Kinh nghiệm học 5 năm tại Đại học Bách Khoa Hà Nội

Xin chào các bạn, tôi xin tự giới thiệu tôi là một sinh viên vừa tốt nghiệp ở chương trình đào tạo kỹ sư chuyên sâu của Đại học Bách Khoa Hà Nội chuyên ngành kỹ thuật Vật liệu Khóa 65. Hiện nay, Đại học Bách Khoa là trường đào tạo hàng đầu về kỹ thuật của không chỉ miền Bắc mà cả nước Việt Nam. Cùng với đó là rất nhiều sinh viên theo học tại ngôi trường này. Để có thể tồn tại và sinh tồn tại môi trường đại học Bách Khoa nói dễ thì không dễ nhưng không phải là quá khó, quan trọng là các bạn cần trang bị những kiến thức cần thiết trước khi có dự định đăng ký học tại đây. Với những kinh nghiệm tích lũy trong 5 năm cày cuốc tại Đại học Bách Khoa Hà Nội, tôi có thể chia sẻ các trải nghiệm và tips giúp sinh viên dễ dàng vượt qua được những khó khăn vướng phải trong quá trình học tập tại đây. Đối tượng nhắm tới của bài viết này là các bạn sinh viên mới vào năm nhất năm hai, sẽ là phù hợp hơn với các bạn cùng chuyên ngành nhưng khóa dưới của tôi, vì những điều tôi chuẩn bị chia sẻ ở đây là trải nghiệm thuần túy cá nhân, có thể người này gặp phải người khác thì không. Các bạn chuyên ngành khác, đã tốt nghiệp hoặc trường khác hoàn toàn có thể nghe cho vui nếu cảm thấy có hứng thú, vì dù ít hay nhiều các bạn cũng nhìn được bản thân mình ở trong đó.

A,Quy chế

Hai năm đầu tiên ở đại học Bách Khoa Hà Nội các bạn sẽ phải học chủ yếu là các môn đại cương như Giải Tích 1,2,3, Lý Hóa đại cương, các môn lý luận chính trị như Triết học Mác - Lê Nin, Pháp luật đại cương, Chủ nghĩa xã hội khoa học mà bọn tôi gọi tắt là Triết 1 và Triết 2 cho tiện. Các môn này thì ngoài việc siêu trừu tượng, khó nhớ khó thuộc ra thì nó được cái rất nhàm chán. Các môn trên là các môn các bạn cần hoàn thành trong 2 năm đầu tránh dây dưa đến các năm sau, vì đa số các bạn của tôi đã phải học đến lần thứ 8 môn Đồ họa cơ bản 1 thì tôi có thể khẳng định là càng về sau việc tiếp thu của bản thân càng bị xao nhãng. Lúc ấy việc đi làm kiếm tiền sẽ trở nên cấp thiết hơn với bạn hơn là ngồi học lại cùng các em khóa dưới. Đồng thời các môn tôi vừa liệt kê cũng là các môn khó vì nhiều lý do. Các môn đó là do các thầy cô không phải là giảng viên khoa của bạn, do đó trong mắt thầy cô thì cỏ lúa bằng nhau, sẽ không có khái niệm nâng đỡ hoặc thấy anh nào cầm phao chép mà bỏ qua đâu. Thứ hai, đây là những môn cực kỳ trừu tượng. Phương trình Taylor rồi ma trận tuyến tính nó vẫn là một cái gì đó ám ảnh tôi đến tận bây giờ. Ở Bách Khoa thì để qua môn các bạn cần phải đạt tối thiểu tổng là 4.0 để qua môn với con D tương đương với 1.0 GPA. Mà công thức tính điểm thì sẽ thường được tính như sau:

Điểm môn học (Trên thang 10) = Điểm quá trình *0.3 + Điểm cuối kỳ*0.7, trong đó điểm quá trình được tính bằng tổng điểm thi giữa kỳ và điểm chuyên cần.

Trong đó, điểm môn học dưới 4.0 sẽ được tính là tạch môn. Hoặc nếu điểm quá trình hoặc điểm cuối kỳ dưới 3.0, các bạn vẫn sẽ tạch môn kể cả điểm môn học có trên 4.0 đi chăng nữa.

Các bạn có thể thấy trọng số trong công thức trên nằm ở điểm của bài thi cuối kỳ, do đó điểm thi cuối kỳ cũng quyết định xem bạn có qua môn hay phải đóng 4,2 triệu tiền học lại vào kỳ hè hay không. Rất may là hầu hết các thầy cô sẽ cố gắng tạo điều kiện cho các bạn đi học đầy đủ và chăm chỉ giơ tay phát biểu bằng cách cộng tối đa 1-3 điểm quá trình (với thầy dạy Giải tích II của tôi thì 3 điểm chứ hầu như là 1 điểm). Điều này có nghĩa đi thi giữa kỳ bạn chỉ cần làm được 2 điểm hoặc nộp giấy trắng, bạn vẫn đủ điều kiện để thi cuối kỳ. Nhưng tôi đã quan sát nhiều trường hợp điểm quá trình là 6 điểm và điểm cuối kỳ là 3, rồi ngậm ngùi học lại vì tổng lại điểm môn học chỉ có 3.9. Nhiều anh được 10 giữa kỳ nên chủ quan không ôn cuối kỳ nên cuối kỳ được 2.5. Kết quả là cook. Các bạn có thể bỏ ra 20k phúc khảo nếu cảm thấy điểm của mình không đạt so với kỳ vọng. Nhưng nếu điểm của các bạn có tăng không quá 1 điểm thì kết quả vẫn sẽ giữ nguyên, thậm chí điểm các bạn giảm xuống dù là 0.25 thì điểm của các bạn vẫn sẽ bị xuống. Đây chính là sự khắc nghiệt đầu tiên trong cơ chế tính điểm của các môn học tại Bách Khoa. Các bạn phải tập làm quen trước khi bị nó bóp nghẹt vì các bạn không thể kỳ vọng điểm môn nào môn nấy cao chót vót giống hồi cấp 3 được. Rất may mắn các môn đại cương có rất nhiều tài liệu và video hướng dẫn trên mạng giúp các bạn cải thiện điểm số của mình. Tôi có thể lấy ví dụ như TailieuHust chẳng hạn. Hoặc các bạn có thể ra sau thư viện để mượn giáo trình về học, cũng vô cùng hiệu quả.

Khi đi thi thì thường sẽ có 2 giám thị 1 phòng và các bạn sẽ phải xuất trình thẻ sinh viên để các thầy cô ngắm nghía các bạn từ đầu đến chân trước khi cho các bạn vào phòng thi. Nếu thi các môn như Đại số, Giải tích các bạn sẽ được phát 4 mã đề, đảm bảo không thể chép bài của nhau trong khu vực 3x3. Các môn lý luận chính trị như Triết học Mác-Lênin thì các bạn thường sẽ chỉ có 2 đề chẵn lẻ và thầy cô sẽ chép đề lên bảng. Trong quá trình làm bài, nếu các bạn bị bắt khi đang dùng phao, điện thoại hoặc trao đổi mà bị nhắc nhiều lần, các bạn sẽ bị thầy cô đánh dấu bài, đồng nghĩa với việc các bạn đã bị tạch môn. Có rất nhiều bạn buồn cười vô cùng, đã chép phao bị bắt rồi về còn đăng bài lên Trà đá Bách Khoa hỏi là “Em chép phao trong khi thi Triết bị thầy khoanh tròn vào tên thì em có bị sao không ạ?”. Có sao đấy, bị tạch thôi ạ. Vị trí ngồi trong phòng thi sẽ quyết định bạn có thuận lợi thi hay không. Vì nếu ngồi đối diện giám thị ở ngay bàn đầu thì các bạn chưa làm đã bị áp lực mà rụng hết chữ. Còn nếu may mắn ngồi bàn dưới mà có lỡ chưa học đi chăng nữa thì vẫn có cơ may là chép phao được và trót lọt. Phao là 1 cứu cánh bất đắc dĩ trong những trường hợp các bạn không ôn hoặc ôn lệch tủ. Những lúc như này thì adrenalin trong cơ thể chắc phải tăng 200%.

Nhắc về tín chỉ thì tín chỉ tích lũy của bạn khác với tín chỉ môn học. Các bạn sẽ phải đóng tiền cho tín chỉ môn học, thường là khoảng 1,5 lần tín chỉ thực tế. Ví dụ môn Giải tích 1 (4 tín) các bạn sẽ phải đóng 6 tín học phí, với mỗi tín là 420k như thời của tôi, bây giờ tôi nghe hình như là 500k. Còn bạn nào học vào kỳ hè thì sẽ phải đóng 1,5 lần của số trên nữa. Câu chuyện đăng ký tín chỉ giành giật nhau là quá thường xuyên ở trường H rồi. Các bạn cần biết là học phí của chương trình tiên tiến cao hơn chương trình thường cũng 1 phần do các bạn ấy được ưu tiên đăng ký các lớp trước các bạn khác, thường từ một vài ngày. Khi lớp kín thì các bạn hoặc là không thể đăng ký được lớp ấy nữa, phải đăng ký vào lớp khác khung giờ xấu hơn như lớp buổi trưa vào mùa hè hay sáng sớm vào mùa đông. Hoặc các bạn sẽ phải viết mail cho thầy cô để thầy cô mở thêm slot cho các bạn đăng ký. Hoặc một số năm gần đây nảy sinh thêm 1 cách khá tà đạo là mua slot từ các bạn đăng ký lớp trước đó nhưng vì một lý do gì đó như vướng lịch hoặc đơn giản là bán slot thì các bạn ấy rút slot đăng ký, từ đó các bạn sẽ có thể đăng ký vào lớp đó. Cá nhân tôi khá ghét việc mua bán slot trên. Cần lưu ý khi đăng ký mã lớp học thì các bạn cần phải đăng ký mã học phần từ trước đó, nếu không thì các bạn sẽ không được đăng ký môn học ở đợt đăng ký chính thức mà phải đăng ký vào đợt bổ sung, khi mà số lượng lớp ngon đã hết, và chỉ còn một vài lớp thiếu slot cố nhét thêm mà thôi. Các bạn sẽ chẳng bao giờ đăng ký được môn như Kỹ thuật bắn súng AK nếu không đăng ký học phần từ trước. Vào trong chuyên ngành thì câu chuyện sẽ trở nên dễ dàng hơn khi lúc này các bạn không phải tranh lớp với mọi người mà chỉ cần đăng ký lớp là được.

Nhắc đến Bách Khoa mà không nhắc đến nợ môn là quả một thiếu sót. Theo tôi được biết thì số lượng sinh viên bị đuổi học chủ yếu nằm ở năm 2, khi mà số tín chỉ nợ tích lũy vượt quá 27 tín. Các bạn cần chú ý vì tín chỉ nợ sẽ cấu thành nên các mức cảnh cáo. Số lượng tín chỉ nợ càng lớn, mức cảnh cáo càng cao. Cụ thể, nếu bạn nợ quá 8 tín, bạn sẽ bị cảnh cáo mức 1. Nếu bạn nợ quá 16 tín bạn sẽ bị cảnh cáo mức 2. 27 tín nợ và bạn sẽ bị cảnh cáo mức 3. Qua mức này sẽ không là cảnh cáo mức 4 đâu vì bạn đã bị đuổi học rồi. Nên nhớ rằng mức độ cảnh cáo sẽ ảnh hưởng đến số tín chỉ bạn có thể đăng ký trong 1 kỳ và việc bạn càng bị cảnh cáo mức cao thì số tín chỉ bạn đăng ký được sẽ càng ít. Mức cảnh cáo sẽ tăng từ 0 lên 1 nếu 1 kỳ bạn tạch 9 tín. Tuy nhiên nếu bạn chỉ tạch 8 tín thì bạn vẫn cảnh cáo mức 0. Nếu kỳ sau bạn nợ tiếp 8 tín thì bạn vẫn cảnh cáo mức không, cho đến khi tích lũy nợ đến 27 tín mà không có kỳ nào bạn nợ quá 8 tín thì bạn vẫn cảnh cáo mức không. Như đang đi trên 1 sợi dây, bạn nợ thêm 1 tín nữa (tức là 28 tín) thì bạn sẽ nhảy thẳng từ cảnh cáo mức 0 lên mức 3. Để hạ mức cảnh cáo, bạn cần có số tín chỉ tạch không quá 4 trong kỳ đó, ví dụ bạn đăng ký 12 tín và đang cảnh cáo mức 2, kỳ đó bạn nợ 3 tín thôi thì bạn sẽ được hạ 1 bậc cảnh cáo xuống mức 1. Có 1 vài trường hợp ngoại lệ khi sinh viên năm cuối bị cảnh cáo mức 3. Những sinh viên này sẽ không bị đuổi học mà được châm trước 1 kỳ thử thách. Kỳ này nếu sinh viên đó trả nợ dưới 27 tín thì sinh viên đó sẽ được hạ 1 mức cảnh cáo. Và đương nhiên sẽ không có kỳ thử thách thứ 2 nếu sinh viên đó tiếp tục lên cảnh cáo mức 3. Ngoài ra nếu sinh viên không đăng ký học trong 1 kỳ mà không bảo lưu hoặc đăng ký học mà không đóng học phí, lúc đó tất cả học phần đăng ký của sinh viên sẽ bị hủy và sinh viên bị tăng 2 mức cảnh cáo. Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến việc bị cảnh cáo. Có thể là do tâm lý mới đỗ đại học, cứ chơi đi, lên đại học nhàn lắm, đi làm thêm, câu lạc bộ, người yêu, blah blah và ty tỷ những thứ gây xao nhãng chuyện học hành của sinh viên. Điều cần làm là các bạn cần phải cân đối giữa thời gian học và các hoạt động khác, tôi không nói các hoạt động kia là xấu nhưng các bạn cần phải biết thứ gì quan trọng cho mình. Các bạn không muốn bố mẹ buồn khi thấy con mình kỳ nào cũng phải học lại vài môn chứ đúng không. Dẫu biết ở Bách Khoa việc học lại là bình thường vì kể cả Siêu trí tuệ Hà Việt Hoàng vẫn tạch Giải Tích thì các bạn cũng không nên lấy đó để bao biện. Bản thân tôi sau khi học 5 năm kỹ sư Bách Khoa chưa tạch 1 môn nào thì tôi có thể khẳng định việc qua môn ở đây hoàn toàn là điều gì đó rất thực tế và không viển vông. Các bạn cần 1 chiến thuật hợp lý, phân bổ thời gian rõ ràng giữa chơi, phát triển kỹ năng và học. Tất cả sẽ được tôi trình bày ở phía dưới đây.

B, Thầy cô

Nói về thầy cô ở trường thì muôn người muôn vẻ. Tôi thấy đa số thầy cô ở trường đều có học vị tiến sĩ và phó giáo sư, được đào tạo từ các trường quốc tế có danh tiếng như ở Hàn Quốc, Nhật Bản, Nga, Thụy Sĩ, … Nên nếu xét chuyên môn thì các thầy cô ở đây có lượng kiến thức thuộc hàng khủng nhất cả nước. Các khoa khác thì tôi không rõ lắm, nhưng ở khoa tôi thì giảng viên đa số là cựu sinh viên của khoa, đảm bảo rằng kiến thức mà họ truyền đạt là thống nhất. Ngành của tôi, tính đến thời điểm viết bài là đang có 2 giáo sư, rất nhiều phó giáo sư và tiến sĩ.

Cách truyền đạt của thầy cô bị ảnh hưởng lớn bởi tính cách cũng như quan điểm sống của họ. Sau khi học ở đây đủ lâu tôi có thể rút ra một kết luận rằng, các thầy lớn tuổi, khoảng ngoài 60 sẽ có cách giảng dạy nặng lý thuyết, các môn học mà họ được phân công giảng dạy cũng là những môn khó, trừu tượng hoặc là cốt lõi ngành. Họ là những người có nền tảng lý thuyết cực kỳ vững chắc và luôn là người phản biện chính nếu họ có trong một hội đồng bảo vệ luận văn. Tuy nhiên, các họ truyền đạt những lý thuyết môn học làm cho sinh viên rất buồn ngủ và mệt mỏi. Đôi khi những môn khó như Hành vi cơ nhiệt vật liệu làm cho tôi rất khó để có thể tiêu hóa được hết trong thời gian vài tiết học. Có thể nói khối lượng kiến thức “đậm đặc”, khó hình dung, nhàm chán và trừu tượng được nén lại để giảng dạy trong khuôn khổ 2-3 tiết học khiến cho việc ai đó lỡ nghỉ một buổi trên lớp có thể theo kịp tiến độ học của cả lớp là bất khả thi. Thậm chí, nếu có đi học nhưng không tập trung, hoặc nếu có tập trung mà về nhà không đọc đi đọc lại mớ lý thuyết đó 2-3 lần thì tôi khẳng định không thể nào hiểu được thầy cô đang nói cái quái gì vào tiết học hôm sau. Đây có thể gọi là các môn “chết” của sinh viên vì đa số sinh viên sẽ tạch kể cả thầy cô có cho họ mang tài liệu vào phòng thi thì họ cũng chả biết mở trang nào hoặc không biết áp dụng công thức nào vào trường hợp nào. Tôi không nói đến những người học thật thi thật nhé, bởi vì những môn như vậy vẫn có rất nhiều người được A, thậm chí A+, chứng tỏ cách học của họ là đúng đắn để sinh tồn qua môn học đó.

Tiếp theo là các thầy cô trẻ, ở lớp kế cận khóa thầy cô đứng tuổi kể trên. Tuy những thầy cô này có tuổi đời trẻ nhưng lượng kiến thức họ sở hữu cũng rất đáng nể, học hàm của nhiều người đã đạt đến Phó giáo sư ở tuổi dưới 35. Lớp thầy cô này có một cái nhìn thoáng và cởi mở hơn đối với sinh viên. Họ có thể dễ đồng cảm với sinh viên hiện nay hơn và phía ngược lại sinh viên cũng dễ làm thân cũng như hỗ trợ những thầy cô này. Cách truyền đạt của những thầy cô như này cũng tương đối dễ hiểu, trực quan và dễ tưởng tượng. Tôi có thể lấy một ví dụ như sau. Tại sao theo hiệu ứng Hall-Petch, khi giảm kích thước hạt thì ứng suất chảy ban đầu tăng khi kích thước hạt giảm nhưng sau đó lại giảm (Theo lý thuyết của hiệu ứng Hall-Petch ngược)? Nếu một giáo sư đứng tuổi họ sẽ đưa ra một công thức như sau:

, trong đó d là đường kính của hạt. Khi giảm đường kính hạt đến một mức nhất định thì ứng suất chảy sẽ tăng. Tuy nhiên hiệu ứng Hall-Petch ngược thì phải áp dụng công thức:

Khi này càng giảm đường hạt thì ứng suất chảy càng giảm. Đây là cách giải thích theo công thức mà tôi nghĩ là đầy đủ và có tham số để tiện cho việc tính toán. Tuy nhiên theo quan điểm của tôi đây là một cách truyền đạt khô khan và khó hình dung khi sinh viên thậm chí còn chẳng biết khi đường kính hạt giảm xuống thì sao, ứng suất chảy có giảm hay tăng thì nó liên hệ gì với thực tế không. Một cách giải thích khác dễ hiểu và trực quan hơn thì bạn cứ tưởng tượng như bạn cầm một nắm sỏi, và đường kính hạt là đường kính sỏi. Rồi bạn xoa nắm sỏi ấy trên bàn tay. Khi đường kính sỏi càng nhỏ thì bạn xoa càng khó vì lúc này sẽ có nhiều hạt lấp đầy trong một không gian hơn. Việc xoa khó này tương tự với việc các lệch trượt trên các mặt trượt để tạo nên khuyết tật trong vật liệu, vật liệu càng khó biến dạng (hay trong trường hợp xoa sỏi là càng khó xoa) thì càng có giá trị ứng suất chảy cao. Tuy nhiên khi đường kính sỏi rất rất nhỏ, giờ đây nó chỉ còn là hạt cát, việc xoa nó trên tay lại cực dễ. Điều này nếu giải thích theo ngôn ngữ chuyên ngành thì tương tự với việc các biên hạt bây giờ không còn chức năng là cản trở chuyển động của lệch mà bản thân nó cũng chính là lệch luôn.

Tất cả những thứ tôi kể trên đó để chỉ ra 2 cách giải thích khác nhau cho cùng một sự việc. Với cách truyền đạt khác đi một chút có thể làm người ta dễ tiếp thu, dễ tưởng tượng hơn nhiều. Tôi không phủ nhận vai trò của các công thức số học vì nó là nền tảng cho mọi kiến thức nhưng sinh viên với nền tảng kiến thức chưa vững, việc đưa cho chúng những ví dụ trực quan tương tự với việc dạy một đứa trẻ mới non nớt về thế giới.

Về cách cho điểm của các thầy cô. Tôi nghĩ nếu các bạn quan tâm về thành tích điểm số để có được tấm bằng giỏi, xuất sắc hoặc có 1 bộ CV đẹp để xin học bổng du học cao học, việc lựa chọn thầy cô giảng dạy bộ môn thực sự là một thứ các bạn nên bỏ thời gian suy nghĩ. Trong 2 năm đầu, việc các bạn chọn ai là giảng viên đứng lớp cho bạn thực sự quan trọng, vì có những thầy cô cho điểm cao và những thầy cô rất khó tính. Tất nhiên nếu các bạn là một người học thật thi thật, tự tin với mọi thầy cô thì tôi không đề cập. Nhưng việc lựa chọn 1 thầy cô dễ tính sẽ giúp bạn giảm tải bớt áp lực thi cử để dồn tâm trí vào các môn khác quan trọng hơn, hoặc nặng nề hơn. Tôi đã chứng kiến nhiều sự việc cùng 1 bài làm nhưng 2 giảng viên khác nhau cho lệch nhau 1-2 điểm là chuyện hết sức bình thường. Sự việc này đã xảy ra rồi chứ không phải là chưa có tiền lệ. Vì theo quan điểm của từng người việc đánh giá độ hiểu bài của từng sinh viên là khác nhau. Ngoài ra, mỗi thầy cô có 1 cách ra đề riêng, có người đề mở và cho cầm tài liệu, có người kiểm tra lý thuyết và không cho cầm tài liệu, hoặc tệ nhất là không cho cầm tài liệu và làm đề mở. Cùng dạy một môn nhưng 2 giảng viên khác nhau sẽ có cách ra đề thì khác nhau, điều này tạo ra sự khó đoán cho sinh viên. Thậm chí cùng giảng viên đó, cùng môn học đó nhưng 2 kỳ khác nhau lại cho 2 kiểu đề hoàn toàn khác nhau. Nhưng kỳ lạ là 1 giảng viên tôi biết, kỳ nào thầy cũng chỉ cho 1 mã đề, thậm chí không đổi số nhưng lúc nào cũng sẽ có vài anh tạch môn. Điều này làm tôi không lý giải được.

Trên đại học, các bạn có thể tham gia các lab nghiên cứu khoa học dưới sự hướng dẫn của các thầy cô trong viện. Việc tham gia nghiên cứu khoa học từ sớm có rất nhiều lợi ích. Thứ nhất các bạn có thể tiếp xúc được với các anh chị khóa trên, những người đã vào lab trước đó. Theo như tôi biết thì khi các bạn vào trong lab thì các bạn sẽ được giáo sư phân công một đề tài và các bạn sẽ nghiên cứu và làm việc chủ yếu với các anh chị trong lab thay vì làm việc với giáo sư. Xây dựng được các mối quan hệ với các tiền bối đi trước sẽ giúp cho việc sinh hoạt trong lab của các bạn trở nên thuận lợi hơn. Hơn hết vì họ cũng là các sinh viên trong viện nên các bạn có thể tham khảo cách học của họ, cũng như các dạng đề thi của từng môn học qua đó đưa ra các kế hoạch học tập và phân bổ thời gian hợp lý cho từng kỳ. Là một thành viên trong lab, các bạn cũng được tiếp xúc sớm với các đề tài mới mà giáo cho rằng là đổi mới hoặc tiên phong, được giáo sư phân công nhiệm vụ và thực sự bắt tay vào nghiên cứu. Trong quá trình nghiên cứu này các bạn sẽ rút ra được rất nhiều những kinh nghiệm từ sai lầm cá nhân, dần dà hình thành nên thói quen tự lập và các kỹ năng cần thiết để giải quyết vấn đề. Bản thân tôi đã tham gia vào một lab nghiên cứu mô phỏng động học phân tử, Molecular Dynamics Simulation (MD). Đây là một hướng nghiên cứu vật liệu theo quy mô nguyên tử, nghĩa là có thể quan sát các nguyên tử tương tác hút đẩy nhau, cũng như sự chuyển pha và hình thành lệch trong quá trình mô phỏng. Phương pháp này tôi đánh giá là có thể phân tích sâu hơn nhiều so với phương pháp phần tử hữu hạn truyền thống (Finite Element Method). Lúc mới tiếp cận đến phương pháp này, tôi đã phải học từng dòng lệnh code, cách thức hoạt động của chúng, đương nhiên gặp vô vàn những lỗi to nhỏ mà bản thân phải tự mình giải quyết. Từ đó cải thiện khả năng tự học và tìm kiếm thông tin đáng kể.

Khi tham gia nghiên cứu khoa học mà các bạn hỗ trợ hoặc là người đóng góp chủ yếu vào nghiên cứu đó thì các bạn có thể đăng báo, và các bạn sẽ có tên trong nghiên cứu đó. Đây cũng chính là một điểm cộng trong CV nếu bạn có ý định apply vào các học bổng học lên như thạc sĩ, tiến sĩ. Theo tôi tìm hiểu để có thể cạnh tranh được các học bổng chính phủ thì ngoài có CPA, GPA cao, chứng chỉ tiếng Anh như IELTS, TOEIC, APTIS, … thì việc có báo cũng khiến CV bạn trở nên nổi bật so với đa số phần còn lại. Ngoài ra, việc tham gia nghiên cứu từ sớm này sẽ giúp bạn thực hiện đề tài tốt nghiệp sớm và chủ động hơn so với khi đợi đến đúng kỳ đồ án. Đây là một điểm mà các bạn cần chú ý. Việc thực hiện các đề tài nghiên cứu hoặc thực nghiệm để làm đồ án tốt nghiệp là một điều sẽ tốn tương đối nhiều thời gian. Và tôi nghĩ là các bạn không muốn để dồn đến 3-4 tháng ngắn ngủi trong 1 kỳ để thực hiện đồ án quan trọng nhất đời sinh viên đó đúng không. Theo tôi tìm hiểu thì ở các lab làm thực nghiệm các bạn sẽ phải chuẩn bị mẫu, đem mẫu đó đi thí nghiệm, quan sát sự phát triển tế vi bên trong mẫu và đem chụp SEM, TEM ở trường hoặc các viện hàn lâm. Những thao tác trên nếu có thể thực hiện trơn tru sẽ vừa đủ trong 1 kỳ, nhưng những sự cố bất ngờ mà các bạn không lường trước được như lò nung bị hỏng, có quá nhiều mẫu cần xử lý, kết quả chụp không đúng như dự đoán, mẫu có vấn đề, … sẽ làm gián đoạn và tăng đáng kể thời gian làm đồ án. Chưa kể các bạn cần phải viết bài, sửa lỗi, check đạo văn các thứ. Nếu các bạn có thể thực hiện đồ án từ trước, việc này sẽ giúp giảm tải áp lực đáng kể, đặc biệt là các bạn nào có dự định kỳ đồ án cuối vừa đi thực tập hoặc đi làm vừa làm đồ án. Ngày trước đợt làm đồ án cử nhân tôi cũng không biết mà để tới tận kỳ cuối mới làm đồ án. Đợt đó vì làm ra kết quả không như mong muốn cũng như lúc ấy là tháng 6 gần đến hạn bảo vệ đồ án tháng 7 nên tôi cảm thấy khá áp lực vì còn một tháng mà vừa phải thực hiện xong mô phỏng cũng như viết bài và thuyết trình. Rất may là hồi ấy tôi làm xong ở phút chót và cũng vừa kịp để đến hôm nộp quyển cho giáo sư phản biện. Từ đó tôi rút ra kinh nghiệm cho bản thân là sau khi thực hiện đồ án cử nhân xong, tôi đã xin thầy hướng dẫn tôi đề tài đồ án kỹ sư và hoàn thành nó trước 1 kỳ bảo vệ đồ án kỹ sư.

Một trong những mối quan tâm lớn nhất của tân sinh viên khi nhận được kết quả trúng tuyển đó là tìm chỗ ở trọ. Như tôi được biết thì đa số sinh viên nếu có thể sẽ chọn ở ký túc xá, vì tương đối gần trường, có thể ngủ nướng đến gần giờ học rồi bắt đầu đi học cũng kịp giờ điểm danh. Không những gần trường mà còn gần bể bơi bách khoa, gần cả nhà TC rất thuận tiện để học các môn thể dục như bơi, chạy, bóng chuyền,… Không những thế ở gần đó cũng có chợ Bách Khoa, nổi tiếng với việc có nhiều quán vỉa hè vừa rẻ, vừa ngon, là một chỗ hay được các sinh viên lựa chọn để dùng bữa. Cái lợi tiếp theo là giá trọ siêu rẻ. Tính ra tôi có mấy đứa bạn trọ ở ký túc xá mà một tháng đóng có vài trăm nghìn, sau khi chia đầu người trong phòng. Mức chi tiêu này là vô cùng tiết kiệm nếu so với việc trọ ở ngoài. Tiếp theo nữa là có chỗ để phương tiện đi lại. Ở ngay đó có nhà xe để các loại xe máy, xe đạp và giá để xe tính theo tháng cũng chỉ độ vài trăm nghìn nữa. Vì nhiều tiện lợi như vậy nên các suất đăng ký ở ký túc xá thường full rất nhanh và thường phải ở phòng ghép từ 8- 12 người. Thậm chí có nhiều phòng còn không có điều hòa. Sẽ là 1 cực hình nếu trọ ở ký túc xá vào những ngày hè mà chỉ có thể làm mát bằng quạt và gió trời. Ngoài ra, ở ký túc xá thì bị cấm nấu ăn, các bạn không được mua đồ ăn sống về rồi nấu theo sở thích. Thay vào đó, các sinh viên trọ ở đây sẽ chọn ra ngoài ăn, thông thường sẽ là ngay quán cơm ở tòa B7. Sinh viên năm nhất và năm cuối sẽ được ưu tiên hơn nếu xét đăng ký ở ký túc xá. Tôi thì không ở ký túc xá nhưng tôi cũng nghe rằng ở đây an ninh cũng tương đối tốt. Đa số chỉ loanh quanh sinh viên với nhau vì người lạ thì không được vào phòng ký túc xá. Và ở đó cũng có camera nên ai ra ai vào cũng đều nắm bắt được hết. Tuy nhiên theo như tôi biết cũng có nhiều vụ mất đồ vặt, kiểu về quê được mấy hôm rồi đi lên thấy mất đôi giày chẳng hạn.

Ngoài ra, còn một sự lựa chọn khác cũng phổ biến không kém là thuê trọ ngoài. Khi thuê trọ ngoài thì cũng chia ra làm nhiều hình thức ở trọ khác như ở nhà cho thuê, ở chung cư, ở homestay, … Tôi sẽ chỉ xét đến ở trọ cho thuê thôi vì đây là phương án phổ biến, dễ tiếp cận được đa số sinh viên tin tưởng, phù hợp tài chính và chính tôi cũng đã ở hình thức trọ này trong suốt 5 năm vừa rồi. Đầu tiên là tiện lợi, cái này thì tùy vì nếu bạn thuê trọ ở khu vực Lê Thanh Nghị, Phạm Ngọc Thạch, Đại Cồ Việt, Phương Liệt thì chỉ hơi xa hơn ở ký túc xá một chút, thậm chí nếu đi xe máy thì có khi đến trường còn nhanh hơn so với việc đi bộ từ ký túc xá ra. Còn nếu bạn thuê trọ mấy chỗ kiểu Minh Khai, Lĩnh Nam, Giáp Bát, Cầu Giấy thì đúng là đi lại thôi cũng đã hết 1 tiếng đồng hồ rồi. Chưa kể phải dậy tự sớm nữa, cũng vì thế nên việc thuê trọ sẽ có giá cao hơn so với việc thuê xa. Nói đến giá cả thì thuê trọ chắc chắn sẽ tốn kém hơn ở ký túc xá, thậm chí gấp 3-4 lần là điều hết sức bình thường. Do đó lựa chọn bạn ở cùng là phương án tối ưu tài chính nhất. Điện nước được tính giá trọ, hiện tại thì cứ 5k 1 số điện và 30k một khối nước. Các tháng hè có bật điều hòa thì giá điện nước có thể lên đến 300-400k. Có một điều mà tôi khá thích khi ở trọ là bạn có thể nấu ăn tùy thích, trừ khi bạn ở chỗ mà chủ không cho nấu. Việc chủ động nấu ăn này giúp cho tôi có thể thay đổi khẩu vị tùy thích chứ không phải cứ ăn mãi cơm hàng cháo chợ như ở ký túc. Cũng chính vì thế nên việc chọn trọ gần chợ hoặc siêu thị cũng là ưu tiên của tôi. Tuy nhiên, nếu so với khi ở ký túc xá thì khi ở trọ, các bạn sẽ phải chấp nhận ở với rất nhiều thể loại người chứ không phải sinh viên, có thể là người đi làm, người già, gia đình cũng có. Nhiều lúc tôi thấy cũng khá phiền vì có nhiều phòng họ dẫn bạn bè về rồi nói rất to vào ban đêm, khiến tôi rất khó ngủ. Chưa hết an ninh ở đây thì nó phụ thuộc nhiều vào chủ trọ và khu vực bạn thuê. Ví dụ chủ trọ có quản lý tốt, lắp camera an ninh mọi nơi và bảo vệ được người thuê trọ thì đó là một chỗ thuê trọ tốt. Nếu không thì các tài sản của bạn thì bạn phải tự đi mà giữ, nếu có mất thì họ cũng giải quyết rất hời hợt hoặc thậm chí từ chối trách nhiệm. Tôi đã nghe có rất nhiều vụ mất cắp khi thuê trọ, từ cái nhỏ nhỏ như quần áo, tiền đến lớn hơn như điện thoại, laptop, thậm chí là cả xe máy. Tôi có quen một đứa bạn thuê trọ mà đang ngủ bị bọn nó cạy cửa vào lấy hết đồ mà bản thân cũng chẳng biết. Sau khi thức dậy thì tá hỏa báo chủ trọ. Ông chủ trọ cũng chẳng mảy may quan tâm, đổ lỗi do bản thân không bảo vệ kỹ đồ. Về chỗ để xe thì mỗi trọ sẽ một khác. Nếu bạn thuê dãy trọ có chỗ để xe riêng hoặc chủ trọ có sân to thì các bạn có thể để xe ở đó mà không mất tiền. Nếu không các bạn sẽ phải ra ngoài gửi xe với mức giá cũng vài trăm 1 tháng. Tiếp theo là ở đó có phòng cháy chữa cháy không, cũng như có lối thoát hiểm phòng trường hợp bị cháy không. Gần đây có rất nhiều vụ cháy mà nguyên nhân chủ yếu do chập cháy pin xe điện. Do đó việc chú ý đến các lối thoát hiểm dự phòng là rất quan trọng để bảo vệ mạng sống của các bạn.

Nếu bạn chọn được trọ rồi thì việc tiếp theo cần làm là việc phải đọc kỹ hợp đồng thuê nhà. Thông thường chủ trọ sẽ bắt bạn phải cọc 1 tháng đầu và ở ít nhất trong 1 khoảng thời gian đủ lâu như 6 tháng- 1 năm. Nếu các bạn không thuê trọ phải báo chủ trọ trước ít nhất 1 tháng đồng thời tìm được người trám vào vị trí của bạn. Hợp đồng thuê có nói là bạn có thể thuê trong tối đa bao lâu, khi nào cần làm mới hợp đồng. Khi bên cho thuê muốn tăng tiền trọ hoặc chỉnh sửa lại cấu trúc căn nhà thì các bạn có quyền đặt câu hỏi và rời trọ nếu cảm thấy vô lý. Đó là cách các bạn bảo vệ quyền lợi của mình. Có nhiều vụ tôi thấy chủ nhà chỉ lấy cớ thêm vài cái tủ mà tăng giá trọ thêm 200k 1 tháng. Đây rõ ràng là dấu hiệu mà các bạn cần phải lưu ý.

Có thể rút ra rằng bạn có thể thuê trọ ở đâu tùy theo sở thích nhưng hãy ưu tiên chọn các vị trí gần trường, an ninh tốt, hỏi rõ về giá điện nước, chú ý môi trường và con người thuê trọ cùng bạn. Bảo vệ tài sản bản thân, chú ý đến công tác phòng cháy chữa cháy và đọc thật kỹ hợp đồng thuê nhà.

Ngoài việc học trên trường chắc chắn các bạn sẽ có nhu cầu tham gia vào các hoạt động trên trường hoặc đi làm thêm. Đơn giản chỉ để … giết thời gian. Như các bạn từng học Bách Khoa có thể thấy, nếu các bạn không đang trong kỳ đồ án hoặc gần đến các mốc quan trọng trong 1 kỳ như thi giữa kỳ và thi cuối kỳ, đa số thời gian còn lại đều là thời gian rảnh. Thậm chí tôi có quen một vài bạn cả kỳ không thấy có mặt trên lớp nhưng cứ đến những kỳ thi mới thấy ló mặt. Cũng dễ hiểu, vì các bạn này tận dụng thời gian đó đi làm thêm, thậm chí bỏ cả học để đi làm. Như tôi được biết thì đại đa số các bạn đi học đại học đều phải dựa dẫm vào bố mẹ, nên tâm lý muốn tự lập ở tuổi này cộng thêm việc lo lắng cho bố mẹ đã thúc đẩy các bạn tìm đến những công việc khác nhau. Công việc các bạn thì rất đa dạng vì trên Hà Nội cũng có rất nhiều nơi tuyển sinh viên làm việc bán thời gian, ví dụ như gia sư, phục vụ, tiếp thị, bán hàng, chạy xe ôm, … Đây đều là những công việc bán thời gian mang lại mức lương ổn định, một ngày từ 200-300k. Mặc dù có nhiều người cho rằng không nhiều nhưng đây thực sự là một khoản tiền đáng kể đối với mức chi tiêu hạn chế của sinh viên, vốn trung bình rơi đâu đó khoảng 100k mỗi ngày. Hơn hết các công việc đó mang lại các kỹ năng mềm cần thiết cho sinh viên, ví dụ khả năng truyền đạt khi đi dạy gia sư và khả năng phân phối sắp xếp công việc nào làm trước sau khi đi phục vụ nhà hàng. Nhiều bạn tôi thấy làm nhiều đến nỗi mà có nhiều tháng không cần xin tiền bố mẹ. Tôi thực sự bày tỏ sự ngưỡng mộ với những người như này, mặc dù bản thân tôi cũng đã từng khốn khổ vì việc đi làm thêm. Tại sao tôi lại nói vậy? Trước hết, đã đi làm thêm là bạn phải dành ra tất cả những thời gian rảnh của mình và đầu tư vào nó. Điều này ngốn rất nhiều quỹ thời gian của bạn. Có thể lấy ví dụ như khi đi làm ở các nhà hàng đồ ăn nhanh chẳng hạn. Mới bắt đầu bước chân vào cửa hàng các bạn đã phải ghi nhớ vị trí của các đồ vật dụng cụ trong bếp, các nguyên liệu trong kho, vị trí từng loại sốt, loại sữa, các công thức nấu ăn, cách sử dụng máy móc trong cửa hàng như máy chiên, máy nướng. Làm được vài hôm thì các bạn phải tập nghe order, bấm máy bán hàng, chạy bàn phục vụ, làm sao cho vừa phải làm nhanh vừa phải làm chuẩn. Khi chuẩn bị ra về phải học cách vệ sinh dụng cụ. Đây là những thứ căn bản nhất cho những ai mới đi làm. Đi làm quen rồi thì các bạn vẫn phải tốn 5-6 tiếng cho một ca mỗi ngày chưa kể di chuyển đi lại trên đường. Về nhà thì chân tay bủn rủn, tinh thần mệt mỏi, chả còn tâm trí đâu mà làm gì nữa luôn. Rồi rốt cục cũng chỉ nằm dài trên giường, lướt Tiktok hoặc Facebook một chút trước khi đi ngủ mà thôi. Đó chỉ là ví dụ về một công việc làm theo ca, còn chạy xe ôm các bạn có khi phải chạy cả ngày. Một phần vì tiếc công, muốn kiếm thêm tiền, một phần vì nếu không chạy thì bị app bóp, không nổ hoặc hạn chế nổ các cuốc xe. Chạy xe thì vừa nóng, vừa mệt, thỉnh thoảng gặp thêm mấy khách hãm thì đúng là combo vắt kiệt sự kiên nhẫn của người đi làm.

Có thể thấy rằng đi làm không hề xấu, nhưng đó là khi bạn phải duy trì được thói quen tự kỷ luật một cách thực sự nghiêm túc. Ví dụ bạn dặn với bản thân chỉ dành 6 tiếng một ngày để đi làm thêm, 2 tiếng cho sinh hoạt cá nhân và nấu ăn, thời gian học trên trường và bắt buộc ít nhất 2 tiếng ôn lại bài. Bằng không tất cả những gì bạn học trên trường sẽ trở nên như mới vào ngày hôm sau. Ngoài ra, việc tham làm thêm sẽ đồng nghĩa với việc bỏ lỡ nhiều cơ hội mở rộng mối quan hệ ở trường, có thể là với giáo sư hoặc với bạn bè. Đây là điều các bạn nên cân nhắc. Để tôi nói qua một chút về trải nghiệm làm thêm hồi năm nhất của tôi. Với tâm lý mới lên đỗ đại học cũng như coi nhẹ khối lượng kiến thức năm nhất, tôi đã chọn một công việc làm thêm ở 1 cửa hàng đồ ăn nhanh. Thoạt đầu tôi vẫn vừa đi học vừa đi làm đều đều. Tuy nhiên càng về sau khối lượng công việc càng lớn, khiến cho tôi tinh thần mệt mỏi. Cứ đến lớp là tôi buồn ngủ do không ngủ đủ giấc. Dần dà sa sút học hành, bỏ cả việc đi học để tập trung vào làm luôn. Rồi điều gì đến cũng đến. Điểm GPA kì đầu của tôi là 1.5. Mặc dù không tạch môn nào nhưng các môn toàn lẹt đẹt D, D+ và cao nhất là C, nếu cứ tiếp tục như vậy tôi sợ việc ra trường thôi cũng trở nên vô cùng xa xỉ với tôi. Trong khi tôi đã đánh giá sai độ khó của các môn trong chương trình học ở năm nhất. Đây là thời điểm tập trung những môn khó nhất, nhiều người học lại nhất và cũng là kỳ mà có nhiều sinh viên tăng mức cảnh cáo nhất. Sau kỳ này thì tôi sợ luôn, xin nghỉ ở chỗ làm và quay lại tập trung vào học. May sao tôi đã quay lại được đúng lộ trình, gỡ lại trong các kỳ sau đó và ra trường đúng hạn.

Thực tập là một phần bắt buộc của chương trình đào tạo kỹ sư Vật Liệu Bách Khoa. Chương trình đào tạo năm của tôi khá đặc biệt, nó có tới 2 kỳ thực tập được tách riêng ở cử nhân và kỹ sư. Như tôi được biết thì các khóa trước đó sẽ cũng có 2 kỳ thực tập nhưng 2 kỳ ấy đều nằm trong cùng 1 chương trình đào tạo. Do ngày xưa không có chương trình cử nhân. Đến năm của tôi mới thí điểm tách chương trình cũ làm 2, và tăng số lượng tín từ 164 lên 180 tín. Đồng thời thực tập kỹ sư, với khóa của tôi kéo dài 3 tháng so với 1 tháng như ở các khóa trước. Nhưng dù sao đi nữa thì thực tập cũng giúp ích rất nhiều cho bạn. Thứ nhất là các bạn sẽ có được cái nhìn tổng quan về những công việc bạn sẽ làm sau khi tốt nghiệp, do môi trường thực tế nhà máy. Thứ hai là bạn sẽ được định hướng rõ ràng bởi các cán bộ trong nhà máy. Điều này giúp việc học trên giảng đường của bạn trở nên có mục đích và định hướng rõ ràng hơn. Thực tập thì bạn có thể lựa chọn giữa việc thực tập trên lab hoặc thực tập trong nhà máy. Thông thường đa số sinh viên sẽ chọn thực tập trong nhà máy vì số lượng thực tập trong lab cho phép thực sự hạn chế, hoặc có hoàn cảnh rất đặc biệt. Ở kỳ thực tập đầu tiên các bạn sẽ được chỉ định đi thực tập ở các nhà máy theo bộ môn sắp xếp, ví dụ như nhà máy thép Hòa Phát Dung Quất, nhà máy thép Hòa Phát Hải Dương, nhà máy luyện đồng Lào Cai,… Như tôi đánh giá thì những kiến thức trong nhà máy là tương đối dễ tiếp thu vì nó được truyền đạt chủ yếu bởi các anh khóa trên đã vào đó làm việc được vài năm, và với truyền thống là khóa trước tạo điều kiện cho khóa sau thì môi trường làm việc ở nhà máy cũng rất thoải mái. Chỗ ăn chỗ ở của các bạn cũng đều được bộ môn sắp xếp nên các bạn gần như không phải lo về việc đó. Sau cùng đi thực tập là một trải nghiệm thú vị khi bạn vừa được học về cách hoạt động của nhà máy, vừa học cách máy móc vận hành, cũng như môi trường giao tiếp. Ngược lại, với các bạn chọn thực tập trên lab thì các bạn sẽ được phân công 1 đề tài gì đó, đồng thời các bạn vẫn sẽ phải lên lab hằng ngày. Theo tôi đánh giá, trừ khi các bạn không gặp các vấn đề gì đó thực sự với các nhà máy, hay đang vướng bận chuyện cá nhân thì nên đi thực tập trong nhà máy, như các ưu điểm mà tôi nói trên. Cần phải nhắc là các bạn đi học nhưng vẫn được trả lương, hay trợ cấp công ty. Mức trợ cấp này nhiều hay ít phụ thuộc vào thỏa thuận của bộ môn với công ty. Nói là trợ cấp hàng tháng nhưng các bạn phải đi đủ và chấm công đủ thì mới về toàn bộ, nếu không sẽ bị trừ. Ở cuối đợt thực tập thì các bạn sẽ phải làm một báo cáo quá trình thực tập và về trình bày trước bộ môn. Đợt thực tập này sẽ chỉ kéo dài từ 3 tuần đến 1 tháng.

Tiếp theo là đợt thực tập tốt nghiệp, hay khóa tôi sẽ gọi là thực tập kỹ sư. Đợt thực tập này thì dài hơn, kéo dài tận 3 tháng cũng như các bạn sẽ phải tự lựa chọn chỗ thực tập. Nếu không tìm được chỗ các bạn sẽ phải đi theo sắp xếp của bộ môn. Vì thế nên trong quá trình học các bạn nên chủ động tìm kiếm thông tin các công ty để xin thực tập theo nhu cầu. Thỉnh thoảng sẽ có các công ty liên kết với nhà trường về hội trường C2 để giới thiệu công ty và tuyển thực tập sinh. Ở các dịp như vậy các bạn có thể đến tham gia và nộp CV phỏng vấn trực tiếp. Nếu qua được phỏng vấn lần 1, các bạn có quyền được phỏng vấn trực tiếp với lãnh đạo công ty. Đó là cơ hội giúp bạn kiếm kinh nghiệm làm việc ngay khi vẫn còn đi học. Còn quá trình thực tập thì cũng gần tương tự như đợt thực tập trước đó. Trừ việc các bạn phải thực sự nghiêm túc học tập khi thực tập ở đợt này. Vì thời gian dài hơn cũng như các bạn được trả lương cao hơn nên công ty cũng đòi hỏi nhiều hơn ở các bạn. Nếu thể hiện tốt trong quá trình thực tập, bạn có thể trực tiếp đề nghị thỏa thuận làm việc tại công ty và được hưởng mọi chế độ như nhân viên chính thức.

Với các phần được tôi liệt kê ở trên, mong rằng tôi đã hỗ trợ được phần nào các bạn tân sinh viên về mặt tư tưởng, đồng thời có cái nhìn tổng quan nhất về môi trường đại học cũng như những thứ các bạn cần chuẩn bị. Bài viết được đúc kết từ kinh nghiệm bản thân, có thể người này cảm thấy phù hợp và đúng đắn, người kia không. Các bạn hãy thảo luận thật văn minh ở dưới phần bình luận nhé, tôi sẽ sẵn sàng tiếp thu. Xin cảm ơn đã đọc bài viết này.