Lúc chọn chuyên ngành Đại học, tôi đinh ninh rằng “Kinh tế quốc tế” là dành cho mình vì tôi thấy tính cách tôi phù hợp với nghiệp nghiên cứu. Kết quả, tôi vẫn nghĩ mình có tiềm năng trở thành nhà khoa học, ở chỗ tôi luôn nghi ngờ mọi thứ, kể cả khả năng tốt nghiệp của bản thân.

Tuy nhiên, không điều gì hoàn toàn vô nghĩa khi ta đủ kiên nhẫn để gán cho nó một ý nghĩa. Thành quả đáng giá nhất tôi vớt vát được sau hơn 3 năm ngồi trên ghế giảng đường đại học là tư duy tiếp cận vấn đề một cách có hệ thống. Song, khi vấn đề nằm ở chính tôi thì lại là chuyện khác, tôi… vô tổ chức.

Tức là, về cơ bản, tôi hiểu quy trình nghiên cứu thế này: đặt giả thuyết, thu thập dữ liệu, phân tích và kiểm tra tính đúng đắn của giả thuyết. Sau khi đọc Tiny Experiments: How to Live Freely in a Goal-Obsessed World của Anne-Laure Le Cunff, tôi nhận ra rằng phương pháp này hoàn toàn có thể áp dụng vào mọi khía cạnh của cuộc sống.

Tư tưởng chính trong cuốn sách là khuyến khích sống và làm việc dựa trên sự tò mò, thử nghiệm thay vì chạy theo lộ trình mục tiêu truyền thống. Nói cách khác, đó là đưa tinh thần khoa học, với việc quan sát, thử nghiệm dựa trên dữ liệu thực tế, vào chính quá trình sống và phát triển bản thân.

Cách tiếp cận này không mới, điều cốt lõi là sự chuyển đổi trong tư duy - thay vì đòi hỏi mọi thứ phải đúng ngay từ đầu, ta học cách cho phép mình thử, chấp nhận sai, và học từ chính những sai lệch đó, thông qua quá trình lặp lại có phản hồi.

Chính vì vậy, tò mò đóng vai trò nền tảng, khi ta thật sự quan tâm và không ngừng đặt câu hỏi. Từ đó, các câu hỏi hoặc nghi ngờ được biến thành giả thuyết có thể kiểm chứng.

Để triển khai quy trình thử nghiệm này, trong cuốn sách, tác giả giới thiệu nhiều công cụ khác nhau. Tuy nhiên, theo tôi, cốt lõi nằm ở “Hiệp ước cam kết” - PACT với bốn thành tố:

- Purposeful (Có mục đích): Dù không tập trung vào kết quả, mỗi thử nghiệm vẫn nên mang lại cảm giác ý nghĩa và thú vị trong quá trình thực hiện.

- Actionable (Có thể hành động): Một PACT hiệu quả dựa trên hành động cụ thể, phù hợp với nguồn lực hiện có và đủ đơn giản để bắt đầu ngay, không cần lên kế hoạch quá xa.

- Continuous (Liên tục): Hành động nên có tính lặp lại để tạo dữ liệu nhất quán, ví dụ: thực hiện mỗi ngày, mỗi tuần hoặc theo chu kỳ rõ ràng.

- Trackable (Có thể theo dõi): Không phải đo hiệu suất, mà là khả năng trả lời câu hỏi đơn giản: “Bạn đã làm chưa?” – Có hoặc Không, giúp theo dõi tiến độ mà không bị cuốn vào kết quả.

PACT tuân theo một định dạng cơ bản: “Tôi sẽ [hành động cụ thể] trong [khoảng thời gian xác định]”.

Ví dụ, tôi băn khoăn: “Liệu việc viết vài dòng mỗi ngày về cảm xúc có giúp mình bớt căng thẳng không?” → Tôi tạo một PACT: Tôi sẽ viết 3 dòng về cảm xúc vào cuối ngày, trong 10 ngày liên tiếp, rồi theo dõi kết quả.

Đơn giản chứ?

Khi xuất phát từ một câu hỏi thật sự, nó có thể mở rộng sang nhiều khía cạnh: công việc, thói quen, mối quan hệ, v.v.

Thú vị ở chỗ một giả thuyết chỉ có giá trị khi nó có thể bị bác bỏ. Tức là, nếu sau 10 ngày thử nghiệm, tôi không thấy thay đổi nào cả, thì đó cũng là một kết quả cung cấp dữ liệu để học hỏi, chứ không phải thất bại.

Thế thì, bạn có câu trả lời cho phần tiêu đề của tôi rồi chứ?