Khi nói đến việc "đọc", ta thường nghĩ đến một hành động rất đơn giản: mắt nhìn chữ, não xử lý nội dung. Nhưng thực tế, có nhiều cách đọc khác nhau và mỗi kiểu lại mang đến một trải nghiệm riêng, một cách tiếp cận khác biệt với thế giới tri thức và cảm xúc. Dưới đây là những kiểu đọc mà mình thường dùng, cùng với một số dạng đọc khác có thể bạn sẽ nhận ra mình từng trải qua.
1. Đọc theo hình ảnh (Visual Reading) Đây là kiểu đọc mà hình ảnh đóng vai trò chính, chữ chỉ là phụ trợ. Ví dụ như đọc phụ đề khi xem phim, đọc manga. Mọi thứ đều "hiện ra sẵn", ta chỉ việc nhìn và hiểu. - Ưu điểm: Dễ tiếp cận, dễ hiểu, phù hợp với cả trẻ nhỏ và người mới bắt đầu. Não tiếp nhận thông tin nhanh hơn nhờ hình ảnh trực quan. Tạo cảm giác thư giãn, không quá căng thẳng. - Nhược điểm: Ít kích thích trí tưởng tượng. Thông tin đôi khi quá đơn giản, khó đi sâu vào chiều sâu nội dung. Có thể gây lệ thuộc vào hình ảnh, giảm khả năng đọc văn bản thuần chữ.
Mình bắt đầu đọc truyện tranh từ hồi 4 tuổi và là fan Naruto (chứ không phải rác phẩm Boruto) :D
Mình bắt đầu đọc truyện tranh từ hồi 4 tuổi và là fan Naruto (chứ không phải rác phẩm Boruto) :D
2. Đọc theo trí tưởng tượng (Imaginative Reading) Đây là kiểu đọc phổ biến khi thưởng thức tiểu thuyết, truyện ngắn, thơ ca. Khi đọc, ta phải tự hình dung thế giới, nhân vật, khung cảnh… như thể đang “dựng phim” trong đầu mình. - Ưu điểm: Rèn luyện khả năng tưởng tượng và sáng tạo. Tăng khả năng đồng cảm và nhập vai vào nhân vật, câu chuyện. Trải nghiệm đọc sâu và đầy cảm xúc. - Nhược điểm: Yêu cầu sự tập trung cao, dễ mệt nếu nội dung phức tạp. Người ít trí tưởng tượng có thể thấy khó hình dung, dẫn đến chán nản. Dễ bị lạc vào "ảo tưởng" nếu không phân biệt được hư cấu và thực tế.
Con hàng đưa mình vào con đường đọc tiểu thuyết tiên hiệp, huyền huyễn, tu chân,... Do tiếp xúc manhua trước và chờ lâu quá mới chuyển sang đọc truyện chữ. Tiếc là khi đọc, bị ảnh hưởng bởi hình ảnh được xây dựng trước trong truyện tranh. Từ đó, mình chỉ đọc thuần truyện chữ để giữ nguyên trải nghiệm.
Con hàng đưa mình vào con đường đọc tiểu thuyết tiên hiệp, huyền huyễn, tu chân,... Do tiếp xúc manhua trước và chờ lâu quá mới chuyển sang đọc truyện chữ. Tiếc là khi đọc, bị ảnh hưởng bởi hình ảnh được xây dựng trước trong truyện tranh. Từ đó, mình chỉ đọc thuần truyện chữ để giữ nguyên trải nghiệm.
3. Đọc theo cảm xúc, trải nghiệm (Reflective Reading) Đây là kiểu đọc mang tính chiêm nghiệm, không chỉ tiếp nhận thông tin mà còn suy ngẫm, liên hệ đến trải nghiệm sống cá nhân. Ta gặp nó khi đọc văn học, sách tâm lý, triết học, tự truyện. - Ưu điểm: Kích thích nội tâm, giúp hiểu sâu bản thân và thế giới. Có giá trị chữa lành, nâng cao trí tuệ cảm xúc. Giúp phát triển sự trưởng thành trong suy nghĩ. - Nhược điểm: Cần thời gian để “thấm”, không phù hợp với người vội vàng. Dễ bị chi phối bởi cảm xúc cá nhân, đôi khi hiểu sai ý tác giả. Khó ứng dụng ngay vào thực tế nếu không có trải nghiệm tương ứng.
Vẫn đang đọc dở :/
Vẫn đang đọc dở :/
4. Đọc theo logic, lý trí (Analytical Reading) Đây là kiểu đọc “khô” nhất như là đọc sách giáo khoa, tài liệu khoa học, thiết kế kỹ thuật, công thức toán học… Mục tiêu chính là hiểu cấu trúc, quy luật, cơ chế. - Ưu điểm: Phát triển tư duy phản biện, khả năng giải quyết vấn đề. Hữu ích trong học tập, công việc chuyên môn. Thông tin rõ ràng, ít bị chi phối bởi cảm xúc. - Nhược điểm: Dễ gây mệt mỏi, khô khan, đặc biệt với người thiên về cảm xúc. Không phù hợp nếu cần đọc để giải trí hay truyền cảm hứng. Đôi khi thiếu tính nhân văn, chỉ tập trung vào “cái đúng”.
5. Đọc để hành động (Actionable Reading) Bạn đọc một quyển sách kỹ năng, một bài hướng dẫn nấu ăn, hay một tutorial lập trình thì đó chính là đọc để làm theo. Kiểu đọc này hướng tới việc áp dụng ngay. - Ưu điểm: Hiệu quả, thực tiễn, tiết kiệm thời gian. Tạo ra kết quả cụ thể sau khi đọc. Tăng tính chủ động trong học hỏi. - Nhược điểm: Dễ bị quên nếu không thực hành ngay. Chỉ tập trung vào “làm thế nào” mà ít quan tâm đến “tại sao”. Có thể bỏ lỡ giá trị tư duy sâu hơn trong nội dung.
Mình nhớ ông thầy từng bảo. Khi học theo tutorial nên thực hiện 3 lần Lần 1: Đọc xem hiểu và làm theo Lần 2: Tự làm, không xem hướng dẫn. Quên hoặc làm xong có thể xem lại Lần 3: Thử nghịch ngợm, thay đổi tương tác của sản phẩm để xem kết quả ra sao
Mình nhớ ông thầy từng bảo. Khi học theo tutorial nên thực hiện 3 lần Lần 1: Đọc xem hiểu và làm theo Lần 2: Tự làm, không xem hướng dẫn. Quên hoặc làm xong có thể xem lại Lần 3: Thử nghịch ngợm, thay đổi tương tác của sản phẩm để xem kết quả ra sao
6. Đọc để tìm kiếm thông tin (Scanning/Skimming) Đây là kiểu đọc “lướt”, chỉ đọc tiêu đề, từ khóa, đoạn cần thiết. Phù hợp khi tra cứu, tìm nhanh một thông tin trong bài báo, tài liệu dài, hoặc khi đọc trên mạng. - Ưu điểm: Nhanh, tiết kiệm thời gian. Phù hợp với môi trường thông tin dày đặc như Internet. Hữu ích khi cần làm việc với khối lượng tài liệu lớn. - Nhược điểm: Bỏ sót nhiều chi tiết quan trọng. Khó hiểu được bối cảnh tổng thể. Gây thói quen đọc “nông”, ảnh hưởng đến khả năng tập trung lâu dài.
Mình đã chịu khá nhiều hậu quả khi lạm dụng cách đọc này trong công việc. 1 phần nguyên do là vì ở trong quá nhiều nhóm chat, làm việc cùng lúc với nhiều người, nhiều công việc dẫn đến quá tải thông tin. Hoặc do tác giả của tài liệu viết không rõ ràng, mạch lạc, thích chèn thuật ngữ, tiếng Anh vào nữa
Mình đã chịu khá nhiều hậu quả khi lạm dụng cách đọc này trong công việc. 1 phần nguyên do là vì ở trong quá nhiều nhóm chat, làm việc cùng lúc với nhiều người, nhiều công việc dẫn đến quá tải thông tin. Hoặc do tác giả của tài liệu viết không rõ ràng, mạch lạc, thích chèn thuật ngữ, tiếng Anh vào nữa
7. Đọc để học ngoại ngữ (Language-Focused Reading) | Đọc không chỉ để hiểu nội dung mà còn để “bắt” cấu trúc câu, từ vựng, ngữ pháp. Đây là cách học ngoại ngữ thông qua việc đọc sách báo, bài viết tiếng nước ngoài. - Ưu điểm: Giúp tăng vốn từ vựng và khả năng đọc hiểu. Cải thiện phản xạ ngôn ngữ theo ngữ cảnh thực tế. Học được cách diễn đạt tự nhiên, linh hoạt. - Nhược điểm: Có thể mất cảm xúc nếu chỉ chú ý đến ngôn ngữ. Dễ nản nếu gặp quá nhiều từ mới. Hiệu quả chậm nếu không kết hợp với các kỹ năng khác.
8. Lời kết Không có cách đọc nào là tốt nhất cho tất cả mọi người, cũng không có cách đọc nào là hoàn hảo mọi lúc. Mỗi kiểu đọc đều có ưu, nhược riêng, và mỗi người cần tự chọn cho mình phương pháp phù hợp tùy vào mục đích, thể loại nội dung và thói quen cá nhân. Điều quan trọng nhất vẫn là: đọc đủ – đọc đúng – và đọc sâu. Bài viết này có được sự trợ giúp bởi ChatGPT nên mọi người có góp ý gì xin được chia sẻ dưới phần bình luận nha :D
Kỹ năng nghề nghiệp Kỹ năng mềm Tự học