Source: By Axonite - Pixabay
Source: By Axonite - Pixabay
Trước khi đi vào câu chuyện này thì mình nghĩ cần cung cấp thông tin cơ bản này cho mọi người trước: mình không phải là người hút thuốc. Có lẽ lần duy nhất mình hút thuốc là hồi mấy tuổi gì đó khi một lần thử xem thuốc lá có vị gì mà sao người lớn hút nhiều vậy. Và… nó không ngon gì cả. Còn lại thì đến giờ mình mình chưa từng hút thêm điếu thuốc nào cả.
Vậy mà có những khoảnh khắc mình phải thừa nhận là mình cảm thấy thèm hút thuốc phát điên lên vậy.
Sau mỗi buổi chơi bóng rổ, mọi người lại tụm lại thành một vòng tròn, mỗi người rút ra một điếu thuốc, vừa hút vừa trò chuyện rôm rả. Một khung cảnh mà chỉ tưởng tượng thôi cũng đã thấy sự vui vẻ và gắn kết rồi, phải không? Còn mình thì mình không hút thuốc và cũng muốn tránh mùi thuốc thì phải lựa lựa ngồi cách ra một chút để khỏi hít phải mùi khói thuốc.
Và chính trong khoảnh khắc đó, mình bỗng thèm một điếu thuốc đến quay quắt, không phải vì hương vị của nó ngon lành hay vì cơ thể cần nicotine, mà bởi một mong muốn được bước vào vòng tròn kia, được thuộc về, được thừa nhận như một phần của nhóm.
Ngoài yếu tố môi trường bạn bè, mình nhận ra còn có những “siêu tác nhân kích thích” khác âm thầm ảnh hưởng đến cảm nhận của mình về thuốc lá.
Đó là những lời quảng cáo, những hình ảnh được lãng mạn hóa, được chỉnh sửa kỹ lưỡng để biến điếu thuốc thành một thứ gì đó... hấp dẫn và mơ màng. Những bức ảnh đầy khói mờ, ánh sáng dịu, gương mặt trầm tư – và một điếu thuốc như biểu tượng của sự từng trải, sâu sắc. Những ám chỉ nhẹ nhàng về một lời hứa: rằng hút thuốc sẽ giúp bạn suy nghĩ mạch lạc hơn, khiến bạn trở nên “cool ngầu” hơn.
Thậm chí mình có một người bạn, mỗi lần tụi mình ngồi đàm đạo chuyện đời, chuyện thế sự là nó lại rút thuốc ra hút. Nó nói: "Mỗi lần muốn suy nghĩ nghiêm túc là tao phải làm một điếu. Không có thuốc là méo suy nghĩ nổi..."
Dù mình không hút thuốc, nhưng những hình ảnh và lời nói đó lặp đi lặp lại, cũng có lúc tạo nên một niềm tin vô thức rằng: thuốc lá là một giải pháp cho việc cần tập trung suy nghĩ hay là thứ để cho mình có thể trông chín chắn và trưởng thành hơn trong mắt xã hội. 
Vậy đấy, đó là cách mà thuốc lá “tự dưng” trở nên hấp dẫn hơn trong suy nghĩ của mình. Phải đến giờ mình nhận ra đó chính là sự ảnh hưởng của của môi trường xung quanh, đặc biệt là những người bạn bè thân thiết. Khao khát để được trở thành một phần của nhóm mạnh mẽ tới cỡ nào để mình cảm thấy thèm quay thèm quắt để có được một điếu thuốc lúc đó.
Và không chỉ là môi trường xung quanh, mà còn cả truyền thông và quảng cáo. Từ những lời quảng cáo trực tiếp đến những hình ảnh gián tiếp trong phim ảnh, tranh ảnh, bài viết hay lời thoại của nhân vật, tất cả góp phần tạo nên một cảm giác rằng thuốc lá không còn quá tệ. Mọi thứ cùng nhau khiến một thứ mà ai cũng biết là có hại cho sức khỏe lại trở thành điều gì đó trông có vẻ bình thường, thậm chí có lúc giống như một món trang sức, một chi tiết giúp bạn trở nên nổi bật và thu hút hơn trong mắt người khác.
Nói cho công bằng, thuốc lá có lẽ thực sự giúp được mang lại cho người hút thuốc sự bình tĩnh và tập trung hơn, theo cơ chế của tương tự của thiền với những hơi thở sâu. Nhưng nó không phải là thứ chỉ thuốc lá mang lại, chúng ta có những lựa chọn thay thế khác cũng mang lại tác dụng tương tự mà không cần phải hút một điếu thuốc phải không?
Tuy nhiên, cũng thật may mắn khi mình không hình thành thói quen hút thuốc nhờ có tấm chắn của “định kiến” (theo nghĩa tích cực trong hoàn cảnh này) được hình thành từ sớm.
Mình là một đứa trẻ “nghe lời”, và mình được dạy từ rất sớm bởi hệ thống giáo dục và cũng đặc biệt là bởi những người thân xung quanh mình. Mẹ mình, một người làm ngành y cũng nói nhiều về tác hại của thuốc lá. Mình từ nhỏ mình đã thuộc lòng những điều như “thuốc lá không tốt cho sức khỏe”, “cần tránh xa mùi thuốc lá”, ... 
Bởi vậy, trong khi với nhiều người, điếu thuốc có thể chỉ là một hình ảnh trung tính, thậm chí có phần hấp dẫn, thì với mình, nó lại là thứ sẽ tạo lên những mùi khó chịu và nên tránh xa ra.
Rào chắn vô hình đó lại được củng cố thêm bởi bạn gái mình, giờ là “nóc nhà” chính hiệu, cũng khum thích người hút thuốc hay mùi thuốc. Thêm một lớp phòng vệ nữa từ những người yêu thương.
Cuối cùng là trước khi thực sự bị thu hút bởi những điếu thuốc lá, cũng là lúc mình đã biết đến một cách nghĩ khác về thuốc lá mà cũng rất hợp lý được đề cập tới trong cuốn sách của Allen Carr với tựa đề “Cách thức dễ dàng để cai thuốc lá”. Một số nội dung chính yếu này được tóm tắt trong cuốn sách “thói quen nguyên tử” của James Clear như sau:
“Ông đã tái định hình lại một cách có hệ thống các tác nhân liên quan tới việc hút thuốc và gán cho nó một ý nghĩa mới. Ông đã viết như thế này: - Bạn cho rằng bạn đang từ bỏ điều gì đó, nhưng bạn không đang từ bỏ điều gì bởi vì hút thuốc không đem lại lợi ích gì cho bạn hết. - Bạn cho rằng hút thuốc là một thứ gì đó mà bạn cần phải làm để có tính chất là thành viên của xã hội nhưng điều đó không đúng. Bạn có thể hòa nhập với tập thể, xã hội mà không cần phải hút thuốc. -Bạn cho rằng hút thuốc là để giảm căng thẳng nhưng điều đó không đúng. Hút thuốc không xoa dịu những dây thần kinh của bạn mà nó hủy hoại chúng. Ông lặp đi lặp lại những cụm từ này hoặc những cụm từ tương tự như vậy hết lần này tới lần khác. Ông viết, "Hãy suy nghĩ một cách rõ ràng trong đầu rằng bạn đang không mất đi cái gì hết và bạn đang thực hiện công cuộc giảm cân thần kỳ đầy tích cực không chỉ cho riêng về mặt sức khỏe, năng lượng và tiền bạc mà còn về mặt tự tin, tôn trọng bản thân, tự do và, điều quan trọng hơn hết là về tuổi thọ và chất lượng cuộc sống sau này của bạn." Khi đọc tới cuối cuốn sách, việc hút thuốc dường như là việc làm lố bịch nhất trên thế giới. Và nếu bạn không còn trông đợi hút thuốc sẽ đem lại lợi ích gì đó cho mình nữa thì bạn sẽ không còn lý do nào để hút thuốc.”
Một cách suy nghĩ hay đấy chứ. Và đó cũng là cách nhiều người cần để có thể bỏ được thuốc lá. 
Và điều thú vị khi mình nghĩ lại về quá trình này, mình đã bị thu hút nhưng mình không hút thuốc lá không bởi những hiểu biết về tác hại của thuốc lá mà do mình có một môi trường xung quanh nơi mà cũng có rất nhiều người trông chờ mình là một con người không khói thuốc. 
Cùng với nó là mình cũng nhận ra một nghịch lý nữa, hút thuốc lá có lẽ ai cũng biết về tác hại của nó, nhưng tiềm thức của bộ não, nó cũng đồng thời là một giải pháp cho những bất tiện của cuộc sống như giúp suy nghĩ tỉnh táo, giúp người hút thuốc bình tĩnh hơn. Chính điều này giúp hút thuốc lá thực sự trở thành thói quen khó bỏ.
Nhận thức được việc này cũng như việc hút thuốc lá không phải là giải pháp duy nhất mà chúng ta còn có nhiều lựa chọn lành mạnh, tích cực khác như một phút thiền hay chỉ đơn giản là dừng lại và dành cho mình 3 hơi thở thật sâu.
Mọi người thường nghĩ về kiến thức và kỷ luật là thứ để giúp mình làm đúng, có lẽ nó không sai, nhưng nó có thể không mạnh mẽ và hiệu quả như chúng ta thường nghĩ. Tại sao không phải là cách tiếp cận khác đi chút liên quan tới môi trường xung quanh và cách chúng ta suy nghĩ về những thứ thường làm và tìm kiếm một giải pháp thay thế khác lành mạnh và phù hợp hơn phải không?
Bạn luôn có quyền lựa chọn cách nghĩ và nhìn nhận của mình và bạn lựa chọn gì ngày hôm nay?