Để trả lời cho câu hỏi: “Liệu chúng ta có được tự do quyết định vận mệnh?” mà vận mệnh là tương lai. Nói cách khác, liệu tương lai có thể được dự đoán hay không, sau đây chúng ta cùng đi sâu vào chủ đề này nhé. 
Dự đoán tương lai chính là khả năng mà ai cũng muốn sở hữu. Từ những cá nhân tự nhận mình được thần linh trao tặng khả năng tiên tri, cùng với những nỗ lực nghiên cứu các vì sao, thiên thể để tiên đoán các sự kiện hoặc hành vi của con người, đến những nỗ lực đáng kinh ngạc trong việc tìm ra quy luật của tự nhiên của một nhóm người được gọi là nhà khoa học.
Bài viết sẽ không bàn đến các nhà tiên tri được công chúng công trong lịch sử mặc dù hầu hết trong số họ có các dự đoán không mấy chính xác. Hôm nay chúng ta sẽ bàn về khả năng dự đoán tương lai theo những khía cạnh khoa học và đáng tin cậy nhất
Đầu tiên ta nên định nghĩa xem dự đoán là gì? Theo wikipedia:
Ở vế thứ nhất, có thể hiểu đơn giản dự đoán hoặc dự báo tương lai là một tuyên bố về một sự kiện nào đó sẽ xảy ra trong tương lai với một xác suất nhất định, khi sự việc có khả năng xảy ra càng cao, hay xác suất xảy ra càng cao, ta gọi đó là một dự đoán có độ tin cậy cao.
Stephen Hawking có nói: “Không vì lý do gì mà vị trí của những vì tinh tú lại liên quan đến những sinh vật nhỏ bé tự cho mình là thông minh” (sách Brief answers to the big questions - Stephen Hawking) 
Khi bạn nghiên cứu về khoa học, sẽ chẳng có lý do gì để phản bác Hawking, tuy nhiên các nhà chiêm tinh học hay thần số học không hẳn là không có cơ sở, giả sử các số liệu từ một thiên niên kỷ trước cho thấy có đến 70% những người sinh ra từ ngày 23 tháng 9 - 23 tháng 10 (tức cung Thiên Bình) là mẫu người:
“Hướng tới cuộc sống hòa bình, êm ấm. Họ thích công bằng và giỏi ngoại giao, là tuýp người hướng ngoại, hay đứng ra giải quyết khi có xung đột và giữ hòa khí cho tập thể.”
Mặc dù chắc chắn rằng không phải tất cả những người sinh trong khoảng thời gian này đều có tính cách như thế, tuy nhiên nếu bạn thuộc cung Thiên Bình, nhiều khả năng bạn sẽ có tính cách như thế, vì 70% những người trong nhóm này như thế cơ mà. Thực tế thì các bộ môn thuộc chiêm tinh học phức tạp hơn như thế này nhiều, tuy nhiên đây là một trong những cách để các nhà chiêm tinh dự đoán tính cách của bạn chỉ dựa vào ngày tháng năm sinh của bạn, điều này cũng đúng với thần số học và các ngành nghiên cứu tương tự khác.
Mặc dù chúng ta không có bằng chứng trực tiếp để chứng minh những kết luận của thần số học hay chiêm tinh học là chính xác, tuy nhiên chúng cũng có một cơ sở vững chắc qua số liệu thống kê chứ không đơn giản là các tuyên bố suông, cũng giống như bác sĩ không thực sự hiểu cơ chế của giả dược nhưng vẫn dùng nó để chữa bệnh vậy, chúng ta không cần hiểu đầy đủ hiện tượng để có thể sử dụng chúng cho một mục đích cụ thể.
Một trong những chương trình dự đoán tương lai mà bạn vẫn xem hàng ngày mà không để ý, đó là dự báo thời tiết, bằng cách dựa vào độ ẩm, dòng hải lưu, tốc độ luồng khí, các nhà khí tượng học có khả năng dự đoán khi nào, ở đâu sẽ có mưa hoặc bão, độ chính xác lên đến 80-90%, đây là một con số rất cao nếu so với những nhà tiên tri và thực tế thì chúng có ích hơn nhiều.
Chúng ta đã không còn lạ gì các công thức vật lý có thể sử dụng để đưa ra dự đoán chính xác điểm rơi của một vật, hoặc thậm chí ngày xảy ra nhật thực, nguyệt thực,... Như một ai đó đã nói, hãy cho tôi phương, vận tốc ban đầu, độ cao tại điểm ném của vật, tôi có thể nói cho bạn biết chính xác điểm rơi và thời gian rơi của vật không sai một li. Một dự đoán với độ chính xác gần đến 100% như thế lại được ít người xem là một lời tiên tri mà thường được xem là một sự thật hiển nhiên. 
Không khác với bộ môn chiêm tinh học, khoa học cũng là bộ môn sử dụng kinh nghiệm từ khóa khứ để dự đoán tương lai, các nhà khoa học cũng thông qua hàng ngàn lần ném một hòn đá theo các cách khác nhau để tìm ra một công thức cho chuyển động của chúng, và trong điều kiện môi trường hoàn hảo (tức là không có yếu tố gây nhiễu) độ chính xác của các công thức này là 100%.
Điều này cũng đúng với các lý thuyết khoa học, khác với các lý thuyết thông thường không được chứng minh và không có khả năng dự đoán, các lý thuyết (Theory) được xem là lý thuyết khoa học (Scientific Theory) khi vào chỉ khi chúng có thể được kiểm nghiệm lặp lại, sử dụng một phương cách quan sát và thực nghiệm đã được định sẵn và có khả năng dự đoán tương lai. Tất cả các lý thuyết khoa học mà bạn từng nghe như thuyết Big Bang, thuyết tương đối (Relativity) đều có trong nó những trụ cột vững chắc được chứng minh dựa trên kiến thức đã biết và đều có khả năng dự đoán tương lai.
Chuẩn bị những kiến thức như thế để đến với một câu hỏi lớn hơn:
“Liệu chúng ta có được tự do quyết định vận mệnh?”
Một viên bi được cấu thành từ các nguyên tử và phân tử (hoặc dưới nữa là các Quark) sẽ tuân theo chính xác các định luật vật lý, chỉ cần có dữ kiện ban đầu như vận tốc ném, phương ném thì quỹ đạo quả bóng hoàn toàn có thể tính toán hoàn toàn chính xác. Nhưng đối với con người thì sao? Con người cũng được cấu tạo từ nguyên tử và phân tử, vậy thì vì lý do gì một quả bóng lại tuân theo chính xác các định luật trong khi con người thì không, bất kể là những định luật với độ phức tạp cao hơn nhiều ta chưa khám phá ra?
Nếu theo cách giải thích trên, lại nảy sinh một câu hỏi lớn hơn, mặc dù không bao giờ có thể tính toán được, nhưng hành động của con người vẫn tuân theo các định luật và chỉ tiến triển theo tiến trình tự nhiên, vậy định mệnh là có thật? Việc bạn chọn cử động ngón tay cái hay chọn một nhành học, đơn giản đã được định sẵn khi vũ trụ được tạo thành, chỉ đơn giản là quá phức tạp để có thể tính toán? 
Nói dễ hiểu, tự do lý trí là không tồn tại, chúng chỉ là ảo tưởng do bộ não tự tạo ra để đánh lừa chính mình. Các nhà tiên tri chắc hẳn vui lắm khi nghe được kết luận này, nếu vận mệnh là có thật thì công việc của các nhà tiên tri không hẳn là không có cơ sở, mặc dù họ không thể đưa ra bằng chứng cho tuyên bố của mình như các nhà khoa học đã làm.
Tuy nhiên, vũ trụ không hoạt động đơn giản như thế. Ở thế kỷ 20, có hai lĩnh vực khoa học nổi trội ra đời và đã xô đổ hàng loạt nhận thức về vũ trụ của nhân loại trước đó, một là thuyết tương đối của Albert Einstein, hai là cơ học lượng tử với Max Planck được xem là cha đẻ cùng sự đóng góp của vô số các nhà khoa học khác. 
Trong khi đối tượng nghiên cứu của thuyết Tương đối là các vận tốc và vật thể siêu lớn thì cơ học lượng tử lại nghiên cứu những vật thể với quy mô cực nhỏ, nhỏ hơn cả nguyên tử. Để trả lời cho câu hỏi về tự do lý trí, chúng ta hãy cùng đi sâu một chút vào cơ học lượng tử.
Trong cơ học lượng tử, các nhà khoa học đã hết sức ngỡ ngàng khi khám phá ra rằng ở quy mô cực nhỏ, các lượng tử hoạt động hoàn toàn khác với vật thể mà chúng ta tiếp xúc hàng ngày, sự vận hành của chúng là phản trực giác đến mức mà bạn phải vứt bỏ hết các giác quan nếu thực sự muốn hiểu chúng là gì.
Chúng ta hãy đến với một kết luận mà có thể ủng hộ cho quan điểm “tự do lý trí là có thật”:
“Vũ trụ không có tính thực tại”
Để hiểu kết luận này đơn giản hơn, hãy xem xét qua ví dụ này. Có một quả bóng ở trong một phòng kín, nằm trên mặt sàn, cách mặt trước tường 4m và cách tường trái 2m, dù bạn có mở cửa ra quan sát quả bóng hay không thì quả bóng vẫn nằm ở đó, đó là một vũ trụ có tính thực tại.
Nhưng trong cơ học lượng tử, quả bóng nằm ở đâu sẽ được quyết định bằng việc bạn có mở cửa hay không, quả bóng sẽ nằm ở mọi vị trí khả dĩ trong căn phòng cho đến khi bạn mở cửa và nhận được một vị trí của quả bóng với một xác suất nhất định.
Trở lại với kích thước thật của chúng, cơ học lượng tử nói rằng các hạt lượng tử (electron, proton, photon, neutrino,...) không có một trạng thái nhất định, vận tốc và vị trí của nó chỉ có thể biểu diễn bằng một hàm sóng, gọi là phương trình sóng Schrödinger, trong đó vận tốc càng được xác định chính xác thì độ bất định về vị trí càng tăng lên hoặc ngược lại. Nói cách khác, sự ngẫu nhiên thuần túy là tồn tại ở thang lượng tử. Sự ngẫu nhiên ở đây là bản chất của vật chất chứ không phải là những hạn chế về phép đo. 
Einstein đã phản bác gay gắt kết luận này bằng câu nói nổi tiếng:
Hay chúa không chơi xúc xắc, tuy nhiên với các thí nghiệm nhiều năm sau đó, kết luận này ngày càng được nhiều nhà khoa học chấp nhận, mà đỉnh điểm là giải Nobel vật lý 2022 cho 3 nhà khoa học Alain Aspect, John Clauser và Anton Zeilinger đã thực hiện thí nghiệm chứng minh bản chất không có tính thực tại của vũ trụ (còn một kết luận khác được rút ra từ các thí nghiệm này là vũ trụ không có tính địa phương, nghĩa là thông tin có thể truyền nhanh hơn vận tốc ánh sáng)
Vậy thì cái thứ khoa học rối rắm này có liên quan gì đến tự do lý trí của con người? 
Ngoài lượng tử, một trong những bí ẩn lớn nhất đối với con người đó là ý thức. Chính xác thì ý thức là cái gì? Chưa một ai biết.
Bất chấp những tiến bộ về bộ môn nghiên cứu não bộ thế kỷ 21 với nhiều máy móc hiện đại, điện não đồ, chụp cắt lớp,... chúng ta vẫn không biết ý thức là gì? Nó hoạt động như thế nào? Hoạt động của não bộ có liên quan gì đến lượng tử hay không? 
Những thứ ta biết đến giờ vẫn chỉ là bộ não được tạo nên từ mạng nơron, mạng nơron này phối hợp với nhau như thế nào để lưu trữ trí nhớ, tạo ra hình ảnh chúng ta vẫn không biết. 
Tin vui cho những người không tin vào số phận là Tín hiệu thần kinh trong não được hình thành từ xung thần kinh chính là điện thế hoạt động lan truyền dọc theo sợi trục của nơron. Điện thế hoạt động gây ra bởi sự trao đổi ion Na+ và K+ qua màng sợi trục.
nghĩa là chúng có sử dụng vật liệu lượng tử, mà đụng đến lượng tử thì lại phải đụng đến sự ngẫu nhiên thuần túy, vậy thì sự ngẫu nhiên trong hành động của con người chẳng phải là thứ gì đó không có cơ sở.
Đến bây giờ, rất nhiều nghiên cứu về ảnh hưởng của các vật vi mô (lượng tử) lên các vật thể vĩ mô (bàn, ghế) và sự tương tác giữa sự ngẫu nhiên với các vật thể vĩ mô tuy nhiên vẫn chưa đưa ra được kết luận cụ thể.
Tôi cũng đã tìm rất nhiều tài liệu về vấn đề tự do lý trí của con người bằng các thứ tiếng trên Internet tuy nhiên đến bây giờ vẫn chưa có bất cứ kết luận nào cả. Cho đến khi một nhà khoa học đưa ra được kết luận nào đó (cũng phải vài trăm đến ngàn năm nữa) thì chúng ta mới có thể khẳng định rằng tự do lý trí là có thật hay không? 
Hy vọng thông qua bài viết này, những ai vẫn luôn tin rằng vận mệnh là không có thật thêm một lý do để tin tưởng điều đó hơn. Chỉ có một điều có thể chắc chắn rằng, mọi điều tốt đẹp chỉ đến khi bạn đứng lên và nắm lấy nó.