông có thể nấu bếp, phụ nữ vẫn có thể làm trụ cột sẽ thật tuyệt nếu cả hai cùng san sẻ cho nhau những gánh nặng, những buồn lo.

+ Những người đang che giấu bí mật: có thể là những cặp đôi chưa dám "come out", những điều thầm kín của một ai đó kể cho bạn nghe, hoặc phát hiện được bí mật của ai đó,... Suy cho cùng thì chúng ta đều cần có người lắng nghe mà.

Cho đến khi tất cả những áp lực, những dồn nén ấy cuối cùng cũng được giải phóng theo một cách mà không bao giờ có thể làm lại nữa. Họ chấm dứt mọi thứ, kể cả sự sống của bản thân.

Những con người mỏng manh ấy giải tỏa như thế nào nếu như chẳng có ai chịu lắng nghe. Khởi đầu có thể chỉ là to tiếng quát mắng, sau đó đến đập phá đồ đạc (nhưng chẳng đỡ được bao nhiêu đâu), rồi có lúc sẽ đến self-harm (self-harm ý chỉ những người chọn cách chuyển hóa nổi đau tinh thần thành nổi đau thể xác, ừm...nó thật sự đỡ hơn rất nhiều đấy) và đến một ngày cả cơ thể lẩn tâm trí đều chằng chịt những vết thương thì thứ gì đến cũng sẽ đến.

Mình có một cô bạn, lúc mình gặp cô ấy không biết cô ấy đã phải trải qua những điều tồi tệ gì nhưng tin mình đi, mình thật sự thấy được những vết rạch trên tay cô ấy, đúng hơn là những vết thẹo còn lại trên tay cô ấy. Có người bảo đấy là điều dại dột, là này là kia,..thế có ai thử hiểu cho cảm xúc của cô ấy chưa. Tôi không hiểu. Những người chỉ trích cô ấy chắc chắn là không hiểu. Chắc chỉ có mình cô ấy có thể hiểu được. Cô ấy chỉ mỉm cười "không sao hết á". Thế nhưng cô ấy cụng không bao giờ nói chuyện với tôi nữa luôn, có vẻ như tôi đã chạm vào thứ chưa được phép chạm vào mất rồi. (Thế nên bạn nào mà được người khác chọn để nghe kể chuyện thì chứng tỏ họ rất xem trọng bạn.)

Cái ngày mà mọi đau đớn, giằng xé ấy được "giải thoát" thì thế giới này lại "Ôi đám trẻ ngày nay thật yếu đuối, có thế mà cũng nghĩ không thông.", "Hôm qua trông cậu ấy còn rất vui vẻ mà?", "Tôi không tin",... Thật sự đấy "Mấy người bị ngu à?", họ đã không chịu nổi nữa rồi. Ngay đến cả bản năng muốn sống họ còn có thể từ bỏ thì còn gì khiến họ lưu luyến nữa. Tôi muốn hỏi rằng liệu họ có khả năng đồng cảm hay không, có khả năng bao dung không mà có thể nói ra những lời như thế. Chẳng nhẽ họ thực sự không hiểu rằng những con người mỏng manh ấy đã phải chịu những áp lực khủng khiếp đến như thế nào. "Họ đã chịu đủ rồi."

- "Ngoài kia còn có người khổ hơn mày nhiều đấy." Thật sự thì cái người nói câu này có nghĩ gì trước khi nói không vậy? Nói như thế chẳng khác nào bảo "Mày ngậm *ẹ mồm vào đi. Mày phải chịu nhiều áp lực hơn nữa thì mới được quyền than vãn." (Mà thật ra thì cũng chẳng có quyền vì "ngoài kia có người khổ hơn" đã trở thành lý luận của họ mất rồi..)

- Lý luận của những người mở miệng ra là "Có người còn khổ hơn mày" là gì vậy? Nó không hề là lời động viên hay lời an ủi gì cả. Nó chỉ là cú tát thẳng vào mặt những người đa cố gắng giải tỏa áp lực thôi.

- Cái câu "Sao mày không suy nghĩ thoáng lên!" dùng để làm gì vậy? Tao đã và đang phải chịu rất nhiều thứ rồi, cái thoáng ở đây là quên đi tất cả mọi thứ tiêu cực và chỉ nghĩ đến điều tích cực thôi ấy à. Nói quên phát là "Bùm. Chào cậu tôi là SomeOne, một người siêu tích cực đây!" xuất hiện à? Không. Với tôi thì mọi thứ nó không vận hành như thế.

Suy cho cùng thì cả trầm cảm và trầm cảm cười đều là những tâm bệnh, những căn bệnh của thời đại, nơi những điều độc hại, những giá trị vật chất lên ngôi thế nên việc chữa hay ít nhất là giảm bớt khả năng của nó đều nằm trong mỗi người. Không thể cứ bảo một người đang phải chịu đựng trầm cảm là "uống thuốc vào là khỏi" được. Thuốc "trị" trầm cảm thực ra cũng chẳng khác nào "gậy xoa dịu" của Doraemon cả, nó chỉ ức chế thần kinh người sử dụng, làm người sử dụng quên đi vấn đề thậm chí nó còn có tác dụng phụ để cuối cùng mọi thứ xa tầm với...

Tôi sẽ lại nói về cô bạn ấy nhé, người với tôi có thể nói là rất tuyệt vời, người lo nghĩ cho cảm xúc của người khác thế nhưng cô ấy lại quên mất bản thân mình. Cô ấy đi làm mệt nhoài mười hai tiếng từ tám giờ sáng đến mãi tám giờ tối mới về, nếu là tôi thì chỉ muốn tắt điện thoại ăn uống ngủ nghỉ, dành thời gian cho riêng mình thôi thế nhưng với cô ấy thì không. có lẽ như bây giờ mọi thứ mới bắt đầu. Những tin nhắn, những cuộc gọi bắt đầu reo lên cô ấy phải gạt sự mệt mỏi ấy sang một bên, đeo lên chiếc "mặt nạ cười" tiếp tục một ngày mệt mỏi (tôi thực sự khâm phục sức chịu đựng của cô ấy). Có người bảo: "Cứ từ chối là được thôi mà." Nếu có thể dễ dàng từ chối được như thế, nếu cô ấy có thể ích kỷ cho bản thân mình như thế thì thật tốt biết mấy. Nhưng mọi thứ không vận hành như thế, có những người, những mối quan hệ bạn không chỉ đơn giản "từ chối là xong".

Tôi tin chắc rằng ngoài kia cũng có rất nhiều người giống với cô bạn ấy của tôi. Phải chấp nhận đến những nơi mình không muốn đến, gặp những kẻ mà mình không muốn gặp.

Thế nên tôi mong rằng người bạn tôi có thể ích kỷ lên được không, cứ kệ *ẹ những lời đánh giá, những lời soi mói, những kẻ không sống cuộc đời của cậu, những kẻ không phải chịu những nổi đau giống cậu, những kẻ chỉ biết mang đến tiêu cực cho cậu,... Cứ làm những gi mình muốn đi, cứ làm những gì mình cho là đúng đi ( dĩ nhiên là vẫn phải đúng pháp luật ), đọc những gì mình muốn, nghe những gì mình thích (dĩ nhiên là cả cái này nữa), đến những nơi mình muốn, dám ghét những kẻ mình ghét vì suy cho cùng thì họ (và tôi) đều không sống cuộc đời của bạn, không gánh chịu nổi đau như bạn thế nên ý kiến của họ (và tôi) đều chỉ là tương đối thôi (cả cái này nữa). Và đây cũng không phải kim chỉ nam cho bất cứ điều gì đâu.

☁ "Rồi một ngày nào đó cậu sẽ gặp được người khiến cậu có thể thoải mái mà là chính mình. Thoải mái được khóc, thoải mái được cười, thoải mái được giận, thoải mái được phát tiết,...thoải mái làm bất cứ điều gì cậu nghĩ ra". Thật đấy tôi tin chắc là như thế á.

..ai cũng có "phức cảm tự ti", ai cũng có vùng an toàn của riêng mình, mày chưa được phép mà đã bước qua...để rồi mọi thứ... ...đừng quá tự tin vào khả năng dung nạp những điều tiêu cực..

Chúng ta không thể nào cứ nói xã hội "độc hại mãn tính" thì có thể tách mình ra khỏi nó được. Chúng ta tương tác lẫn nhau, chúng ta ảnh hưởng lẫn nhau thế nên mong cho mỗi chúng ta đều có thể là một lọ thuốc giải hoặc ít nhất đừng làm một lọ thuốc độc. (Đây cũng là một loại kỳ vọng thế nên nghe hay không bạn phải quyết định rồi.)

Thật ra mình cũng không biết gì về thế giới này, cũng như không biết gì về cậu (không phải hoàn toàn không biết gì cả chỉ là biết quá ít để có thể tự nhận là biết gì đó) thế nhưng mong rằng bài viết này sẽ đến được với cậu.

Mong cậu có thể viết tiếp những hàng chữ còn trống theo cách của mình.

Tôi chỉ là một kẻ lo chuyện bao đồng thôi, nhưng "Có thể còn có rất nhiều thiếu sót nhưng cảm ơn cậu vì đã đọc đến đây. Hẹn gặp lại.."