Hiện nay, với sự ảnh hưởng của truyền thông về những câu chuyện truyền cảm hứng về việc người trẻ thành công sớm, khởi nghiêp, đầu tư, kinh doanh, hay gọi tắt sẽ là Self-employed. Rồi chắc là bạn cũng đã đọc đâu đó những bài chia sẻ về việc bỏ công việc fulltime để làm công việc freelance với mức thu nhập hàng chục triệu mỗi tháng. Liệu những cái đó có làm cho bạn – 1 người trẻ trong ngưỡng tuổi đang trưởng thành cảm thấy tự ti về bản thân khi học xong ra trường làm 1 công việc tại 1 công ty nào đó với mức lương vừa đủ sống, ngày ngày sáng đi làm tối về nhà và chưa có sự bứt phá? Vậy thìhãy bỏ chút thời gian đọc bài viết này nhé.

Điều đầu tiên cần phải nói đó là, như các bạn có thể thấy, với tình hình ảnh hưởng của dịch bệnh trong gần 2 năm gần đây thì các trường hợp bị mất việc làm, nợ lương hay thậm chí không được trả lương xảy ra rất nhiều. Bên cạnh đó, do ảnh hưởng của dịch bệnh tới kết quả kinh doanh nên nhiều doanh nghiệp cũng hạn chế tuyển dụng hơn, dẫn tới cơ hội việc làm trở hên đã khó khăn nay lại còn hạn chế hơn. Vậy mà nếu hiện giờ bạn vẫn có 1 công việc ổn định, hàng tháng nhận đủ lương và số lương đó đủ cho bạn sống thoải mái với những nhu cầu cơ bản hàng ngày, chúc mừng bạn vì bạn là một trong số những người may mắn đó. Còn nếu bảo dịch bệnh chỉ là tạm thời thôi ư? Thực tế thì trong điều kiện bình thường cũng có rất nhiều bạn trẻ sau khi tốt nghiệp đại học hoặc khi phải đi làm kiếm tiền thì rất khó khăn để tìm kiếm được một công việc phù hợp với mức thu nhập đủ để chi trả cho cuộc sống của họ. Nếu công việc của bạn chỉ cần đi làm đủ, hoàn thành tốt công việc được giao và cuối tháng công ty trả cho bạn 1 mức thu nhập đủ để tháng mua vài ba bộ quần áo mới, đủ để thi thoảng đi du lịch với bạn bè, đủ để chiều chiều trà sữa ăn văn với bạn bè đồng nghiệp và thi thoảng đi ăn uống liên hoan, cuối tháng vẫn có tiền để trả tiền nhà, tiền điện nước và gửi cho bố mẹ chút ít thì đó là công việc mơ ước của khá nhiều người đó. Tiền không bao giờ là đủ. Lòng tham của con người thì cũng rất vô cùng. Mình không có ý nói ai tham lam hay những người có hoài bão lớn là tham lam, nhưng nhìn chung lại thì họ đều có tham vọng rất lớn, hay ít nhất là lớn hơn số tiền nếu đi làm công ăn lương đều đều.

Làm thuê, nhưng mà lương cao, hoặc thu nhập cao thì cũng có kém ai đâu phải không? Điển hình nhất trong trường hợp này là các bạn làm nghề Nhân viên kinh doanh – hay còn gọi là làm Sales. Những nhân viên sales giỏi và được công ty trọng dụng thu nhập hoàn toàn có thể lên tới tiền tỷ mỗi năm, nhất là trong những ngành sản phẩm có giá trị lớn như Bất động sản, Xe hơi hay Tài chính ngân hàng, Bảo hiểm. Ngay như một số công ty quy mô vừa mà mình biết có tình hình kinh doanh tốt, những sales cốt cán mỗi năm thưởng tiền tỷ, mua được nhà được xe chỉ sau 1-2 năm làm việc là chuyện bình thường.

Nếu bạn thực sự có tư chất tốt, có khả năng thực sự thì việc mới ra trường kiếm 1 công việc với mức lương ngàn đô không phải là không thể. Có những người bạn của mình, sau 2-3 năm đi làm thậm chí có thể có mức lương cả trăm triệu (đương nhiên không hề dễ để đạt được, nhưng mà là hoàn toàn có thể) và họ vẫn hoàn toàn là làm thuê, không hề kinh doanh riêng gì. Như vậy thì làm thuê cũng đâu có kém gì làm chủ đâu?

Còn với năng lực tốt nhưng không quá vượt trội thì mình thấy trung bình mới ra trường hoàn toàn có thể có một công việc văn phòng ổn định (không phải sales) với mức lương trên 10 triệu và dần dần sau 3-4 năm sẽ có thể đạt mốc 30-35 triệu nếu biết cách tìm kiếm cơ hội. Mà nhắc tới cơ hội thì mình lại nhớ tới 1 câu nói nổi tiếng của Shark Linh, đại loại là: Cơ hội tới không phải vì bất thình lình nó tới mà là do bạn đã chuẩn bị cho nó từ trước đó rồi, nó xảy ra là để bạn nắm bắt đúng lúc. Nói đến đây thì có thể nhiều bạn sẽ bảo 30 triệu thì đã làm gì mà cao, ăn nhằm gì. Đúng là việc lương cao hay thấp tùy thuộc quan điểm từng người và thước đo từng người, nhưng mình tin rằng, với số thu nhập đó thì nếu bạn không có nhu cầu mua hàng hiệu hàng tháng hay ăn chơi đốt tiền thì con số đó đủ để bạn sống thoải mái và thừa phục vụ cho những nhu cầu thiết yếu rồi. Nhiều người chỉ nợ có ngần đó mà cả đời cũng không trả nổi mà (nghe hơi đau lòng nhỉ :<). Nói chung bao nhiêu là đủ nằm ở việc tham vọng của bạn là như nào thôi.

Thứ nhất đó là bạn sẽ dễ dàng tìm được người để học hỏi hơn. Bạn thử tưởng tượng xem, khi bạn mới học trong trường hoặc có thể trải qua vài công việc làm thêm nhưng khi muốn thực sự làm một công việc một cách quy củ, nghiêm túc thì khi tham gia vào một tổ chức có những người giỏi về lĩnh vực đó, có quy trình sẵn đã được đúc kết và chứng minh về tính hiệu quả qua thời gian thì bạn có bao la là cơ hội học hỏi phải không? Và mình chắc rằng thời gian để học cũng sẽ nhanh hơn nếu bạn biết cách chủ động tiếp cận và không ngại lăn xả. Trong 1 tổ chức, bạn học từ đồng nghiệp, học từ cấp trên, tìm hiểu được cách vận hành và hoạt động của doanh nghiệp, những thứ mà rất có thể bạn phải tốn nhiều thời gian và nhiều cái giá đắt để tự học nếu tự bơn trải quá sớm. Trong môi trường doanh nghiệp, nhất là những doanh nghiệp lớn và đã có tên tuổi trong ngành, họ rất coi trọng nhân sự. Khi đó, bạn sẽ có thời gian và cơ hội học tập, trau dồi trong khi vẫn được trả lương. Như vậy có phải là tốt hơn việc phải tự mình ăn quả đắng khi tự bắt đầu cái gì đó 1 mình mà chưa hề có kinh nghiệm hay kiến thức thực tế một cách sâu sắc phải không?

Cái thứ hai cũng là cái mình rút ra trong quá trình đi làm đó là nếu bạn làm cho một tổ chức thì bạn sẽ dễ dàng mở rộng mối quan hệ hơn. Do yêu cầu và hoàn cảnh công việc, bạn sẽ cần trao đổi và tiếp xúc với những người mới, ít nhất là những đồng nghiệp làm cùng bạn. Như vậy thì ít nhất cũng đã nhiều hơn là việc nếu bạn chỉ quanh quẩn 1 mình ở nhà bắt đầu dự án của mình, hoặc cùng lắm là với vài người bạn quen trước đó. Mình rất tâm đắc câu hỏi của cô giáo chủ nhiệm hồi cấp 3 như này: Sau này ra ngoài xã hội, kiến thức chỉ chiếm 1 phần thôi, còn phần lớn những cơ hội giúp ích cho mình sau này sẽ là từ các mối quan hệ. Cái này cực kỳ đúng luôn. Bạn có thể ngẫm lại và chiêm nghiệm lại. Những người thành công và giàu có đều có rất nhiều mối quan hệ. Những người phát triển nhanh trong sự nghiệp thường có vòng tròn bạn bè rất rộng và họ luôn chú ý tới việc kết giao tạo quan hệ với người mới. Nếu bạn muốn cuộc sống dễ dàng thuận lợi hơn, hãy tìm cách mở rộng thật nhiều mối quan hệ, và hãy đảm bảo rằng đó là những mối quan hệ chất lượng. Cũng rút ra từ kinh nghiệm bản thân mình. Những cơ hôi mình có được từ hồi còn học Đại học tới giờ, ngoài công việc đầu tiên ra thì tất cả đều đến với mình qua các mối quan hệ. Có 1 sự thật là có những người thậm chí chẳng bao giờ cần thực sự tham gia 1 cuộc phỏng vấn để được nhận vào 1 vị trí nào đó cả. Với họ, 1 cuộc nói chuyện đơn giản ở quán café hoặc có khi chỉ là 1 lời giới thiệu của ai đó đủ sức nặng cũng giúp họ được đi làm vào ngày hôm sau. Vấn đề về tầm quan trọng của các mối quan hệ, chắc có lẽ mình sẽ chia sẻ ở 1 bài riêng sau này.

Một điều nữa không thể không nhắc tới đó là doanh nghiệp làm hộ bạn khá nhiều việc. Với những công ty có chế độ phúc lợi tốt hiện nay, khi đi làm bạn không cần lo ngại về vấn đề Bảo hiểm xã hội hay Thuế thu nhập cá nhân vì công ty đã tính toán và đóng hộ bạn đầy đủ. Bạn không cần lo tới vấn đề khám sức khỏe vì công ty có chế độ khám sức khỏe định kỳ và mua cả bảo hiểm sức khỏe ngoài của các công ty bảo hiểm cho bạn, giúp hỗ trợ khám bệnh, điều trị và thậm chí cả thai sản. Có thể với các bạn trẻ sẽ cảm thấy những vấn đề đó không thực sự quan trọng. Vì hiện tại các bạn còn rất trẻ, tương lai thời gian còn dài rộng, còn đi làm cả vài chục năm nữa, sức khỏe đang ở độ đỉnh cao nên chỉ quan tâm thu nhập bao nhiêu, làm đâu oai nhất :)) Nhưng thực sự những vấn đề này rất quan trọng cho tương lai của bạn. Công ty có một chế độ phúc lợi đầy đủ, minh bạch và lợi cho nhân viên thì sau này, khi bạn không còn sung sức như bây giờ, bạn sẽ được nghỉ ngơi hoặc khi gặp chuyện chẳng may, bạn vẫn còn những phúc lợi đó để bảo vệ bản thân. Thực sự hiện tại có rất nhiều bạn trẻ làm việc freelance và không nghĩ nhiều tới những vẫn đề này, không đóng bảo hiểm, cũng không có kế hoạch dự phòng, tới khi gặp sự cố trong công việc hoặc khi có tuổi rồi, không theo xu hướng được nữa thì không được trợ cấp, cuộc sống thực sự bị mắc kẹt. Vì thế nên có 1 cái nhìn dài hạn cho tương lai để có lựa chọn tốt nhất.

Chúng ta luôn chỉ thấy choáng ngợp bởi những câu chuyện của những người thành công, và cũng chỉ biết đến họ khi họ thành công, có thu nhập cao, sở hữu cái này cái kia. Bạn đâu có để ý rằng, có rất rất nhiều người khởi nghiệp nhưng không thành công, rơi vào cảnh nợ nần, không có công ăn việc làm để đảm bảo cuộc sống hàng ngày. Bạn đâu có biết rằng trước khi thành công như ngày hôm nay thì những người kia cũng đã phải cố gắng như thế nào, trải qua nhiều cay đắng như thế nào (mình không nói về những người có điều kiện sẵn, cứ mở cho vui, cho có cái gọi là có sự nghiệp riêng nhé). Họ cũng phải trải qua rất nhiều thất bại đau đớn và nếu bạn đặt mình vào đó, chưa chắc bạn có thể chịu được để tiếp tục. Chưa kể đến 1 yếu tố hết sức quan trọng đó là nền tảng. Những người thành công và được truyền thông tung hô thường rơi vào 1 trong 3 trường hợp sau (nhấn mạnh lại là thường thôi chứ không phải tất cả nhé).

Một là họ có tư chất xuất chúng thực sự và có động lực cực kỳ lớn (thường là vì hoàn cảnh gia đình khó khăn). Khi có ý chí và hoàn cảnh thúc đẩy mạnh mẽ thì những người giỏi, thông minh sẽ biết cách tận dụng lợi thế của mình để bằng mọi giá kiếm thật nhiều tiền, nhiều nhất và nhanh nhất có thể hoặc đạt được mong muốn của mình (mà mong muốn của con người thì thường được thực hiện dễ dàng hơn nếu có nhiều tiền). Vì họ không sợ thất bại. Thất bại thì cùng lắm quay về xuất phát điểm không có gì của họ ban đầu thôi mà. Nhưng mà đương nhiên là khi người ta có đầu óc thông minh thì sẽ biết tính đường lùi cho mình, biết cách bảo vệ bản thân trong các trường hợp và tính toán kỹ lưỡng trước mỗi khi ra quyết định. Cái này có thể thấy khá rõ qua bộ phim “Ký sinh trùng” chiếu rạp cách đây vài năm.

Trường hợp hai là những người có điều kiện gia đình tốt để hỗ trợ cho đam mê của họ. Gia đình họ có thể không quá giàu, nhưng đủ vững để đầu tư cho mong muốn của họ hoặc bảo vệ họ nếu họ có gặp thất bại. Những gia đình này có đủ điều kiện để tạo nền móng hoặc ủng hộ cho những thành công tương lai của con mình. Ví du như cho con đi du học, đủ điều kiện để ủng hộ và hỗ trợ con theo đuổi nghệ thuật, đủ điều kiện để cho con vay tạo lập sự nghiệp, hay có khả năng nuôi con trong 1 thời gian khi nó đã lớn nhưng chưa có công việc ổn định. Những bạn này cũng có nỗ lực, khả năng được chứng minh và có sự cầu tiến, nhưng vì việc theo đuổi đam mê là không có nhiều rủi ro nên họ không quá có áp lực.

Một bộ phận nữa khá hiếm gặp, đó là những người có tài năng, có sự kiên trì theo đuổi đam mê và gặp may mắn. Họ may mắn vì họ nhận được sự giúp đỡ một cách bất ngờ giúp họ trở nên thành công. Đương nhiên là may mắn chỉ đóng 1 phần, phần cốt lõi vẫn phải là tài năng. Nhưng chẳng phải là có nhiều trường hợp cực kỳ tài năng nhưng chưa thực sự gặp may mắn có quý nhân giúp đỡ nên cứ mãi không thể thành công sao, vẫn phải chịu kém cạnh người khác sao.

Mặt khác, bạn đâu có nhìn thấy những lúc khó khăn, khủng hoảng, rơi vào bấp bênh của những người mà bạn nghĩ là thành công đó. Những người làm chủ hay Self-employed đó sẽ phải chịu áp lực ngày nào cũng cần có khách hàng, có dòng tiền thu vào, có job mới để có nguồn thu nhập cho tháng tiếp theo. Không bán được hàng phải nghĩ nát óc làm thế nào tăng tương tác, chốt đơn. Làm freelance thì làm xong job này mà không có job mới thì tháng sau lấy gì mà ăn, không ai liên hệ nữa phải đi tìm job mới để đảm bảo nguồn thu nhập. Trong khi đó, nếu bạn có 1 công việc làm công ăn lương ổn định, và làm cho 1 doanh nghiệp uy tín, hoạt động ổn định thì cứ đến tháng mà chờ ting ting thôi, không một ngày chậm lương, không một tháng nào giảm thu nhập (mình đang nói về đối tượng nhân viên thôi vì bài này hướng tới giới trẻ, chứ làm lãnh đạo thì phải lo nhiều lắm, nhiều hơn Self-employed nhiều vì ngoài thu nhập cho mình, hoạt động của công ty còn phải lo nghĩ cho đồng lương của các nhân viên của mình nữa).

Để tạm kết lại, mình khuyên các bạn trẻ không nên cứ nhìn những tấm gương khởi nghiệp, làm freelance hay KOL mà coi thường công việc làm thuê. Những năm đầu việc làm nhân viên có khi còn tốt hơn là làm chủ, và làm chủ hay Self-employed không phải lúc nào cũng sướng, thậm chí nhiều khi rất bấp bênh. Nếu bạn có đam mê đủ lớn và cảm thấy mình đã đủ trưởng thành, đủ yếu tố để tập bay thì hẵng thử và luôn để cho mình 1 đường lui. Đừng dựa vào cái việc “Còn trẻ thì có thể vấp ngã” mà hành động không tính toán. Làm thuê không xấu và không có gì đáng xấu hổ cả. Đi làm thuê cũng có thể có những thử thách giúp mình trưởng thành hơn, cũng có thể mang lại cho chúng ta nguồn thu nhập tốt và ổn định, đừng coi thường công việc bạn đang có nhé.

Mình biết là bài này có thể nhận 1 số ý kiến không đồng tình. Mình không phản đối bất kỳ tư tưởng vì không có đúng hay sai trong việc lựa chọn nghề nghiệp. Chỉ là phù hợp hay không và có đem lại kết quả như chúng ta mong muốn hay không thôi. Bản thân mình đang vừa có 1 công việc fulltime ở công ty và vừa làm freelance nên đây chỉ là quan điểm cá nhân mà mình đúc kết ra. Nếu mọi người ủng hộ, sau này mình sẽ viết thêm các bài về hướng nghiệp nhé ^^