Monster Box - Unboxing “Hộp Quái Vật”

Năm 2017, Monster Box ra đời sau khi anh Liêm từ bỏ vị trí cao ở một công ty lớn để cùng đồng đội xây dựng kênh Youtube mà anh và các bạn kỳ vọng sẽ giúp khẳng định năng lực và tri thức của người Việt với thế giới. Điều mà, như anh chia sẻ, “Nếu không làm được thì sau này chắc chắn sẽ hối hận.”

Nói về lý do thành lập, với anh, điều đầu tiên và kiên quyết nhất, chính là vì niềm đam mê với khoa học. Anh Liêm có thể không ngừng tìm hiểu, bàn luận về khoa học với bất cứ ai. Khoa học đã và luôn là sân chơi của anh, là nơi để anh thỏa niềm đam mê của mình. 

Chia sẻ về nguyên nhân dẫn đến niềm yêu thích khoa học của bản thân, anh thổ lộ: “Lý do đầu tiên, kỳ lạ thay, lại giống với lý do người ta đam mê những thứ phép màu rất phản khoa học.”

Hồi nhỏ ai trong chúng ta hẳn cũng từng nghe những câu chuyện về cô Tấm biến hóa từ quả thị hay ông Bụt biến xương cá thành quần áo. Đối với anh Liêm, khoa học, ở một góc nhìn khác, còn kỳ ảo hơn những phép màu này rất nhiều. Chẳng hạn như smartphone, vốn chỉ là một khối vuông vô tri vô giác nhưng lại có thể sử dụng để kết nối với tất cả mọi người trên thế giới. Chẳng phải đó là minh chứng cho thấy khoa học hiện nay đã vượt quá tưởng tượng của bất cứ ai, đã có thể biến điều không thể thành có thể sao?

Nhưng không chỉ dừng lại ở niềm đam mê đơn thuần, anh Liêm mong muốn phổ biến các kiến thức khoa học tới nhiều người hơn, muốn tạo ra một không gian để mỗi người có thể không ngừng học hỏi, tự mở ra những chiếc hộp tri thức và khám phá những khía cạnh mới của thế giới. Với kinh nghiệm tham gia sản xuất các video khoa học cho TED-ed, anh nhận thấy những kiến thức về khoa học, kinh tế hay vật lý tưởng khô khan khi được truyền tải qua hình thức video sinh động vẫn có thể trở nên thú vị và dễ tiếp cận với nhiều người. Từ suy nghĩ đó, những chú quái vật Monster Box đã ra đời và bắt đầu hành trình phiêu lưu của mình. 

“We are 3 monsters from outer space Beta, Omega, and Xi. Together we are Monster Box.” - “Chúng tôi là 3 con quái vật từ ngoài hành tinh với tên gọi Beta, Omega và Xi. Cùng nhau, chúng tôi tạo nên Monster Box.” Câu khẩu hiệu và hình ảnh của những quái vật này đã trở thành biểu tượng thân thuộc với nhiều fan của Monster Box. Nhưng hẳn ít ai biết được ý nghĩa đằng sau của chúng, cũng là đặc trưng cho triết lý làm việc của đội ngũ sáng lập: Không ngừng tò mò, không ngừng học hỏi. Theo đó, quái vật màu xanh là tượng trưng cho mỗi người chúng ta. Khi tiếp xúc với bất cứ điều gì mới thì quái vật này sẽ không ngừng đặt câu hỏi, thắc mắc tại sao các sự vật, hiện tượng lại phản ứng, hành xử như vậy. Quái vật màu đỏ - cũng là quái vật chính xuyên suốt hành trình của Monster Box, sẽ giải thích các vấn đề, tìm hiểu các câu hỏi của quái vật màu xanh. Còn quái vật màu vàng thì có thiên hướng tìm tòi những triết lý, hay những vấn đề triết học. Cả ba đều có tạo hình rất ngộ nghĩnh, dễ thương nhưng lại mang trong mình trí tò mò và khả năng học hỏi siêu cấp.

Không bao giờ tự nhận là chuyên gia, có lẽ cũng vì vậy Monster Box luôn ở trong tâm thế không ngừng thử nghiệm, không ngừng học hỏi để tìm ra những giải pháp tốt nhất. Đơn cử như câu chuyện anh Liêm quyết định cho nhân viên ngày chỉ làm việc 6 tiếng chẳng hạn. Nhiều người thấy kỳ lạ, có người lại nghĩ “chơi ngông”, nhưng trên thực tế, quyết định này được đưa ra sau nhiều thử nghiệm và đo lường kỹ lưỡng của “những chú quái vật”. Anh Liêm cùng các đồng đội đã thử làm việc 8 tiếng, rồi làm việc 6 tiếng, sau đó đánh giá cụ thể hiệu quả công việc của các thành viên và so sánh để từ đó quyết định lựa chọn làm việc ngắn hơn so với hầu hết các công ty khác ở Việt Nam. “Đối với mình, 6 hay 8 chỉ là một con số mà thôi, không có gì khẳng định 8 tiếng sẽ làm được nhiều việc hơn 6 tiếng cả. Trong trường hợp của mình, kết quả chỉ ra rằng làm 6 tiếng tốt hơn nên mình quyết định vậy thôi.”

Không chỉ vậy, để liên tục cải tiến chất lượng của các sản phẩm đăng tải, các thành viên Monster Box cũng không ngừng tự nghiên cứu kiến thức qua các tài liệu, báo cáo khoa học hay các trang thông tin chất lượng. Về mặt này, Spiderum là một điểm đến lý tưởng cho anh Liêm và đồng đội. 

Nói về giá trị mà Monster Box theo đuổi, anh Liêm chia sẻ rằng khác với những bạn trẻ sau này, thế hệ của anh - thế hệ 8x, rất dễ tin vào những thông tin sai lệch, không được kiểm chứng như là dùng thuốc Đông y có thể chữa được ung thư. Vậy nên những video mà Monster Box hướng đến sẽ mang những thông tin bổ ích đến người xem, giúp họ biết được đâu mới là tin khoa học chính thống, từ đó không còn chạy theo những thông tin tràn lan, sai sự thật. Monster Box muốn trang bị cho người xem những kiến thức để tự bảo vệ bản thân, thay đổi hành vi, góc nhìn của họ theo hướng tốt hơn, tích cực hơn.

Trong hành trình đưa tri thức đến cộng đồng, Monster Box hướng đến hai yếu tố chính: Đẹp và hay. Mọi sản phẩm đã, đang và sẽ sản xuất đều xoay quanh hai điều này. Monster Box mong muốn dùng vẻ đẹp để biến tri thức trở thành thứ hấp dẫn và dễ hiểu đối với đại chúng.

Để có thể đem đến những sản phẩm đẹp và chất lượng nhất, quy trình làm sản phẩm cũng luôn được Monster Box cải thiện không ngừng. Quãng thời gian dài hoạt động từ trước tới nay cũng là quãng thời gian anh Liêm và các đồng đội liên tục thử nghiệm, học hỏi để tối ưu quy trình và rút ngắn thời gian hoàn thiện sản phẩm. Sau rất nhiều lần thử-sai, anh nhận ra rằng hai điều cần tập trung nhất là: tăng cường sự thấu hiểu giữa người viết nội dung với người làm minh họa; và tận dụng những sản phẩm cũ để rút ngắn thời gian làm sản phẩm mới, đồng thời định hình một phong cách minh họa xuyên suốt. Bằng cách tiếp cận này, thời gian làm video của Monster Box hiện tại so với khi mới bắt đầu, hay thậm chí là với 1 năm trước đã được cải thiện rất nhiều.

Dẫu vậy, do những giới hạn về nguồn lực, đặc thù nội dung và nền tảng đăng tải nên mỗi video của Monster Box chỉ tập trung được vào một chủ đề khá hẹp. Không chấp nhận “ngồi im chịu trận”, Facebook fanpage của Monster Box đã ra đời với nhiều thông tin cập nhật thường xuyên hơn và nhiều trao đổi đa dạng chủ đề hơn nhằm đảm bảo mục đích truyền tải khoa học đến cộng đồng. Cho đến thời điểm hiện tại, Monster Box cũng đã đăng tải nhiều tranh luận thú vị về nhiều chủ đề như nhân quyền, giáo dục, môi trường,.. Mỗi bài đăng đều nhận được nhiều ý kiến đóng góp, chia sẻ khách quan, thậm chí là những màn... bash nhau và “đòi đấm” Monster Box từ phía người đọc. 

Fanpage còn là nơi mà Monster Box chia sẻ những khía cạnh ngày thường của team hay của bạn bè, đối tác thông qua những bài viết và minh họa “cực chất”. Chắc hẳn nhiều người đã từng bắt gặp album comic “Account chuyện không ai kể” với những tâm sự đắng cay từ dân Account hay những bài post lý giải phong cách vẽ, quy trình làm việc, câu chuyện về nhân sự,.. của Monster Box. Tất cả những nội dung này đã khắc họa một Monster Box không chỉ là những người trẻ nghiên cứu, tìm tòi tri thức, hăng say tranh luận mà còn là những “quái vật” mộng mơ, kiên trì với lý tưởng và cố gắng hết sức để biến giấc mơ của mình thành hiện thực.  

Một điểm thú vị khác là cho dù trên Youtube channel hay Facebook fanpage, Monster Box vẫn luôn kiên định với triết lý của mình: những chú quái vật sẵn sàng chấp nhận mọi ý kiến khác biệt. Cụ thể là trên chính fanpage, Monster Box tuyên bố rõ: “Bạn có thể chê trách nội dung bài đăng, chất lượng art hay tương tự - thậm chí không cần giải thích gì thêm. Mọi bình luận đều được chào đón.” hay “Quan điểm chỉ là quan điểm, không hơn không kém. Mỗi thành viên của Monster Box rất nhiều lần có quan điểm trái chiều với bài viết của chính... Monster Box và chúng tôi vẫn thường đấu tố nhau phía dưới phần bình luận.” 

Cũng chính nhờ tinh thần cởi mở và chấp nhận sự khác biệt này mà trên hành trình phát triển, Monster Box đã gặp gỡ được những người bạn hết sức thú vị, những Monstee đã luôn support “quái vật” từ những ngày đầu chập chững cho đến tận bây giờ.  Có bạn sau khi nhận xét chất lượng bài dịch đã trở thành cộng tác viên luôn ở phần dịch thuật. Có bạn tìm ra trang Patreon để donate 20$ mỗi tháng dù team chưa kêu gọi. Hay như trên fanpage cũng có nhiều người đã quen mặt và thảo luận cùng nhau rất thoải mái, tự nhiên dù chưa từng nói chuyện trực tiếp với nhau lần nào. 

Mặc dù đầu tư nhiều thời gian và công sức cũng như nhận được nhiều sự ủng hộ từ cộng đồng nhưng trong những năm đầu thành lập, vấn đề tài chính vẫn luôn là thử thách đối với Monster Box. Channel Youtube đến giữa năm 2019 chỉ thu được... 150 USD hay như kênh fanpage hiện tại cũng chỉ ngốn chi phí chứ... không đem lại chút lợi nhuận nào. Để hỗ trợ tài chính cho team, Monster Box phát triển thêm thêm mảng dịch vụ làm video animation chất lượng cao cho các doanh nghiệp có nhu cầu. Mặc dù vậy, kể cả trong kinh doanh, khoa học vẫn luôn là yếu tố kiên quyết để Monster Box quyết định lựa chọn khách hàng/đối tác. Anh Liêm cho biết, Monster Box không bao giờ nhận làm video cho các doanh nghiệp làm giàu từ những sản phẩm phản khoa học, ví dụ như thuốc chữa ung thư hay những sản phẩm không được kiểm chứng bằng khoa học, bất chấp họ có trả giá cao thế nào.

Monster Box cũng luôn tìm kiếm những tổ chức có cùng tầm nhìn và giá trị theo đuổi để hợp tác lâu dài. Đó cũng là lý do anh Liêm và đồng đội ngỏ lời hợp tác với Spiderum để tổ chức cuộc thi viết cuối năm 2017, nhằm khuyến khích các tác giả Spiderum đầu tư nhiều hơn cho các bài viết khoa học của mình. Chia sẻ về quyết định này, anh Liêm cho biết lý do lớn nhất là vì đối với anh, Spiderum là nơi duy nhất ở Việt Nam đảm bảo chất lượng bài viết từ đông đảo các thành viên, từ các bạn sinh viên tới các chuyên gia trong ngành. “Vì vậy, mình cũng muốn thông qua cuộc thi để nâng cao tri thức cộng đồng, càng nhiều người viết thì càng nhiều người đọc hơn, càng nhiều người đọc thì sẽ lôi kéo nhiều người viết hay hơn nữa.”

Trong 2 đến 3 tháng vừa rồi, Monster Box đã tập trung xây dựng được một team chuyên làm về fanpage và một team chuyên làm video cho kênh Youtube. Việc chuyên môn hóa giúp mỗi người tập trung vào công việc, đồng thời cho phép Monster Box chuẩn bị kỹ lưỡng hơn cho sự trở lại sau một thời gian dài phải tạm dừng ra video trên Youtube vì mối lo “cơm áo gạo tiền”.

Đối với lần trở lại này, Monster Box cũng đã chuẩn bị cho những thay đổi mới. Để đáp lại sự ủng hộ và chờ đợi của cộng đồng, video lần này sẽ dài hơn và được đầu tư kỹ lưỡng hơn. Nếu như video dài nhất của Monster Box lúc trước là 6 phút thì video comeback này là 12 phút, gấp đôi trước kia và đủ dài để người xem có được những hình dung tổng thể nhất về nội dung được truyền tải. Ngoài ra, hình ảnh và hiệu ứng cũng đều được team đầu tư trau chuốt hơn trước rất nhiều. Mỗi video có thể tốn khoảng 1200 giờ làm việc của tất cả mọi người, vì phải làm đi làm lại để nâng cấp chất lượng tới mức ưng ý. Không chỉ dừng ở đó, Monster Box cũng kỳ vọng các nội dung từ nay về sau cũng sẽ được cải thiện hơn nữa khi team kết hợp với các chuyên gia, bác sĩ, kỹ sư... có kinh nghiệm để xây dựng những bài viết chuyên môn có chất lượng. 

Về lâu dài, Monster Box vẫn luôn coi channel và fanpage mới là hai mảng hoạt động chính. “Chắc chắn sau này khi đã đủ vững mạnh, Monster Box sẽ chỉ tập trung phát triển hai kênh này thôi, bọn mình sẽ không làm thêm dịch vụ để trang trải chi phí nữa, vì phát triển channel và fanpage để đưa kiến thức đến với mọi người mới là  lý do Monster Box ra đời và phát triển tới nay.”

Với định hướng này, để đảm bảo bền vững về tài chính, anh Liêm cho biết Monster Box sẽ tập trung đẩy mạnh doanh thu từ tiền donate của cộng đồng, tiền quảng cáo từ Youtube, tiền tài trợ từ các tổ chức và tiền bán các vật phẩm (merchandise). Ngoài ra, anh cho biết team cũng sẽ tận dụng thời gian để thực hiện dự án bên ngoài có mục tiêu và hiệu ứng tốt.

Kết thúc phỏng vấn, anh Liêm gửi lời cảm ơn đến những người đã theo dõi và đồng hành cùng Monster Box trong suốt thời gian vừa qua. Anh cho biết Monster Box sẽ càng ngày càng phát triển hơn để không phụ lại sự kỳ vọng của mọi người, đồng thời chúc Spiderum ngày một phát triển và vươn xa hơn trên hành trình xây dựng cộng đồng tri thức đông đảo và chất lượng nhất Việt Nam.

Còn bạn, bạn đã biết tới Monster Box chưa và có ý kiến đóng góp nào gửi tới các “Quái Vật" không? Hãy cho Spiderum biết ở phần bình luận nhé!

Người thực hiện: Hoàng Phương
Thiết kế: Isa Quan