Lũ cừu chúng ta và drama crypto lớn nhất của 2022

Khi mà CPI (Year over year) tháng 10 thực tế của Mỹ và cả EU đều đạt mức thấp hơn kì vọng. Cộng thêm sự ngày hội bóng đá lớn nhất hành tinh đang diễn ra, các nhà đầu tư đã bắt đầu kì vọng vào một sự hồi phục ngắn hạn, hay xa xôi hơn là thị trường bắt đầu đi vào giai đoạn tích lũy. Sau gần 1 năm downtrend ròng rã, mọi sự hi vọng đã đổ dồn vào những tháng cuối của năm 2022 này.

Và rồi, uptrend đã xảy ra, nhưng có lẽ là ở vũ trụ khác. Ở vũ trụ của chúng ta, mọi điều kiện lí tưởng trên đã bị đập nát bởi cuộc cãi vã của hai “ông nội” Changpeng Zhao (a.k.a CZ) và Sam Bankman-fried (a.k.a SBF). Song, đây không phải là cuộc cãi vã bình thường, mà là cuộc chiến giữa 2 thế lực lớn mạnh bậc nhất trong giới crypto hiện tại.

Cho đến thời điểm hiện tại, cuộc chiến đã rõ kết quả. Sam là kẻ bại trận, từ người hùng trở thành tội đồ chỉ sau 4 ngày khai chiến. Vậy, chuyện gì đã xảy ra ? Sam là ai và anh ta đã làm những gì ? Hãy cùng mình hít chiếc drama bự chà bá này xem nhé.

Tuy hiện tại, Sam thường được cộng đồng gọi với các từ ngữ không mấy dễ nghe. Nhưng nếu quay về 1 tháng trước, Sam chắc chắn là thần tượng của không ít người trong thị trường tiền điện tử và có thể được mô tả: Là một tỷ phú trẻ đi lên từ crypto với tổng tài sản gần 17 tỷ USD, là người trẻ nhất trong danh sách 100 người giàu nhất thế giới. 

Hành trình đến với crypto của chàng trai tốt nghiệp MIT này đã bắt đầu vào năm 2017, mùa tăng trưởng ấn tượng đầu tiên của Bitcoin và những người bạn. Với kinh nghiệm có được ở vai trò tư vấn chiến lược mua bán sản phẩm tài chính chênh lệch giá ( arbitrage trading strategy) tại Jane Street Capital, nơi đầu tiên anh làm việc sau khi tốt nghiệp MIT vào năm 2014.

Vào mùa bull năm 2017, khi giá Bitcoin tăng phi mã, làm cho thị trường tiền điện tử toàn cầu trở nên sống động. Lúc này, giữa các sàn giao dịch Bitcoin đã xảy ra sự chênh lệch giá. Nhận thấy giá của BTC ở các sàn của Nhật Bản có giá cao hơn ở Mỹ khoảng 10%, Sam đã nhanh trí, “buôn lậu một ít” BTC sang Nhật để giao dịch ở thị trường này.

Có lẽ, đây là lúc Sam bắt đầu nhận ra tiềm năng từ thị trường tiền điện tử trong những năm tới đây. Nếu có gì đáng chú ý ở phần này, hãy ghi nhớ hành động “buôn lậu” của Sam, điều này chứng tỏ Sam có tư duy của một trader, chứ không phải investor. Điều này sẽ giải thích cho sự kiện về anh xảy đến gần đây.

Thị trường crypto sôi động năm 2017 đã thu hút Sam đến với chốn này. Vào tháng 11 năm 2017, quỹ giao dịch Alameda Research chính thức được thành lập. Sam vẫn giữ nguyên tư duy của một trader và mang nó vào Alamenda. Có những tin đồn cho rằng, Alameda đã kiếm được khoảng 1 triệu Biden mỗi ngày vào thời điểm này thông qua việc trading (mua bán ngắn hạn).

Với những người chơi hệ crypto, nếu các bạn có để ý về các dự án có sự góp mặt của Alameda Research. Sẽ không khó để bạn nhận thấy sở thích trading luôn hiện rõ trong biểu đồ giá của các dự án này. Alameda thường sẽ dìm giá token xuống thật sâu và lâu, làm cho các weak hand chán nản mà bán đi. Sau đó, Ala mới bắt đầu quá trình bơm thổi, làm giá của token bay mút chỉ.

Alameda hay Sam chính là người đứng sau những sự thành công của hệ sinh thái Solana trong mua bull trước. Sam đã không ngần ngại đứng ra để shill token $SOL vào đầu năm 2021. Và cuối năm, Sam và Alameda đã lái con tàu $SOL này chạm mốc 260$. Tức nhân 260 lần từ đáy 1$ và 87 lần từ thời điểm Sam lên tweet. 

Sàn giao dịch FTX được Sam lập ra 2 năm sau đó, vào tháng 5 năm 2019. Khi ra mắt, FTX được gắn nhãn là sàn “xây dựng bởi trader, dành cho trader”. Lúc đầu, Sam định hướng FTX sẽ chuyên dành cho việc giao dịch các hợp đồng tương lai (future), nhưng theo dần thời gian, FTX đã trở thành một sàn crypto mang đầy đủ tính năng và nhiều loại thị trường.

Bài báo Binance đầu tư cho FTX vào năm 2019, lúc này FTX vẫn được coi là sàn giao dịch phái sinh (Derivatives exchange).

Vấn đề lớn nhất mà FTX gặp phải ở thời gian đầu là thanh khoản. Một sàn giao dịch phải có được thanh khoản đủ lớn mới thu hút được người dùng. Thanh khoản chính là yếu tố quan trọng để quyết định chất lượng của sàn giao dịch. May mắn thay, Sam đã có Alameda là câu trả lời.

Sam sử dụng vốn của Alameda để làm thanh khoản cho sàn FTX vào những ngày đầu. Giúp FTX có đà tăng trưởng, trở thành sàn giao dịch crypto top đầu trên thế giới chỉ sau một vài năm hoạt động.

Nếu xét trên giấy tờ, Alameda là người cung cấp thanh khoản (liquidity provider) cho FTX. Nhưng ẩn sâu trong đó là một mưu kế bẩn khác của Sam. Mình sẽ nói thêm điều này ở phần sau.

Ngày 6/11 mới đây, CZ đã đăng tweet thông báo rằng Binance sẽ bán hết số token FTT họ đang nắm giữ ra thị trường, đây là lượng token Binance có được từ khoản đầu tư sớm vào sàn FTX. Dòng tweet này được xem là phát súng khai màn cho cuộc chiến giữa Sam và CZ.

Nhưng mọi chuyện vốn không đơn giản đến thế. Drama của Sam đã bắt nguồn từ vài năm trước.

Vào tháng 11 năm 2018 cho đến tháng một năm 2019, Alameda đã thực hiện kêu gọi vốn từ các nhà đầu tư, với cam kết rằng: Lợi nhuận cao, không có rủi ro. Không tài liệu nào cho biết Alameda đã được bao nhiêu nhà đầu tư tin tưởng hay số vốn kêu gọi được là bao nhiêu. Tuy nhiên, nếu nhìn lại tweet của Zhu Su khi anh nghi vấn về độ uy tín của Alameda, không ít người lại bày tỏ sự ủng hộ quỹ này vào thời điểm đó.

Sau đó 1 năm, vào tháng 7,8 2019. FTX thành lập và kêu gọi được 8 triệu USD ở vòng seed. Bấy giờ, nhiều người đã bắt đầu đặt nghi vấn lên Sam. Vốn là một trader, liệu anh sẽ dành sự quan tâm như thế nào cho cả 2 đứa con của mình ?

Đồng thời, một vài người tung ra thuyết âm mưu về mục đích của sàn FTX. Khi mà việc kêu gọi vốn trực tiếp qua Alameda đang dần khó khắn, thì với bỏ bọc là một sàn giao dịch. FTX có thể đóng vai là nơi ai toàn để người dùng nắm giữ tài sản. Nên nhớ, Alameda lúc này vẫn đóng vai trò là liquidity provider chính của FTX. Tức Alameda luôn ở rất gần với nguồn tiền của FTX. Liệu, Ala có sẵn tay “rút một ít” tiền của người dùng để đem đi trade kiếm lợi nhuận ?

Đến giữa tháng 9 cùng năm, CZ thông báo rằng nền tảng future trading của Binance đã bị tấn công (làm giá biến động mạnh) với mục đích thanh lý các hợp đồng của người dùng. Kẻ tấn công được xác định đến từ một một sàn giao dịch future nhỏ khác. Tuy không nêu đích danh, nhưng chắc hẳn ta đều biết Sam là kẻ mà CZ đang gọi hồn. 

Nhưng mỗi FTX là chưa đủ đối với Sam và Alameda Research. Sam bắt đầu sử dụng đến một thứ ma giáo hơn, đó là: Đòn bẩy.

Vào giữa cái mà người ta gọi là Defi summer vào năm 2020, Sam và những người bạn đã tạo ra dự án Serum, một sàn giao dịch phi tập trung phát triển trên blockchain Solana. Trên giấy tờ, FTX và Alameda là partner của sàn giao dịch này, tuy nhiên, một số nguồn tin cho rằng chính người của Sam đã đứng sau và phát triển nó.

Song, sự hiện diện của Serum chỉ là phụ, cái Sam muốn nhắm đến là token của Serum - $SRM. Sam cố gắng đưa token $SRM lên sàn sớm nhất có thể, nhưng với một lượng cung lưu hành nhỏ. Giả sử, Serum có tổng cộng 10000 token $SRM, nhưng 9900 token đã bị khóa và chỉ có 100 token $SRM được mua đi bán lại trên thị trường. Sam làm vậy để làm gì ?

Với một lượng cung lưu hành nhỏ, giá của token sẽ dễ bị thao túng hơn. Quay trở lại ví dụ với về token $SRM trên, nếu giá của $SRM ban đầu là 1$, thì tổng vốn hóa (tính cả phần bị hóa) của Serum đang có giá trị khoảng 10.000$. Nếu Sam và Alameda chịu bỏ ra vài trăm nghìn USD, đẩy giá của $SRM lên mức 100$. Vậy chả phải Serum đã có giá trị lên tới cả triệu Biden rồi hay sao.

Không chỉ Serum, mà Alameda hay Sam còn áp dụng thủ thuật này với nhiều dự án trên Solana. Từ đó, Alameda có một bảng cân đối kế toán tuyệt đẹp, có thể dùng để đi vay thêm tiền.

Nhưng, vốn các loại tài sản trên mà Alameda mang đi cầm chẳng khác nào những quả bong bóng được thổi phồng. Cộng thêm việc sử dụng đòn bẩy quá đà, thế chấp quá lớn, khi thị trường đi xuống, Alameda đã phải “trộm” tiền từ người dùng FTX để cứu lấy mình khỏi tình huống bị thanh lý tài sản thế chấp.

Khi thấy Sam, Alameda hay FTX nổi lên thành một thế lực chỉ trong thời gian ngắn như vậy, không ít người đã nghi ngờ về độ minh bạch của Sam. Xong, đó chỉ là số ít. Sam biết cách để truyền thông, quảng bá để tăng độ tin tưởng của người dùng đối với FTX hay Ala.

FTX đã đổi tên sân vận động của đội bóng rổ Miami Heat thành FTX Arena. Là nhà hỗ trợ lớn thứ 2 cho chiến dịch tranh cử của tổng thống Joe Biden vài năm trước. Ngỏ ý muốn tham gia thương vụ mua lại Twitter của Elon Musk. (Nhưng bị Musk từ chối vì Musk đã nghi rằng Sam thực sự không có đủ tiền: tweet).

Đầu năm 2022, FTX tiếp tục vòng gọi vốn series C với số tiền 400 triệu USD để nâng giá trị công ty chạm ngưỡng 32 tỷ Biden (Bài báo). Để chắc cú hơn, Sam còn liên tục lên tiếng ủng hộ về bộ khung pháp lý cho crypto.

Gia thế của SBF cũng không phải dạng vừa. Gia đình anh có những mối quan hệ gần với giới chính trị, quan chức của đất nước cờ hoa. (Xem thêm tại).

Có lẽ, nhờ vào lớp lớp bùa hộ mệnh này, Sam mới có thể đứng vững đến thời điểm hiện tại, cho đến khi bị CZ vạch trần.