Lịch sử hình thành cờ vua | Khi nghệ thuật là những ô vuông

Cờ vua (Tiếng Anh: Chess), một trò chơi board game dạng cờ phổ biến lúc bấy giờ, bắt đầu hình thành và phát triển từ thế kỷ thứ XI. Bây giờ cờ vua đã phá đi cái tính giải trí thông thường của nó mà chuyển mình thành một môn thể thao được thi đấu trên toàn thế giới. Vậy, lịch sử cờ vua có gì?

Tất cả ý tưởng về môn cờ vua được ra đời sau cái chết của người hoàng tử trẻ nhất của đế quốc Gupta.

Vì quá đau buồn vì cái chết của người con, mẹ của anh đã không khỏi thương xót. Để xoa dịu nổi đau trong lòng người mẹ, người con trai cả đã tìm cách mô phỏng lại trận đánh hôm đó cho mẹ mình xem. Vào hôm ấy, cờ vua ra đời.

Bản phát thảo ban đầu, bàn cờ có kích thước 8x8; các quân cờ có các cách đi khác nhau và kết cuộc ván đấu phụ thuộc vào số phận của vị vua.

Ban đầu trò chơi mang tên là chaturaṅga (tiếng Phạn: चतुरङ्ग) nghĩa là "quân đội".

Các quân cờ được bố trí theo chiến lược và quân sự thời đó bao gồm: "bộ binh, kỵ binh, voi và chiến xa"; sau này được chuyển thành: "tốt, tượng, mã và xe" để phù hợp với thời đại.

Trò chơi được truyền đi theo hướng Đông dọc theo con đường tơ lụa, sau nhiều lần đổi tên thì mang cái tên như hiện tại (Chess), bắt nguồn từ "Shah" có nghĩa là "vua" và "Checkmate" (chiếu bí) từ "Shah mat" có nghĩa là "vua băng hà".

Theo con đường tơ lụa, cờ vua được truyền đi với nhiều hình thức và nhiều quốc gia tiếp nhận chúng. Tiêu biểu nhất là biến thể "cờ tướng", "cờ vây" của Trung Quốc.

Vượt qua khỏi khuôn khổ chiến lược, các nhà thơ, nhà văn ở Phương Tây còn tiếp nhận cờ vua với phong thái nghệ thuật lãng mạng hơn. Nhà sử học al-Mas'udi đã gọi cờ vua là "bộ môn thể hiện sự tự do của con người" khi thoát khỏi tính may rủi của các trò chơi thời đó.

Ở Việt Nam, cờ cũng mang trong mình hình tượng thi ca đặc sắc. Hãy nhớ đến bài "Bài thơ đánh cờ" của bà chúa thơ nôm - Hồ Xuân Hương;

Hay bài "Học đánh cờ" - Hồ Chí Minh

Thiên binh vạn mã đuổi nhau hoài;

Cờ vua còn có thời bị rẻ rúng ở Pháp khi có thời gian bị cắm, bị các nhà đạo đức cho rằng là "phí thời gian" và chi ra quá nhiều thì giờ cho nó nhưng đến cùng thì vẫn phát triển đến thời điểm hiện tại. Đến thế kỷ thứ XV thì xảy ra sự thay đổi cuối cùng, "quân cố vấn" (chỉ đi chéo 1 ô) cơ bản là yếu được thay bằng "quân hậu" mạnh mẽ, có lẻ là được truyền cảm hứng từ những người phụ nữ lãnh đạo và thể hiện sức mạnh nữ quyền.

Các quân cờ thể hiện cho quyền lực và địa vị riêng của mình. Thể hiện đúng bản chất của xã hội.

Tốt: làm người tốt thì nên đi trước và cũng thường hy sinh trước.

Tượng: mang phong thái của một nhà hoạch định chiến lược. Được phát huy thế mạnh vào các thế trận mở - kinh tế mở, rõ ràng.

Mã: quân biến ảo nhất bàn cờ, phát huy thế mạnh ở thế cờ kín - bay ra, bay vào làm công tác hậu cần cho vị vua.

Xe: quân trung thành với vua khi có thể cùng vua nhập thành - trung thành với chủ, giữ lô cốt cuối cùng cho chủ.

Hậu: là quân nữ duy nhất trên bàn cờ nhưng cũng là quân mạnh nhất - phụ nữ luôn đứng sau tầm ảnh hưởng của đàn ông, nhưng hãy nhớ "một người đàn thành công luôn có gót chân của người phụ nữ".

Vua: quân liên quan đến kết quả cuối cùng nhưng là quân khá yếu và nhàn rỗi nhất - người đàn ông tuy mất người phụ nữ thì vẫn có thể tồn tại, nhưng người phụ nữ đã mất người đàn ông thì xem như tàn.

Cờ vua có thể cùng 1 nước duy chuyển 2 quân, đó là nhập thành.

Quân tốt có thể ăn quân bên trái hoặc phải (bình thường là ăn chéo) trong trường hợp "bắt tốt qua đường".

Theo luật, quân sáng màu sẽ luôn là quân đi trước, nhưng trong 1 ngày ngoại lệ.

Ngày mà họ phá vỡ đi quy tắt để kêu gọi chấm dứt nạn phân biệt chủng tộc.

Người có hệ số Elo (nôm na là điểm xếp hạng chơi cờ) cao nhất lịch sử thuộc về Magnus Carlsen với 2903 điểm (Elo cao nhất Việt Nam là Lê Quang Liêm với 2739 Elo).

Hệ số Elo cao hơn Carlsen thuộc về có các cổ máy được lập trình để chơi cờ.

Quyển sách thứ 2 được in bằng tiếng Anh là sách viết về cờ vua.

Số ván cờ có thể diển ra trên lý thuyết nhiều hơn số nguyên tử electron có trong vũ trụ.

Có khoảng 600 triệu người trên thế giới biết chơi cờ.

Cờ vua không chỉ có thắng và thua, mà còn có cả hoà.

Đội đi trước là đội có lợi thế hơn khi được +0.7 pawn (điểm lợi thế).

KhanhTapDoc| 16/1/2023 0:31