Lược Sử Chụp Ảnh Chân Dung: Những Khuôn Mặt Kể Câu Chuyện Của cả một Thời Đại

Mình vốn là người mê cái đẹp. Việc đi triển lãm tranh hoặc xem các vlog chụp ảnh ở Tokyo của những “đại ka” trên YouTube từ lâu đã trở thành một thói quen của mình. Dù thích chụp ảnh, mình lại không tự tin lắm về khả năng của bản thân, nên thay vì cầm máy, mình thường tận hưởng việc ngắm nhìn những bức hình đẹp và tìm hiểu những câu chuyện đằng sau từng khoảnh khắc ấy.

Một lần tình cờ trong lúc lướt web, mình bắt gặp một bài viết phân tích bức chân dung chính thức của Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, đăng trên Twitter ngày 29/7/2017. Lúc đầu nhìn qua, bức ảnh có vẻ đơn giản, không khác gì một bức chân dung bình thường. Nhưng khi quan sát kỹ, bạn sẽ thấy mọi chi tiết trong ảnh – từ ánh mắt, tư thế đến những đồ vật xuất hiện cùng nhân vật – đều được sắp đặt rất có chủ ý.

Macron đứng giữa hai lá cờ: quốc kỳ Pháp và cờ Liên minh châu Âu. Hai tay ông nắm chặt vào mép bàn làm việc, tạo cảm giác quyết tâm, tự tin. Trên bàn không hề có một mẩu giấy tờ hay tài liệu nào, nhưng lại có hai chiếc iPhone đặt cạnh nhau, một tượng Le Cog – biểu tượng của nước Pháp, và một chiếc đồng hồ vàng sang trọng. Mỗi chi tiết đều dường như muốn gửi gắm một thông điệp, một ý nghĩa sâu xa hơn.

Mình tự hỏi: tại sao những vật dụng đó lại được chọn lựa cẩn thận như vậy? Ý nghĩa của chúng là gì? Và điều đó khiến mình bắt đầu một hành trình tìm hiểu về nghệ thuật chụp ảnh chân dung – một loại hình nghệ thuật đã xuất hiện từ thế kỷ 19 và vẫn giữ sức sống mạnh mẽ đến ngày nay.

Theo những gì mình tìm hiểu, chân dung không đơn thuần là lưu giữ hình ảnh, mà còn là cách để kể một câu chuyện qua ánh mắt, biểu cảm, tư thế và bối cảnh. Một bức chân dung tốt có thể truyền tải được nhiều hơn lời nói, mang đến thông điệp về tính cách, quyền lực, và cảm xúc của nhân vật theo đúng dụ ý của người chụp. 

Chẳng hạn, nàng Mona Lisa với nụ cười đầy ẩn ý đã khiến nhân loại tò mò suốt hơn 500 năm. Hay bức chân dung Winston Churchill nghiêm nghị và đầy khí chất trong thời kỳ chiến tranh đã truyền tải quyết tâm sắt đá của người lãnh đạo. Gần đây hơn, bức ảnh Donald Trump sau vụ ám sát hụt cũng phần nào ảnh hưởng đến tâm lý và kết quả của cuộc bầu cử tổng thống.

Qua những ví dụ ấy, mình thấy chân dung không chỉ đơn thuần là một bức hình mà là một câu chuyện được kể bằng ánh mắt, bằng cách đứng, bằng từng chi tiết nhỏ nhất. Và câu hỏi đặt ra là: rốt cuộc, chân dung là gì? Nó có thể truyền tải điều gì mà đôi khi lời nói không thể?

Vậy rốt cục thì chân dung là gì?

Chân dung là một loại tác phẩm nghệ thuật, miêu tả hình ảnh của một người, thường là khuôn mặt và biểu cảm, nhằm ghi lại đặc điểm và tính cách của người đó. Chân dung có thể được thực hiện bằng nhiều phương pháp khác nhau như vẽ, chụp ảnh, điêu khắc hoặc các hình thức nghệ thuật khác.

Từ "portrait" xuất phát từ tiếng Latin "portrahere", nghĩa là “vẽ tiến về phía trước” hay “miêu tả”. Nghệ thuật chân dung đã tồn tại từ thời sơ khai của hội họa với nhiều tác phẩm nổi tiếng như Mona Lisa, The Girl with a Pearl Earring, và The Arnolfini Portrait.

Từ thế kỷ 16 đến 18, chân dung trở thành biểu tượng của địa vị và quyền lực, thường dành cho hoàng gia, quý tộc và thương nhân giàu có. Phong cách Baroque và Rococo mang đến nhiều chi tiết trang trí và màu sắc rực rỡ.

Đến thế kỷ 19, việc vẽ chân dung truyền thống tốn nhiều thời gian và chi phí, nên nhu cầu ghi lại hình ảnh nhanh hơn thúc đẩy phát minh máy ảnh. Năm 1826, Joseph Nicéphore Niépce tạo ra bức ảnh đầu tiên; năm 1838, Louis Daguerre chụp bức ảnh người đầu tiên; và năm 1839, Robert Cornelius thực hiện bức chân dung tự họa đầu tiên.

Tất cả những điều trên – miêu tả con người, ghi lại cá tính và câu chuyện qua hình ảnh – đều được coi là chân dung.

Sự ra đời của máy ảnh đã "dân chủ hóa nghệ thuật chân dung, giúp mọi người dễ dàng lưu giữ những khoảnh khắc quan trọng trong đời như đám cưới, lễ tốt nghiệp hay kỷ niệm đặc biệt.

Vào những năm 1880, Alphonse Bertillon, cha đẻ của nhân trắc học, đã đưa nhiếp ảnh chân dung vào hệ thống tư pháp hình sự.

Là một sĩ quan cảnh sát Paris, ông đề xuất việc chụp ảnh tội phạm để xây dựng cơ sở dữ liệu nhận dạng, đặc biệt hữu ích trong việc phát hiện tội phạm tái phạm sử dụng căn cước giả. Kể từ đây, khuôn mặt trong ảnh chân dung trở thành dấu hiệu đáng tin cậy xác nhận danh tính cá nhân.

Đồng thời, tại Viện tâm thần Salpêtrière ở Paris, Giáo sư Charcot và các đồng nghiệp đã sử dụng nhiếp ảnh chân dung như công cụ nghiên cứu y học. Họ chụp hàng trăm bức ảnh bệnh nhân mắc rối loạn phân ly, xem đây là dữ liệu quan trọng phục vụ quá trình chẩn đoán và điều trị.

Không dừng lại ở đó, Francis Galton, một nhà nhân loại học, đã sử dụng chân dung để nghiên cứu "nhân tướng học" - tìm kiếm mối liên hệ giữa đặc điểm khuôn mặt và khả năng phạm tội. Mặc dù lý thuyết này sau này đã bị bác bỏ, nhưng điều này cho thấy ảnh hưởng sâu rộng của chân dung trong việc định hình nhận thức xã hội.

Thế rồi, một sự thay đổi dần dần diễn ra. Ảnh chân dung bắt đầu vượt ra khỏi mục đích thuần túy thực dụng. Chúng bắt đầu biết cách kể chuyện.

Sự đột phá đến từ những nhiếp ảnh gia như Yves Tanguy, người dám phá bỏ quy tắc nghiêm túc, cứng nhắc của chân dung truyền thống. Trong tác phẩm của ông, các chủ thể không còn phải đứng nghiêm trang với vẻ mặt lạnh lùng. Họ được phép mỉm cười, nhăn mặt, thể hiện cảm xúc thật.

Cùng với đó, vào thế kỷ 19, André Adolphe Eugene Disdéri và Louis Dodero phát triển phương pháp “carte de visite” – những tấm danh thiếp kèm ảnh chân dung – biến chân dung thành công cụ kết nối xã hội và khẳng định vị thế cá nhân. Đây cũng là giai đoạn chân dung được doanh nhân, chính trị gia và các nhân vật có ảnh hưởng sử dụng rộng rãi để xây dựng hình ảnh chuyên nghiệp và uy tín.

Dần dần, chân dung không chỉ dừng lại ở việc ghi lại vẻ bề ngoài mà còn chạm đến chiều sâu tâm hồn. Nhìn vào chân dung nhà thơ Charles Baudelaire, ta cảm nhận được sự trầm tư và nỗi u uất của một tài năng lớn. Hay bức chân dung Herbert Duckworth lại toát lên nỗi buồn sâu thẳm, thể hiện sức mạnh của cảm xúc qua ánh mắt và biểu cảm.

Ở những giai đoạn quan trọng trong lịch sử, chân dung còn là công cụ thể hiện quyền lực và sức mạnh lãnh đạo. Chẳng hạn như bức chân dung nghiêm nghị của Winston Churchill trong thời chiến, truyền tải thông điệp kiên định và quyết tâm không khoan nhượng.

Khi kỹ thuật nhiếp ảnh phát triển, chân dung trở thành công cụ tuyên truyền mạnh mẽ, phản ánh các vấn đề xã hội và con người. Ví dụ như bức ảnh “Migrant Mother” của Dorothea Lange – hình ảnh người mẹ với ánh mắt lo âu giữa Đại suy thoái – đã trở thành biểu tượng của nỗi đau và sức kiên cường, góp phần thay đổi cách nhìn nhận về cuộc sống và con người.

Chân dung từ công cụ nhận dạng đơn thuần đã trở thành phương tiện kể chuyện mạnh mẽ, có khả năng thay đổi cách chúng ta nhìn nhận một người. 

Trong quá trình tìm hiểu về bộ môn nghệ thuật này, mình đã bắt gặp được rất nhiều bức chân dung có nhiều ý nghĩa và câu chuyện đằng sau. Và trong phần này, mình muốn đưa ra 3 bức chân dung mà cá nhân mình cho rằng đây là những ví dụ điển hình về khả năng truyền tải thông điệp của những bức ảnh tĩnh - một sự đối lập hoàn toàn với các hình thức kể chuyện khác như sách báo, video, podcast,...

Bức chân dung đen trắng của Steve Jobs do Albert Watson chụp năm 2006 là một trong những hình ảnh mang tính biểu tượng nhất của thế kỷ 21. Bức ảnh này đã xuất hiện trên bìa cuốn tiểu sử do Walter Isaacson viết và được Apple sử dụng trên trang chủ của họ khi Jobs qua đời.

Nhưng câu chuyện đằng sau bức ảnh này còn ấn tượng hơn cả. Khi Watson chuẩn bị cho buổi chụp, người phụ trách quan hệ công chúng của Jobs đã cảnh báo: "Tôi chỉ muốn thông báo với ông rằng Steve rất ghét nhiếp ảnh gia." Thay vì lo lắng, Watson đã sử dụng một chút tâm lý ngược để khiến Jobs cảm thấy thoải mái.

Khi Jobs đến buổi chụp, Watson đã nói: "Thưa ông Jobs, tôi có tin tốt cho ông. Tôi được biết tôi có một giờ với ông, nhưng tôi nghĩ tôi có thể hoàn thành trong nửa giờ." Jobs đã phản ứng như thể vừa nhận được một món quà Giáng sinh: "Ôi, tuyệt quá. Tôi còn rất nhiều việc phải làm hôm nay."

Watson quyết định tiếp cận buổi chụp như thể đang chụp ảnh hộ chiếu - đơn giản, trực diện, với nền trắng và một chút đồ họa. Ông đã hướng dẫn Jobs: "Tôi muốn ông hơi nghiêng về phía trước và hãy tưởng tượng ông đang ngồi đối diện với bốn, năm người không đồng ý với ông, nhưng ông biết mình đúng." Jobs đã đáp lại: "Dễ thôi, tôi làm điều đó mỗi ngày."

Kết quả là một bức ảnh với Jobs khoanh tay trước ngực, ánh mắt xuyên thấu nhìn thẳng vào ống kính - không hẳn là cười, mà là ánh nhìn nói lên rằng "đừng nghi ngờ những gì tôi đang làm." Buổi chụp chỉ kéo dài 20 phút, và khi rời đi, Jobs đã xem bức ảnh Polaroid và nói: "Có lẽ đây là bức ảnh đẹp nhất từng được chụp về tôi."

Bức chân dung này nói lên rất nhiều về con người Steve Jobs. Tư thế khoanh tay thể hiện sự tự tin và quyết đoán không thể lay chuyển. Ánh mắt tập trung, sắc sảo truyền tải sự nghiêm túc và tầm nhìn rõ ràng của một người luôn đi trước thời đại. Đồng thời, có một sự đáng tin cậy trong cách ông nhìn thẳng vào ống kính - một lãnh đạo không ngại đối diện với thách thức. Tất cả những yếu tố này, kết hợp với nền trắng tối giản, đã tạo nên một hình ảnh phản ánh chính xác triết lý thiết kế mà Apple theo đuổi: đơn giản, tinh tế nhưng đầy sức ảnh hưởng.

Điều đặc biệt là vào ngày Jobs qua đời, Watson nhận được cuộc gọi từ California yêu cầu bức ảnh này. Chính tối hôm đó, bức chân dung đã xuất hiện trên trang web của Apple để tưởng niệm người đồng sáng lập - minh chứng cuối cùng rằng Jobs thực sự yêu thích bức ảnh này.

"The Roaring Lion" - bức chân dung của Winston Churchill chụp năm 1941 - có lẽ là một trong những bức ảnh chính trị có sức ảnh hưởng nhất mọi thời đại.

Nhiếp ảnh gia Yousuf Karsh đã kể lại trong cuốn sách của mình về buổi chụp đáng nhớ đó. Ông đang đợi Churchill kết thúc bài phát biểu trước Quốc hội Canada. Khi Churchill bước vào phòng, ông không hề giấu giếm tâm trạng của mình: "Ông ta không có tâm trạng để chụp ảnh và chỉ cho phép tôi hai phút."

Churchill ngay lập tức rút điếu xì gà và ngậm nó trong miệng - một phong cách bất hủ của ông. Karsh đã đặt gạt tàn lên bàn, ngụ ý bảo vị thủ tướng hãy ngừng hút để chụp ảnh, nhưng Churchill từ chối. Hết 2 phút, Churchill vẫn tiếp tục ngậm điếu xì gà. Và Karsh đã làm một điều vô tiền khoán hậu. Ông tiến lại gần Churchill và nói: "Xin lỗi ngài," rồi bất ngờ lấy điếu xì gà ra khỏi miệng vị thủ tướng.

Kết quả là một cái nhìn đầy nguy hiểm- Karsh kể lại: "Khi tôi quay trở lại máy ảnh, ông ấy trông hung dữ đến mức có thể nuốt chửng tôi." Chính tại khoảnh khắc đó, Karsh đã bấm máy, ghi lại biểu cảm không thể quên của vị thủ tướng.

Sau buổi chụp, Churchill đã thốt lên: "Ông thậm chí có thể khiến một con sư tử đang gầm phải đứng yên để chụp ảnh." Từ đó, Karsh đặt tên cho bức ảnh này là "The Roaring Lion" (Con sư tử đang gầm).

Bức ảnh với ánh mắt nghiêm nghị, bờ vai vững chãi và nét mặt cương quyết của Churchill đã trở thành biểu tượng của sự bất khuất của nước Anh trong Thế chiến II. Không một bài diễn văn nào, kể cả những bài diễn văn hùng hồn nhất của Churchill, có thể truyền tải mạnh mẽ thông điệp "Chúng tôi sẽ không đầu hàng" như ánh mắt ấy.

Sức mạnh của bức ảnh đến mức nó đã được in trên tờ 5 bảng Anh và trở thành biểu tượng quốc gia này. Đó không chỉ là chân dung của một chính trị gia, mà là hình ảnh của tinh thần một dân tộc trong giờ phút khắc nghiệt nhất của lịch sử.

Quay trở lại với bài viết phân tích bức chân dung của Macron, mình sẽ đi qua những chi tiết như đã đề cập ở mở bài: 

Macron đứng tựa vào bàn làm việc tại Điện Elysée, với nụ cười tự tin trên môi nhằm thể hiện hình ảnh của một nhà lãnh đạo hiện đại, trẻ trung và thoải mái. 

Hai tay nắm chặt mép bàn - một cử chỉ tinh tế thể hiện sự kiểm soát vững vàng. 

Phía sau ông là cửa mở ra khu vườn của Điện Elysée - biểu tượng cho luồng gió mới mà ông mang đến cho nền chính trị Pháp.

Trên bàn làm việc, những chi tiết nhỏ nhất cũng được sắp đặt có chủ ý. 

Bức tượng Le Coq (biểu tượng của nước Pháp) khẳng định lòng yêu nước. 

Hồi ký chiến tranh của Charles de Gaulle thể hiện sự ngưỡng mộ đối với vị tướng đã cứu Pháp khỏi những chia rẽ nội bộ. Hai chiếc iPhone đặt ngay ngắn - không chỉ là công cụ làm việc mà còn là tuyên bố về việc ông thuộc về thế hệ của công nghệ và đổi mới, một chi tiết chưa từng xuất hiện trong chân dung của bất kỳ tổng thống Pháp nào trước đó.

Đặc biệt, chiếc đồng hồ vàng không chỉ là vật trang trí mà còn là biểu tượng cho việc ông là chủ nhân của thời gian và số phận của mình. 

Và điều đáng chú ý là sự vắng mặt hoàn toàn của bất kỳ giấy tờ hay tài liệu nào - thể hiện hình ảnh một nhà lãnh đạo đứng trên những công việc hành chính hàng ngày.

Cuối cùng hai lá cờ đứng hai bên Macron: quốc kỳ Pháp và cờ Liên minh châu Âu. Đây không chỉ là yếu tố thông thường mà là tuyên bố chính trị rõ ràng từ vị tổng thống được coi là ủng hộ châu Âu nhất trong một thế hệ.

Ba bức chân dung này, dù cách nhau nhiều thập kỷ, đều minh họa cho một sự thật bất biến: hình ảnh có sức mạnh vượt xa ngôn từ. Chỉ một khoảnh khắc, một biểu cảm, một ánh nhìn đã có thể truyền tải thông điệp mà cả một bài diễn văn dài hay một video không làm được. Đây chính là điều kỳ diệu của nghệ thuật chân dung.

Điều đáng chú ý là, đằng sau mỗi bức chân dung mang tính biểu tượng này đều có sự chuẩn bị và thực hiện vô cùng chuyên nghiệp. Từ việc nghiên cứu kỹ lưỡng về nhân vật, lựa chọn góc chụp tinh tế, đến kiểm soát ánh sáng và bố cục - mọi yếu tố đều được các nhiếp ảnh gia tính toán cẩn thận để tạo ra tác phẩm hoàn hảo. Chính sự chuyên nghiệp này góp phần làm nên sức mạnh truyền tải thông điệp của từng bức ảnh.

Từ cái nhìn cương quyết của Churchill thời chiến, đến ánh mắt tự tin của Jobs trước thời đại số, và nụ cười cởi mở của Macron trong kỷ nguyên truyền thông xã hội, chúng ta thấy được cách mà chân dung đã và đang tiếp tục phản ánh tinh thần của từng thời đại, từng người, từng câu chuyện.

Tuy nhiên, trong bối cảnh công nghệ phát triển nhanh chóng, nhiều phần mềm và ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) đã ra đời, cho phép tạo ra ảnh chân dung hoặc avatar chỉ trong vài giây. Những công cụ này mang đến sự tiện lợi và đa dạng về phong cách, nhưng lại thiếu đi sự tinh tế trong cách thể hiện cảm xúc, cá tính và chiều sâu câu chuyện – những yếu tố quan trọng làm nên một bức chân dung thực sự ấn tượng và có sức sống.

Đó cũng chính là lý do vì sao chụp ảnh chân dung chuyên nghiệp vẫn giữ vai trò quan trọng và không thể thay thế, khi mà kỹ thuật, ánh sáng, sự tương tác giữa nhiếp ảnh gia và người được chụp cùng kinh nghiệm sáng tạo chính là chìa khóa để tạo ra những bức hình không chỉ đẹp về mặt hình thức mà còn truyền tải trọn vẹn câu chuyện, cảm xúc và uy tín cá nhân.

Vậy thì điều gì giúp tạo nên một bức chân dung để đời?

Vì thích chụp ảnh nên trước đây mình cũng từng ghé qua vài studio khác nhau. Mỗi nơi đều có cách làm việc riêng, và cũng mang đến cho mình những trải nghiệm khác nhau. Gần đây nhất, mình có dịp chụp ảnh doanh nghiệp cùng team Spiderum tại Gạo Nâu Profile- một buổi chụp hình mà sau đó tụi mình thấy rất hào hứng và hài lòng vì có nhiều ảnh đẹp mang về.

Bình thường đi làm, anh em trong team ăn mặc thoải mái là chính, nên lúc bước vào buổi chụp ai cũng có vẻ hơi ngại ngần vì không biết lên hình sẽ ra sao. Nhưng nhờ cách làm việc cẩn thận, có tâm và không khí thoải mái mà Gạo Nâu Profile tạo ra, cả team dần "vào mood", rồi kết quả là có một bộ ảnh rất ra dáng một “doanh nghiệp Spiderum”: vừa trẻ trung, năng động nhưng cũng không thiếu đi sự chuyên nghiệp như cái cách tụi mình vẫn làm nội dung mỗi ngày.

Sau buổi chụp, mọi người trong team đều hào hứng chia sẻ ảnh trên các mạng xã hội. Có bạn còn chưa đợi đến bản chỉnh sửa mà đã đăng ngay ảnh gốc vì… thấy đẹp quá rồi. Hơn nữa, một buổi chụp ảnh tưởng chừng chỉ là hình thức lại có thể trở thành một cách để cả team gắn kết và có thêm một trải nghiệm thú vị cùng nhau.

Từ trải nghiệm đó, mình bắt đầu để ý nhiều hơn đến những yếu tố tạo nên một bức ảnh chân dung ấn tượng, và mình thấy có ba yếu tố then chốt quyết định chất lượng của một bức ảnh chân dung hoàn chỉnh: Kỹ thuật, sự chuẩn bị và yếu tố tâm lý.

Đầu tiên là các yếu tố kỹ thuật,

Ánh sáng chính là linh hồn của nhiếp ảnh chân dung. Các nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp sử dụng ánh sáng không chỉ để làm nổi bật chủ thể mà còn để tạo nên tâm trạng, không khí và thông điệp. Ánh sáng mềm mại tạo cảm giác ấm áp, thân thiện; ánh sáng tương phản mạnh lại tạo ra vẻ đẹp đầy kịch tính và sức mạnh. Kỹ thuật Rembrandt lighting - chiếu sáng tạo hình tam giác sáng trên má đối diện với nguồn sáng - vẫn được ưa chuộng để tạo chiều sâu và tính cách cho khuôn mặt.

Góc máy và phối cảnh quyết định cách người xem nhìn nhận chủ thể. Góc chụp từ dưới lên tạo cảm giác về quyền lực và sự uy nghi, trong khi góc chụp từ trên xuống có thể tạo cảm giác về sự dễ gần, thân thiện. Những nhiếp ảnh gia tài năng thường biết cách khai thác đường nét trên khuôn mặt mỗi người để chọn góc chụp tối ưu nhất.

Lấy nét và bokeh là nghệ thuật chỉ dẫn ánh nhìn. Khi mắt chúng ta được dẫn dắt đến đúng nơi cần tập trung (thường là đôi mắt), phần còn lại của hình ảnh có thể mờ đi một cách nghệ thuật, tạo nên hiệu ứng bokeh làm nổi bật chủ thể. Đây không chỉ là kỹ thuật mà còn là ngôn ngữ thị giác, nói với người xem: "Đây là điều quan trọng nhất trong khung hình."

Một trong những bài học lớn nhất mình nhận ra khi quan sát các buổi chụp chuyên nghiệp là sự đầu tư chỉn chu vào khâu chuẩn bị. Các studio chuyên nghiệp như Gạo Nâu Profile không chỉ đơn thuần là chụp ảnh mà còn tạo ra một trải nghiệm toàn diện. Đặc biệt, với những người bận rộn - vốn không có nhiều thời gian để lo lắng về từng chi tiết - việc được hỗ trợ toàn diện này là một lợi thế đáng kể.

Thông thường, trước buổi chụp cần nhiều sự chuẩn bị: từ việc lựa chọn trang phục phù hợp với thông điệp muốn truyền tải, màu sắc hài hòa với tông da và phong cách cá nhân, đến trang điểm chuyên nghiệp để tôn lên vẻ đẹp tự nhiên mà không làm thay đổi diện mạo. Không gian chụp với phông nền và đạo cụ phù hợp cũng cần được sắp xếp chu đáo để phản ánh câu chuyện muốn kể. Những studio chuyên nghiệp sẽ đảm nhận tất cả những công đoạn này, giúp khách hàng chỉ cần đến và trải nghiệm, không cần bận tâm về các chi tiết kỹ thuật.

Nhiếp ảnh gia huyền thoại Richard Avedon từng nói: "Chân dung không phải là sự giống nhau. Nó là khoảnh khắc khi chủ thể đồng ý tiết lộ bản thân trước ống kính." Đây chính là yếu tố tâm lý - khả năng bắt được suy nghĩ, cảm xúc và bản chất của con người trong một khoảnh khắc.

Khi tìm hiểu cách thức làm việc của các nhiếp ảnh gia tài năng, mình phát hiện ra rằng họ không chỉ là người bấm máy, mà còn là những "nhà tâm lý học" theo nghĩa nào đó. Họ biết cách tạo không gian an toàn để chủ thể cảm thấy thoải mái bộc lộ bản thân, biết cách khơi gợi cảm xúc thông qua cuộc trò chuyện, và nắm bắt chính xác khoảnh khắc khi đôi mắt người được chụp phản chiếu tâm hồn cái mà những phần mềm và ứng dụng trí tuệ nhân tạo sẽ không bao giờ mang lại được.

Đối với các lãnh đạo doanh nghiệp, một bức chân dung thành công không chỉ thể hiện vẻ ngoài mà còn phải khẳng định được sức mạnh, tầm nhìn và sự tự tin. Đó là lý do vì sao những bức ảnh của CEO thường được chụp với ánh mắt kiên định, tư thế vững vàng và biểu cảm tự tin. Nhiếp ảnh gia giỏi sẽ biết cách "đánh thức" năng lượng này trong mỗi chủ thể, giúp họ thể hiện được bản sắc thông qua ngôn ngữ cơ thể và ánh mắt.

Đối với doanh nghiệp, một bức ảnh sẽ nói lên sự gắn kết, chuyên nghiệp của cả một đội ngũ. Đó không chỉ là cách thể hiện hình ảnh thương hiệu qua con người, mà còn là khoảnh khắc ghi lại tinh thần làm việc chung, sự đồng lòng và văn hóa nội bộ. Khi được chuẩn bị kỹ lưỡng và thực hiện đúng cách, ảnh doanh nghiệp tập thể có thể truyền tải một thông điệp rõ ràng: "Chúng tôi là một đội ngũ đáng tin cậy, chuyên nghiệp và cùng hướng về một mục tiêu chung.

Ngoài ra, thời điểm chụp ảnh cũng là yếu tố quan trọng. Nhiều người chọn lưu giữ những khoảnh khắc đánh dấu cột mốc quan trọng trong sự nghiệp hay cuộc đời - khi mới tốt nghiệp, khi thăng chức, khi khởi nghiệp, hay thậm chí khi bước sang một giai đoạn mới của cuộc đời. Những bức ảnh này trở thành "milestone portraits" - chân dung cột mốc - lưu giữ không chỉ diện mạo mà còn là dấu ấn của sự thành công và trưởng thành.

Xuyên suốt lịch sử, chân dung luôn có mối liên hệ mật thiết với động lực xã hội. Từ xưa, các quý tộc đặt vẽ chân dung để khẳng định địa vị và quyền lực. Ngày nay, dù xã hội đã dân chủ hóa, chân dung vẫn giữ vai trò quan trọng trong việc định vị cá nhân trong bối cảnh xã hội rộng lớn hơn.

Trong thời đại số, mỗi bức ảnh đại diện (profile picture) trên mạng xã hội, website công ty hay thẻ nhân viên đều là một phần của danh tính số - góp phần vào cách mà người khác nhìn nhận và đánh giá chúng ta. Điều này giải thích tại sao dịch vụ chụp ảnh chân dung chuyên nghiệp ngày càng được ưa chuộng, không chỉ bởi người nổi tiếng hay lãnh đạo doanh nghiệp, mà còn bởi bất kỳ ai muốn xây dựng thương hiệu cá nhân mạnh mẽ. Để giúp cá nhân và doanh nghiệp truyền tải được điều này thì Gạo Nâu Profile là một cái tên rất đáng cân nhắc.

Qua hành trình tìm hiểu về nghệ thuật chân dung, mình nhận ra rằng một bức ảnh đúng nghĩa không chỉ là sự kết hợp giữa ánh sáng, cấu trúc và kỹ thuật. Nó còn là sự giao thoa giữa con người với con người - giữa chủ thể, nghệ sĩ và người xem. Và có lẽ đó chính là lý do vì sao, trong thời đại số ngập tràn hình ảnh như hiện nay, những bức chân dung chất lượng vẫn có sức hút và giá trị vượt thời gian.