Liệu mạng của một con chó có thực sự đáng giá hơn mạng của một con lợn?
Không khó để nhận ra sự thật là chúng ta coi trọng mạng của một con chó hơn mạng của một con lợn. Ở nhiều nước trên thế giới, chó...

Không khó để nhận ra sự thật là chúng ta coi trọng mạng của một con chó hơn mạng của một con lợn.
Ở nhiều nước trên thế giới, chó là động vật được yêu thương hàng đầu. Câu đùa “Nhất phụ nữ, nhì trẻ em, ba chó, bốn đàn ông” có cơ sở thực tế khi một số quốc gia không những bảo vệ tính mạng chó mà còn cả chất lượng sống, với những luật lệ về số lần đi dạo và các khóa huấn luyện bắt buộc cho chủ nhân [1]. Ngược lại, theo như mình được biết, ở nước ta chưa có luật bảo vệ lợn, chỉ có các yêu cầu về chăn nuôi và thú y để bảo đảm vệ sinh môi trường và an toàn thực phẩm – nói đúng ra chúng là luật bảo vệ thịt.
Còn ở những nước phát triển, nơi quyền động vật khá khẩm hơn? Con lợn Thụy Điển có thể được pháp luật thiết tha đòi quyền được tắm bao nhiêu lần trong ngày, ăn những thức ăn lành mạnh và phải hoàn toàn bất tỉnh khi bị cắt tiết, nhưng rốt cục thì vì quốc gia này không cấm thịt lợn, nên cái quyền cơ bản nhất là được sống của con lợn Thụy Điển thì vẫn không có. Nhưng ở châu Âu hay Việt Nam thì việc giết một con lợn so với giết một con chó vẫn được xem xét rất khác nhau. Tuy nhiên, có gì hiển nhiên đến thế giữa một bên là “tội ác” và một bên là “báo cáo sản lượng” khi nói về cái chết của lợn và chó trên mặt báo và truyền thông? Khi hàng ngàn con lợn chết trong nước lũ ở Thanh Hóa, ta “chia buồn cùng người chăn nuôi”, nhưng nếu đó là một vài con chó, bạn sẽ phản ứng ra sao? Tại sao lợn không được nhìn nhận như những cá thể, những tính mạng riêng biệt mà chỉ là phương tiện sinh kế? Cần một câu trả lời tốt hơn để giải thích cho sự khác biệt mang tính hệ thống và có tầm ảnh hưởng đến hàng tỷ sinh linh này, nhưng mình cảm thấy những đáp án thường được đưa ra vẫn chưa thỏa đáng.
_Chó đáng yêu hơn lợn: Đẹp xấu tùy mắt người nhìn, rất nhiều người có thể nói dáng đi lũn chũn, cái bụng phệ, mặt bẹt và đuôi xoắn của lợn dễ thương hơn. Ngay cả nếu lợn thực sự không dễ thương bằng, từ 1 đến 10, lợn mấy điểm, chó mấy điểm, và khoảng cách điểm ấy có đủ sức biện minh cho câu hỏi đâu bài không? Hơn nữa, có công bằng không khi dùng ngoại hình, một thứ con vật không có quyền lựa chọn, để định đoạt sinh tử của chúng?
_Chó thông minh hơn lợn: Chúng ta đã vượt qua thời kỳ coi trí thông minh là một thước đo của một đặc tính duy nhất. Giờ đây ta hiểu rằng trí tuệ có rất nhiều sắc thái, thể hiện qua các khả năng khác nhau về tư duy, giải quyết vấn đề, giác quan vận động, cảm xúc… và lợn đang dần được công nhận là một trong những loài vật thông minh nhất. Khác với hình tượng những khối mỡ vô thức trong đầu nhiều người, lợn nhớ được địa điểm, các trải nghiệm tốt và xấu, biết phân biệt các cá thể lợn và người, biết học hỏi khi nhìn cá thể khác làm việc, có thể và thích giải quyết các vấn đề. Lợn có đời sống xã hội, có khả năng thể hiện tình cảm và thái độ tương tự như sự đồng cảm, thích chơi đùa, có thể học ngôn ngữ. Đặc biệt, lợn có thể nhận ra mình trong gương còn chó thì không. Đây là một điều rất ít loài vật trên Trái Đất có thể làm được, bởi nó đòi hỏi khả năng tự nhận thức về bản thân - dấu hiệu của một bộ não phức tạp. Tuy nhiên, cần nhớ rằng tất cả các thước đo đều đến từ chúng ta, sinh vật không phải cả chó lẫn lợn, nên việc so sánh tất yếu là khập khiễng và còn nhiều điểm thiếu sâu sát [2].
_Chó trung thành hơn lợn: Không còn nghi ngờ gì là phần lớn chó rất trung thành, phần lớn thời gian, nhưng chúng ta đã cho loài lợn cơ hội nào để chứng tỏ sự trung thành của mình? Ta có cho chúng cơ hội lại gần chúng ta, biết về ta? Ta có vuốt ve, nuông chiều, cho chúng thấy ta đáng được hưởng tình cảm của chúng. Mặt khác, đừng quên chúng ta cũng yêu chuộng nhiều loài khác không hề có tiếng trung thành, như mèo, cá vàng và chim.
_Lợn bẩn thỉu hơn chó: Nếu bạn bị nhốt vào một cái chuồng mà bạn không đủ chỗ để xoay người và không thể động tay vào thức ăn, thì sẽ mất bao lâu để đồ ăn dính hết vào tóc và bạn đứng trên chất thải của chính mình? Thực tế: “trái với suy nghĩ thông thường, lợn không có tuyến mồ hôi, nên để làm mát cơ thể lợn phải ngâm mình trong bùn. Ngoại hình lấm lem ấy làm lợn bị tiếng oan là ở dơ. Thật ra, lợn là một trong những loài vật sạch sẽ nhất, nếu được chọn, chúng sẽ không bao giờ bài tiết gần nơi mình ăn, ở.” [3]
Và, ngay cả nếu tất cả những quan niệm trên đều đúng, thì chúng ta cũng nên nhớ rằng tất cả những thuộc tính đó là do *chúng ta* tạo nên. Sói tự nhiên không đáng yêu, không sạch cũng không ưa người. Có gì đó thực sự khuất tất trong việc ép chúng vào một cái khuôn, rồi lấy đó làm lý do để tiếp tục đối xử với chúng theo ý chúng ta. Ta sẽ không bao giờ biết loài lợn thực sự muốn gì, nhưng khi nhìn ánh mắt hoảng loạn và tiếng kêu thét của lợn, thật không quá đáng khi suy luận rằng con lợn không hề thích việc bị giết. Hãy hình dung một tộc ngoài hành tinh đến bắt bớ, đàn áp và chọn giống chúng ta trong hàng ngàn năm để làm một loại nô lệ đúng như họ muốn về ngoại hình lẫn trí tuệ. Sau đó, họ lấy chính những đặc điểm hiện thời để tuyên truyền cho quần chúng họ rằng con người ngay từ đầu đã phù hợp làm nô dịch và nên tiếp tục bị nô dịch.
Chúng ta sẽ cảm thấy sao?
Lật ngược lại, nếu tất cả những lí do trên thật sự là không đúng 100%, rằng chó xấu hơn, ngu hơn, hôi hơn lợn, bạn có thôi yêu chó, thôi cảm thấy xót xa trước những tin trộm chó, bắt chó tiêu hủy không? Hẳn là không. Mình nêu những lí do trên không nhằm chỉ trích bạn hay bất kỳ ai mà chỉ muốn khơi gợi cho bạn vài câu hỏi sau:
1. Cách đối xử của chúng ta với động vật là khách quan, dựa trên phẩm chất thật sự của con vật, hay cảm tính của con người?
2. Nếu là dựa vào giá trị lợi dụng với con người để phân loại, thì có công bằng với con vật không?
3. Liệu có phải con người đã yêu thương chó trước, rồi mới tìm lí do cho tình thương ấy?
Tuy nhiên, phải chăng sự thật rằng chó cũng không ưu việt hơn lợn có nghĩa là tình thương đặc biệt dành cho chó của con người chỉ là tiếp nối một truyền thống ngẫu nhiên, một sự ưu ái không có căn cứ? Mình cũng không nghĩ như vậy.
Có một cách lý giải câu hỏi “Tại sao chúng ta coi trọng mạng chó hơn mạng lợn?” theo hướng vật giá tâm lý: bởi vì chó thường được nuôi riêng hoặc theo nhóm nhỏ, còn lợn được nuôi tập thể. Chó, với những cái tên và những đốm màu riêng, hiện lên trong trí óc ta như những cá thể mà chúng ta có thể quan tâm, khác với cảm giác “Mình tôi có thể làm gì cơ chứ?” khi phải cứu một khối màu hồng đồng nhất của bầy lợn ngàn con. Chúng ta muốn xoa dịu những nỗi thống khổ, nhất là những gì gần gũi và hiển hiện, nhưng khi bộ não đã liệu rằng trọng trách quá lớn, nó sẽ chọn lờ đi để giảm ngợp cho bản thân (Điều này cũng giải thích cho hiện tượng tại sao một biểu ngữ kiểu “Đây là XYZ, 25 cent của bạn sẽ giúp em ấy được uống nước sạch ngày hôm nay” kèm một gương mặt duy nhất có thể nhận được nhiều quyên góp hơn “2 tỷ người đang khát!”) [4]
Một cách lý giải khác là tình yêu chó đã trở thành một phần quan trọng của lịch sử loài người. Như chim ruồi và những loài hoa cuống dài, Canis lupus và người đã đi đùng nhau suốt một chặng đường dài tiến hóa đôi bên cùng có lợi, đến mức khiến sự hiện diện của đối phương có thể làm tăng tình cảm tích cực của bên còn lại. Chúng ta không yêu chó vì đo đếm chó và các loài khác trên một bàn cân, mà vì những tổ tiên biết hợp tác với chó của ta đã truyền lại tình hữu nghị ấy suốt mười mấy ngàn năm nay [5].
Bài viết này không hề có ý định dẫn người đọc đến chủ nghĩa ăn chay hay triết học hay việc tu hành khổ hạnh. Chúng mình muốn cùng các bạn suy nghĩ về cách chúng ta đánh giá động vật và cơ sở những định kiến của chúng ta với các loài động vật khác nhau. Còn các bạn độc giả của zeal, các bạn nghĩ sao về chủ đề này?
Bạn đọc có thể theo dõi thêm các bài viết liên quan đến chủ đề này của zeal:
Tham khảo:

Quan điểm - Tranh luận
/quan-diem-tranh-luan
Bài viết nổi bật khác
- Hot nhất
- Mới nhất
TA4579
Loài người quả là ngạo mạn. Tự cho mình cái quyền ăn con này, tha con khác, yêu con này và bỏ con kia, rồi lại tự bao biện cho cái sự ngạo mạn ấy bằng thứ gọi là quyền động vật. Chuyện này đối với mình không là gì hơn ngoài đạo đức giả.
Mình không phải người ăn chay, nhưng không ăn thịt chó mèo. Đơn giản vì mình thích chó mèo, mình coi chúng là thú cảnh chứ không phải thịt để ăn. Đây hoàn toàn là quyết định dựa trên cảm xúc, chứ không phải vì chó mèo thông minh hơn hay gì cả. Bởi vì thế, mình cực kỳ dị ứng những kẻ lên án người khác việc ăn thịt chó. Rặt một lũ học đòi "văn minh" kiểu Tây.
- Báo cáo

zeally
nói là đạo đức giả thì mình thấy hơi quá, đạo đức là một vấn đề cảm tính, nên việc phản đối ăn thịt chó vì tình yêu chó tích lũy qua nhiều thế hệ là điều có thể hiểu được với một sinh vật cảm tính như con người
- Báo cáo

Grany63
hoặc nói cách khác là "tỏ ra thượng đẳng" :))
- Báo cáo
MediumAlternative
Chính xác hơn là tiêu chuẩn kép (double standard).
- Báo cáo

Wayzztheturtle
Đạo đức giả, tiêu chuẩn kép, thưởng đẳng đều không phải :)). Khi mua thịt chó về ăn ông có vài lựa chọn:
1. Mua chó nhà người ta hoặc được cho (đôi khi người bán muốn tìm chủ tốt cho chúng nhưng nếu đủ vô tâm thì tối đó nó vẫn được lên bàn nhậu :)) )
2. Nhậu hoặc mua tại các quán bán thịt chó, vài quán không ngon và chất lượng cho lắm (chó hoang chưa tiêm) . Vô tình tạo ra nguồn thu cho mấy con nghiện, trộm - cái này phổ biến nè.
3.Thịt chó nhà, nếu bạn là người nuôi thì được quyết định thôi nhưng bọn trẻ không vui cho lắm vả lại cũng chỉ được 1 bữa.
4.Trực tiếp đi trộm chó: còn có cả 1 group bày cách đánh bẫy bắt chó và khu nào bắt được nhiều- miễn là không sợ bị bắt.
=> Có thể việc ăn thịt chó cũng tương tự như thịt lợn theo bài viết này. Nhưng đứng trên lập trường của người yêu chó, việc này không khác gì gián tiếp giết hại con vật mà họ yêu quý cả.
- Báo cáo

Kiều Minh Tiến
Lợn bị chọn để sản xuất thịt đơn giản vì sinh khối thịt tạo ra trong một thời gian nhất định tốt hơn những loài khác thôi, thật bi kịch thay khi chúng còn mang theo cả gen thông minh nữa, con người đâu có chọn ngẫu nhiên, họ chọn trên đặc tính mà phân loại ra thôi, ngựa để cưỡi, gà đẻ trứng, bò để lấy sữa. Con gì tốt ở mảng nào thì để vào mảng đó. Thiên nhiên là vậy ăn hoặc bị ăn, đôi khi tôi tự hỏi sinh ra để làm kiếp con vật khổ sở hay không nên sinh ra để chẳng cần cảm thấy gì hết?
- Báo cáo

zeally
thiệt sâu sắc, tặng bạn một like :3
- Báo cáo
MeoMeo
thật ra ở châu âu người ta vẫn ăn thịt ngựa bạn ạ
- Báo cáo
MediumAlternative
Cơ bản thì nhiều bạn không hiểu được tạo hóa là như thế. Loài này mạnh hơn thì loài đó sống. Chứ việc có đạo đức hay không đạo đức là do con người quyết định chứ không phải thiên nhiên.
- Báo cáo

Công Thành Vũ
Đầu tiên là về tiêu đề, "mạng của 1 con chó có đáng giá hơn mạng của một con lợn?", mình chưa đánh giá 2 loài, mình đánh giá từ 2 cá thể đối với một người. Giá trị của 1 con chó hay 1 con lợn hay 1 vật nuôi nào khác phụ thuộc vào cá nhân người đánh giá và mối liên hệ giữa người đó với con vật, và cả chi phí (thời gian, tiền bạc, tình cảm...) bỏ ra cho riêng con vật ấy. Chẳng có gì để chỉ trích khi một người yêu quý chó hơn lợn, thậm chí là quý chó tây hơn chó ta, vì còn rất nhiều thứ ngoài vấn đề n là con gì.
Dễ thấy, hầu hết chó sẽ được yêu quý hơn hầu hết lợn, vì mối liên hệ giữa người nuôi và chó gần hơn, giá trị, mục đích sử dụng khi nuôi đã khác nhau, và cả các lý do bạn kể bên trên nữa... Và lý do như thế thì có gì sai?
Đánh giá, đối xử của con người với loài vật khác là do cảm tính hay lý tính 1 cách khách quan? Mình cho rằng đó là cảm tính, và không chỉ là vs loài vật khác mà với người khác cũng thế. Tại sao lại cứ phải công bằng, lại cứ phải "khách quan", nhất là đối với loài vật khác-đối tượng không được tham gia đóng góp vào khái niệm "khách quan"?
Công bằng giữa các loài vật? Không có! bạn có đòi công bằng cho lợn và muỗi không? khi nào con người bằng các loài vật khác thì mới bắt đầu có công bằng, còn bây giờ, con người có khả năng định đoạt và tự cho mình quyền định đoạt loài vật khác thì có đưa ra cái "công bằng" nào cũng là con người ban phát cho loài vật khác, và ban phát theo ý muốn của mình. Cái công bằng này chỉ xoa dịu đạo đức cho một số người thôi, chả có gì gọi là công bằng khi có một bên định đoạt và bên khác bị định đoạt.
- Báo cáo

Flownes
Mình cũng yêu chó hơn lợn, và bị cảm tính là vì vậy không nên ăn chó. Nhưng phần nữa là vì lợn được nuôi để giết thịt. Vì vậy mà mình vẫn tự không thấy đạo đức của mình có vấn đề, như bạn nói đó ''lý do này có gì sai?''. Mình nghĩ bài của tác giả trả lời phần nào cái sai: là cách chúng ta đòi công bằng cho con thú A mà bỏ qua con thú B. Giống như mình thương chó mà không thương lợn, ăn lợn hàng loạt mà không ăn chó hàng loạt, dù hai con thật ra có thể thông minh và đáng yêu như nhau.
Đúng là ''chả có gì gọi là công bằng giữa bên định đoạt và bên bị định đoạt''. Mình nghĩ bạn đưa ra một chân lý. Và có vẻ tác giả bổ sung chân lý này là '' dựa vào đâu mà chúng ta - những người định đoạt - lại có quyền định đoạt? cũng như là Tại sao lại định đoạt như vậy?
- Báo cáo

zeally
wow cảm ơn bạn Flownes, đập tay hị hị
- Báo cáo

Công Thành Vũ
Thực ra thì những lý do bài viết đưa ra để bàn trong bài không đại diện được cho lý do dẫn đến sự khác biệt trong đối xử giữa 2 loài vật. Ai là những người đưa ra những lý do mà bài viết phân tích (chó thông minh hơn lợn, trung thành hơn, đáng yêu hơn...)?
Bản thân những lý do đó đã trả lời cho câu hỏi gợi mở đầu tiên của tác giả, những lý do kia (sự trung thành, thông minh, đáng yêu...) không đánh giá bằng cảm tính thì có thể dùng đc thước đo nào? Vì vậy mình không thấy thuyết phục lắm
Và công bằng thì cũng vẫn mang tính cảm tính, nếu không thì đã không cần đến tòa án.
Với ý nghĩa còn lại của bài viết thì liệu có nên có một tiêu đề sát với bài viết hơn không?

- Báo cáo

deathstar
Tôi hoàn toàn đồng ý với những quan điểm của tác giả. Mặc dù tôi vẫn ăn thịt lợn và không ăn thịt chó nhưng tôi sẽ không tự cho rằng bản thân mình cao quý hay đó là lẽ phải gì cả, chúng ta làm thế bởi vì chúng ta cũng chỉ là sinh vật như bao sinh vật khác, ăn thịt kẻ thù và bảo vệ đồng bạn.
- Báo cáo

Công Thành Vũ
Chúng ta là thế vì chúng ta làm được.

- Báo cáo

Absolutely

welcome zeal 

- Báo cáo

zeally



- Báo cáo