Lòng tin, Marketing và nền kinh tế

Trước khi vào bài viết, cho mình hỏi: “Đã bao giờ bạn gặp một gian thương hay một kẻ nào đó trong cuộc sống chỉ chực chờ để lấy tiền của bạn hay chưa ?” Mình nghĩ câu trả lời phần lớn sẽ là rồi, những người kinh doanh bằng cách lấy lòng tin ấy tồn tại đầy rẫy trong xã hội chúng ta, một xã hội mà người ta lấy công bằng văn minh làm quy chuẩn và giáo dục trẻ em.

Mình tạm gọi những kẻ chỉ chực chờ lừa người khác để lấy tiền này là “Cáo”, vì dù sao trong suy nghĩ của chúng ta hay qua những câu chuyện ta được nghe kể, loài vật này luôn là biểu tượng cho sự dối trá và gian ác. Những con Cáo này thường có thủ đoạn khá giống nhau, cho dù là có thay đổi lĩnh vực mà chúng hướng đến, từ Chứng khoán, Crypto, Bất động sản,… đến những vấn đề hàng ngày trong cuộc sống như tiền nhà, mua bán một vài vật dụng cần thiết…mục đích chúng chỉ có một, là những con “gà”, những con “gà” mù quáng liên tục bị lùa vào bẫy. Có những con cáo già, chúng tham lam chiếm chọn cả một đàn gà mà vẫn còn muốn thêm nữa, có những con cáo nhỏ hơn, chúng nhặt nhạnh đến cả những sợi lông gà bị sót lại, cả những con gà con hay những quả trứng còn nhỏ chúng cũng không tha.

Từ khi đồng tiền được sinh ra, con người đã có những thay đổi đáng kể, đồng tiền tuy chỉ là một vật vô chi vô giác nhưng lại có một ma lực đến đáng sợ, chúng được quy đổi ra những “vật ngang giá”, thứ mà có thể khiến con người thỏa mãn, có nhiều tiền chỉ đơn giản là sẽ có nhiều sự lựa chọn hơn, nếu bạn có 1 đô la, bạn có thể ăn bánh mì và uống 1 cốc cà phê dọc đường cho bữa sáng, nhưng nếu có 10 đô la, bạn được lựa chọn giữa những món ăn cho bữa sáng của mình, được lựa chọn nơi mình sẽ ăn, được lựa chọn người phục vụ cho mình. Để thỏa mãn những lựa chọn đó, con người ta ai cũng phải đánh đổi sức lao động của mình. Nhưng tất nhiên không phải ai cũng sẵn sàng làm vậy, những con “Cáo” sẽ chỉ trông chờ những con gà béo tốt vào hết trong lồng và chiếm trọn. Vậy chúng đã làm như thế nào? Trong tất cả các tình huống, chiêu bài đầu tiên được chúng áp dụng chính là xây dựng hình ảnh và lấy lòng tin, phần lớn chúng đánh vào tâm lý tham lam và nỗi lo sợ bị bỏ lỡ (tính FOMO) của chúng ta, một ví dụ là lời kêu gọi đầu tư của một người vô cùng nổi tiếng mà ta hâm mộ, nếu nhìn từ bên ngoài chắc chắn ta thấy nó vô cùng vô lý, nhưng nếu đứng giữa 100 người, 99 người đã bắt đầu đổ tiền vào, mình dám cá là trái tim bạn sẽ không chịu ngủ yên. Cũng có thể lấy ví dụ như việc thuê hay tìm nhà trọ của sinh viên mà mình từng gặp phải, nếu dính phải những người chủ lươn lẹo thì số tiền cọc của bạn cũng không cánh mà bay, mình từng thuê 1 nhà trọ mà hợp đồng dài đến 3 trang A4 với vô vàn điều khoản, mà với tâm lý gấp gáp lúc đó là một sinh viên mới lên, mình không nghi ngờ mà kí ngay lập tức. Tất nhiên mọi sự ngu dốt đều phải trả giá bằng tiền bạc. Và mình coi đó như một bài học đáng giá của mình. Ngoài ra, đã bản chất là loài Cáo thì sẽ có hàng ngàn chiêu trò khác, thậm chí còn sử dụng cả lòng tốt của mọi người để kiếm tiền, điển hình như vụ Tịnh thất bồng con à bồng lai, hay nghệ sĩ nào đó từng kêu gọi rất nhiều tiền từ thiện để ủng hộ đồng bào vùng lũ.

Các bạn có thấy điểm chung không, tất cả đều sử dụng lòng tin của những người xung quanh để kiếm tiền, tất nhiên việc sử dụng lòng tin là bản chất kinh doanh của nhiều ngành hiện nay như ngân hàng, bảo hiểm,… nhưng sự khác biệt là những ngành ấy là mối quan hệ Win-Win, tức là hai bên đều có lợi, chứ không phải chỉ chực chờ để thu lợi cá nhân như những ví dụ mình nêu. Mình thường nghe nói “Gian thương thì nhanh giàu”, hoàn toàn đúng, nhưng hãy nhớ một điều khác, cái gì lên càng nhanh thì cũng sẽ xuống càng nhanh, liệu việc lợi dụng lòng tin này có bền chặt, chắc chắn các bạn cũng biết là không rồi. Trong thập kỉ 4.0 hiện nay, thứ lòng tin ấy ngày càng bị phai nhạt, nếu những nhà bán hàng hay những gian thương nghĩ họ có thể mãi “thao túng” tâm lý khách hàng thì họ đã nhầm, khi internet phát triển, ngay cả việc lựa chọn một món hàng cũng đã khác trước, bạn hoàn toàn có thể lựa chọn hàng nghìn sản phẩm khác nhau ngoài kia, các nhà kinh doanh cũng dần giảm bớt chi phí cho việc quảng cáo truyền thống mà tập trung vào phát triển sản phẩm là phần nhiều.

Nhưng cho dù khách hàng có ngày càng thông minh và hiểu biết, bản chất của họ vẫn không thay đổi, chỉ số IQ cao có thể khiến bạn thông minh hơn nhưng chỉ số EQ lại là nguyên nhân chính dẫn tới các sai lầm của bạn. Cảm xúc khó rèn luyện hơn rất nhiều so với trí thông minh, bạn có thể rèn luyện trí thông minh qua việc đọc sách và học tập nhưng với cảm xúc, để kiểm soát nó là vô cùng khó. Chính cảm xúc và tâm lý chúng ta đã là đòn chí tử để những tên gian thương lợi dụng và moi móc tiền từ túi chúng ta.

Chúng ta thường đánh giá sai lầm một vấn đề khi bị cảm xúc chi phối, chính vì cảm xúc mà hầu bao của ta ngày càng bị bào mòn, một lần nữa, miếng Pizza miễn phí chỉ có trong cãi bẫy chuột, đừng để những yếu tố bên ngoài và cảm xúc chúng ta chi phối khi đưa ra một quyết định kinh tế. Tiền chỉ là của ta khi nó ở trong túi ta, khi bạn đưa nó cho người khác, hãy xác nhận ta sẽ nhận lại một giá trị tương xứng hiện tại hoặc tương lai. Cho dù là đầu tư hay những mua sắm hàng ngày, hãy luôn suy nghĩ trước khi hành động. Kết bài mình xin lấy một vài câu nói của Steve Jobs:

Một chiếc đồng hồ mệnh giá 300 USD hay 30 USD thì suy cho cùng, kim giờ kim phút cũng chỉ cùng một thời gian.

Một chiếc túi xách mệnh giá 300 USD hay 30 USD thì suy cho cùng, số tiền bên trong đều có cùng giá trị như nhau.

Một chiếc xe ô tô mệnh giá 150.000 USD hay 30.000 USD thì suy cho cùng, con đường, khoảng cách và địa điểm cuối cùng chúng ta đi đều giống nhau.

Một chai rượu vang mệnh giá 300 USD hay 10 USD thì suy cho cùng, say rượu vẫn chỉ là đau đầu và nôn mửa.

Một ngôi nhà rộng 300 hay 30 mét vuông thì suy cho cùng, nỗi cô đơn có thế nào vẫn cứ tồn tại.

Một lúc nào đó, bạn sẽ nhận ra hạnh phúc thực sự không đến từ vật chất.

Cho dù bạn chọn ghế hạng nhất hay hạng phổ thông thì khi máy bay hạ cánh, bạn cũng phải bước xuống.

Vì vậy, tôi hi vọng bạn nhận ra khi nào bạn còn có bạn bè, người thân bên cạnh để cùng trò chuyện, nói cười, vui vẻ đàn hát với nhau, tám đủ thứ trên trời dưới biển… thì lúc ấy là lúc hạnh phúc thực sự.

Cảm ơn các bạn đã đọc hết bài. See you again