Một vài suy nghĩ về European Super League

“Các giải vô địch quốc nội sẽ được duy trì, nhưng có thể trong mười năm tới, ta sẽ có một giải vô địch châu Âu. Tôi không chắc 100%, nhưng tôi cảm thấy rằng đã có những ý kiến phía sau các trận đấu ngày nay, về ý tưởng này. Đặc biệt là khi các quy định trở nên quá khắt khe với các câu lạc bộ này.”

Arsene Wenger, người được xưng tụng là Giáo Sư trong giới bóng đá và cũng có lẽ là một trong những người am hiểu nhất về môn thể thao này ở cả các khía cạnh trong và ngoài sân cỏ, đã phát biểu như thế tại một buổi họp báo mười một năm trước. Những quy định trở nên quá khắt khe, theo lời của Wenger, có lẽ chính là những quy định về công bằng tài chính, về các hạn chế trong công tác chuyển nhượng cầu thủ. Nhưng quan trọng hơn hết, là sự bóc lột của UEFA (và cả FIFA) với giới cầu thủ, mà người ảnh hưởng nhiều nhất là các câu lạc bộ. Cụ thể, số trận đấu ở UEFA Champions League (hay còn được biết ở Việt Nam dưới cái tên phổ biến là cúp C1), được dự kiến tăng lên gần gấp đôi kể từ năm 2024. Tương tự như thế, World Cup cũng đã có dự định nâng số đội tham dự từ 36 lên đến 48 đội, đồng nghĩa với việc số trận đấu trong giải sẽ nâng lên đáng kể.

Câu hỏi được đặt ra là, ai có lợi, ai có hại trong cuộc đua nâng số trận thi đấu này? Về góc nhìn của ban tổ chức, cụ thể ở đây là UEFA, thì đây chắc chắn là một điểm có lợi. Số trận tăng lên nghĩa là lượng hàng hóa mà họ kiểm soát tăng lên, đồng nghĩa với việc lượng tiền quảng cáo và tiền bản quyền truyền hình sẽ tăng vọt. Tuy nhiên về khía cạnh các câu lạc bộ, đây chắc chắn không phải là một điểm có lợi. Ngay cả ở thời điểm hiện tại, đã có rất nhiều lời phàn nàn về lịch thi đấu quá dày đặc, về việc các cầu thủ bị vắt kiệt sức mà không được nghỉ ngơi, cũng như quá thường xuyên mắc phải chấn thương từ những lần trở về từ các chuyến thực hiện nghĩa vụ quốc gia (thi đấu vòng loại EURO, World Cup). Bên chịu thiệt hại dĩ nhiên là các câu lạc bộ, những người phải trả tiền lương khổng lồ cho cầu thủ kể cả khi họ có chấn thương hay không. Yếu tố thứ hai cần nhắc đến đó là dù việc thi đấu nhiều thêm sẽ đem lại cho họ thêm tiền, nhưng các câu lạc bộ đều hiểu rằng họ xứng đáng được nhiều hơn thế. Các báo cáo cho thấy UEFA giữ lại đến hơn 50% số tiền kiếm được từ giải đấu tốt nhất của họ, và sau đó mới phân chia số tiền mà họ cho là phù hợp với các câu lạc bộ tham dự. Điều này làm các câu lạc bộ lớn không hài lòng, nhất là khi số tiền họ chi để duy trì danh tiếng và sự cạnh tranh ngày càng lớn. Bản thân Arsene Wenger, cũng trong bài phỏng vấn nêu trên, cũng đã chỉ ra rằng “Cái cách mà chúng ta đang chi tiêu chỉ ra rằng thậm chí số tiền khổng lồ mà Champions League mang lại sẽ không đủ chi tiêu cho một vài câu lạc bộ vì họ tiêu quá nhiều tiền. Thu nhập (từ giải đấu này) chủ yếu được UEFA giữ cho mình và họ, sau đó, mới phân phối tiền cho các câu lạc bộ”. Do đó, có thể thấy rằng những thiệt hại lên đến hàng tỷ USD cho các câu lạc bộ lớn bởi Covid 19 cũng chỉ là giọt nước làm tràn ly, đòi hỏi các câu lạc bộ lớn nếu không liên kết lại để cố gắng vớt vát lấy những gì họ cho rằng thuộc về mình, thì sẽ bị nhấn chìm.

Nhưng điều đáng chú ý nhất ở đây đó là góc nhìn của người hâm mộ.

Chúng ta đều đã được biết đến những phản đối gay gắt đến từ phía những người hâm mộ các câu lạc bộ lớn, khi cho rằng việc tham gia một giải đấu dành riêng cho nhà giàu như vậy sẽ hủy hoại thế giới bóng đá. Không cần phải nói nhiều về những động thái này, khi tiếng nói được cất lên mạnh mẽ từ cả người hâm mộ, cầu thủ lẫn các huấn luyện viên.

Tuy nhiên, cần nhìn nhận rằng mười hai câu lạc bộ hàng đầu châu Âu không tham gia thành lập giải đấu này mà không dựa trên những căn cứ cho rằng họ sẽ có cơ hội thành công. Sự thật là đến 48% số người trong độ tuổi từ 18 đến 34, theo một khảo sát được thực hiện bởi nhà đài BBC vào tháng 12 năm 2020, tỏ ra hài lòng nếu Super League được tổ chức. Lương khan giả xem trực tiếp các trận đấy Champions League đã giảm xuống chỉ còn 1,3 tỷ vào mùa 2018-2019, so với mức trung bình 2 tỷ trong chu kỳ 3 năm trước đó. Đó là năm duy nhất dưới cách thức vận hành hiện tại, Champions League có lượng khán giả truyền hình suy giảm tới 35%. Europa League cũng chứng kiến mức suy giảm 17%. Một trong những nguyên nhân được đưa ra là do các trận đấu chất lượng thấp quá nhiều. Các trận đấu chất lượng thấp này được hiểu là các trận đấu giữa các đội bóng lớn và các câu lạc bộ nhỏ, dẫn đến việc chênh lệch thực lực quá lớn và các câu lạc bộ lớn thường không muốn tung hết sức mạnh của mình vào những trận đấu kiểu này. Điều này khiến cho số trận đấu tuy nhiều, nhưng số trận chất lượng thì chỉ có số ít. Khi người sáng lập Super League là chủ tịch Florentino Perez phát biểu rằng không ai quan tâm đến Champion League trước vòng tứ kết, không hẳn là ông ta không có lý lẽ của mình. Ở thời đại mà việc giải trí phải nhanh, tức thì và liên tục, thì chỉ 1 / 7 số trận đấu của một giải đấu kéo dài cả một năm là hấp dẫn chắc chắn là không đủ với khán giả. Truyền thống, tính thể thao, sự công bằng là một chuyện, nhưng chắc chắn rằng bóng đá không thể nào đứng ngoài dòng chảy của thị trường, nơi mà bóng đá ngày nay đang bị cạnh tranh khốc liệt bởi các loại hình giải trí ngày một nhiều khác, và chủ nghĩa tiêu dùng nơi đại bộ phận người hâm mộ đang thúc bách việc nâng cao tính hấp dẫn của các giải đấu bóng đá. 

Đề xuất về việc tổ chức Super League lần này đã thất bại chóng vánh, khi mà 9 / 12 câu lạc bộ sáng lập đã tuyên bố rút ra khỏi giải đấu này chỉ một ngày sau khi công báo đầu tiên về việc tổ chức giải đấu được ban bố dưới sức ép đến từ nhiều phía. Tuy nhiên, chắc chắn rằng sự kiện này sẽ làm sống lại những yêu cầu về việc cải tổ mạnh mẽ UEFA nói riêng và cách thức tổ chức các giải đấu bóng đá trên toàn châu Âu nói chung. Nhu cầu và mong muốn của người hâm mộ chắc chắn là vẫn còn đó, và sẽ ngày càng mạnh mẽ hơn. Vì vậy, nếu các nhà lãnh đạo bóng đá châu Âu đứng ngoài dòng chảy này, không có gì đảm bảo rằng họ sẽ giữ được vị thế cao như hiện nay nữa.