Kinh nghiệm giao dịch: 7 mối tội đầu của mình thuở đầu Crypto Currency

Giai đoạn này tài chính vĩ mô ảm đạm quá nên mình muốn kể nhiều hơn về những gì đã trải qua để cho các thế hệ đầu tư sau có dạo qua đây ít nhiều có thêm góc nhìn có thể có ích trong quá trình giao dịch.

Phân tích kỹ thuật tồn tại ở rất nhiều thị trường như chứng khoán, commodity, forex và tất nhiên cả crypto( có thể nói tài sản nào có chart thì có phân tích kỹ thuật) nhưng những người mới và có cả người cũ hay thần thánh hoá sức mạnh của một công cụ nào đó mà quên đi bản chất thị trường. Có nhiều quan niệm sai lệch về phân tích kỹ thuật mà nhiều người mắc phải. Bản thân mình cũng đã từng như vậy.

Phần lớn thời gian mình tham gia đầu tư thì ở thị trường Crypto Currency nên mình chỉ chia sẽ trong phạm trù của thị trường này thôi, có thể đúng hoặc không đúng với các thị trường tài chính khác. Mình xin gọi tắt thị trường crypto currency( tiền mã hoá) là crypto trong bài viết, xin bạn đọc đừng hiểu nhầm Crypto là ngành mật mã (cryptography).

Mình đã từng chứng kiến mức tăng tài khoản đến 5 lần và sau đó mất tất cả, ở ngoài kia còn có nhiều người hơn như thế nữa, khoản đầu tư của họ tăng đến hàng chục lần xong sau đó tan biến như một làn khói mà vẫn chưa thể hiểu tại sao mình lại thua trận trong cơn bàng hoàng khó tả bằng lời. Mình tin đến khoảng 98% người ngoài kia đều đã từng trải qua các cung bậc cảm xúc này, không ai được xem là "ngoại trừ" hết.

Sai lầm là một bước của quá trình học tập, mỗi người có cách học tập khác như đọc các kiểu tài liệu, dùng thử tài khoản demo, ghi chép tỉ mỉ các dự án nhưng không có gì quan trọng bằng việc skin in the game đâu, chỉ khi đó là chính tiền của bạn thì máu mới sôi lên, tim đập thình thịch, nỗi sợ hãi tràn đến khi có cơn sóng quét bay tài khoản của bạn trong vòng vài phút thì khi đó chúng ta mới ngộ ra một cái gì đó. Mình cũng từng trải qua mọi loại cung bậc cảm xúc từ khó hiểu đến nhận ra, bị lừa dối, chấp nhận nỗi đau mà tự đánh chính bản thân mình, thật là một loại quyền lực đáng sợ vì phía tạo lập thị trường chỉ cần ngồi sau màn hình vô tri kia mà có thể dày vò tâm lý người chơi đến thế.

Khi chúng ta mất tiền, chúng ta được học thêm một cái gì đó và tự phân tích thử xem mình đã sai ở đâu: Rằng mình đã fomo ? Mình đã HODL mà chẳng biết điểm dừng ? Mình không kiên nhẫn một chút để bắt cú dip? Stoploss quá gần ? Bắt dao rơi quá sớm ?

Kẻ thù đầu tiên và lớn nhất của mỗi trader chính là việc nói dối chính bản thân rằng mình không chấp nhận là một kẻ thua cuộc và thị trường là phe giỏi hơn, chính vì thế thị trường trừng phạt những trader "nói dối" bằng cách tước đi tài sản của họ một cách nhanh chóng.

Một điều mình nhận ra khá sớm đó là việc mình không giỏi việc phân tích kỹ thuật, mình đã từng chia sẻ góc nhìn phân tích kỹ thuật trên tradingview và được cộng đồng đón nhận, rất nhiều biểu đồ bằng các chỉ báo phức tạp chồng chéo nhưng trong thân tâm, mình biết mình không giỏi đến thế và chắc cũng ít người nhận ra rằng nếu mình giỏi PTKT đến vậy thì đã không đi chia sẻ "chén cơm" đó, vài lời khen thưởng trên tradingview còn khiến dopamine trong cơ thể tăng cao khiến suy nghĩ của mình bị bóp méo. đây là một vòng tròn khó thoát vì mọi người chỉ đang cổ vũ mình vì chính bản thân họ cũng thiếu kinh nghiệm và kỹ năng.

Mình cảm thấy may mắn vì thoát khỏi cái "hố" đó trước khi nó trở nên sâu hơn nhưng cái cách mình thoát ra rất thương tâm... Mất tiền

Đó cũng là những gì mình sắp chia sẻ dưới đây:" Mình đã mất tiền như thế nào ? " và hi vọng các bạn sắp, đang hay đã dấn thân vào cái hố technical analysis nói riêng và lỗi tâm lý cơ bản trong crypto nói chung thoát ra trước khi nó trở nên sâu hơn.

Bạn sẽ thấy không thiếu những bài báo nói với bạn rằng phân tích kỹ thuật là con đường dẫn đến sự giàu có tức thời hay cũng có bài báo nói PTKT là chuyện nhảm nhí. Đây là tư duy nhị nguyên và cũng là dấu hiệu cho việc thua lỗ nếu bạn tin vào 1 trong 2. Không có hệ thống phân tích nào là hoàn hảo cả nhưng mỗi hệ thống đều cho chúng ta một bài học nào đó. Chỉ nên xem và biết những mô hình nến điển hình và coi đó như một mảnh ghép trong việc ra quyết định,

Phân tích kỹ thuật không phải con đường dẫn đến hào quang rực rỡ vĩnh viễn, việc ra quyết định cần nhiều mảnh ghép, hãy ghép những phần đẹp nhất của mỗi phương pháp lại, có thể là PTCB, PTKT, dữ liệu on-chain, dự đoán kinh tế vĩ mô, vi mô.

Trước đây, khi mình bắt đầu phụ thuộc vào phân tích kỹ thuật quá nhiều đến mức quên đi các yếu tố khác, một trong số quan trọng nhất đó là phủ nhận linh cảm và logic. Mình luôn theo đuổi một loại chỉ báo hoàn hảo như fibo hay tỉ lệ vàng và tin tưởng đó là chìa khoá dẫn đến cánh cửa giàu sang nhưng Không ! Thị trường tát mình một cái đau điếng và nói rằng:" Chỉ báo đó không tồn tại đâu con giai à, giờ tiền của mày sẽ vào túi tao, hẹn gặp lại lần sau và chúc mày may mắn".

Linh cảm và logic của mình đều hướng về 1 thứ duy nhất: Bài toán lợi nhuận của nhà tạo lập thị trường.

Mình đã nhiều lần nhìn chằm chằm vào một cái chart nào đó và thấy rằng những coin/token này đã được bơm đến x10 từ cái đáy gần nhất, tổ tiên mách bảo hãy thoát ra ngay, bọn cá mập đã "mập" lắm rồi, đã đến lúc dừng cuộc chơi nhưng các chỉ số thì không cho thấy điều tương tự nên đã tiếp tục giao dịch và cuối cùng là mất rất nhiều tiền.

Sai lầm khác nữa đó là timing thị trường ở một mức hoàn hảo dựa theo các chỉ số, bạn không thể và cũng không bao giờ đâu, đừng cố gắng vô ích. Thực tế đã có nhiều "thầy" tự phong trên youtube mùa bullrun trước với vô số chỉ báo trên chart mà bất kỳ học viên bị thu phí ở cái mức vài ngàn đô nào nhìn vào cũng lú cả.

Xin hãy dừng lại việc ghi nhớ tất cả các mô hình mà nhân loại phát hiện được, vấn đề là mọi người sẽ luôn thấy các mô hình đó ở mọi khung thời gian và ở bất kỳ nơi đâu. Tỉ lệ đoán đúng mô hình chart sắp chạy đạt tầm 5%, tức thấp hơn bạn đánh BO và đoán đúng mặt đồng xu.

Kể cả những thầy tự xưng trên mạng xã hội cũng mắc phải một nghịch lý là nếu họ thành công bằng cách PTKT hay bất cứ phương pháp nào đi nữa thì tại sao lại đi chia "chén cơm" của mình với người khác miễn phí để làm cộng đồng ? Một điều có thể có ích mà mình thấy là có những khoá học cam kết đầu ra, cam kết lãi lại chính là những đối tượng đi đầu trong nghịch lý này, có một vài khoá học công khai rằng chỉ có thể giảm rủi ro trong quá trình đầu tư thì lại mang đến nhiều thông tin rất hữu ích.

Xin hãy quên những thứ như đường trung bình động, RSI ngẫu nhiên, đường xu hướng và kiến ​​thức cơ bản về chân nến, kênh lên và xuống, cờ tăng, điểm phá vỡ và nêm.

Keep it simple, mình ở hiện tại thấy giá rơi từ đỉnh khoảng 90% thì sẽ bắt đầu mua.

Những người thích và tin vào phân tích kỹ thuật hay bị mắc phải một hiện tượng tâm lý là Thiên vị xác nhận (Confirmation bias) là hiện tượng tâm lý mà con người có xu hướng tìm kiếm và chấp nhận các thông tin và ý kiến mà phù hợp với quan điểm, giá trị, niềm tin của mình, và đồng thời bỏ qua hoặc phớt lờ những thông tin và ý kiến khác mà không phù hợp với quan điểm của mình.

Nói dễ hiểu, người ta chỉ tin vào những gì người ta muốn tin và chỉ thấy những gì họ muốn thấy. Đây cũng là lỗi tâm lý mà mình mắc phải thuở đầu giao dịch.

Khi mình có quan điểm rằng thị trường crypto sẽ tăng giá, mình sẽ tìm kiếm các tín hiệu chỉ báo kỹ thuật cho thị trường tăng giá, như chọn các đường trung bình cắt lên và các dấu hiệu tăng giá khác. Những tín hiệu này có thể được coi là bằng chứng của mình và làm cho mình khẳng định quan điểm. Đồng thời bỏ qua các tín hiệu chỉ báo kỹ thuật cho thị trường giảm giá hoặc cho thấy tín hiệu yếu, chỉ vì chúng không phù hợp với quan điểm cá nhân.

Kết quả là bỏ qua những tín hiệu tiêu cực hay ngược lại và quyết định đầu tư vào thị trường crypto mà không xem xét kỹ lưỡng các yếu tố khác, chẳng hạn như yếu tố cơ bản của thị trường hay rủi ro.

Đối với kinh nghiệm của mình, một quyết định không chính xác tức nghĩa là sai, khi phán đoán của bạn mang chữ "có thể" thì đó chỉ là việc phí thời gian. "Có thể" tức nghĩa là bạn đã thua, thua thì mất tiền.

Quan điểm của mình thấy rằng TA áp dụng vào các kênh giá dài hạn mang lại hiệu quả tốt hơn hẳn so với việc giao dịch ngắn hạn. Thường là các kênh giá từ vài tuần đến vài tháng. Hãy đi chậm lại một chút để xem một chart một đồng coin đi như thế nào trong vài tuần/ tháng/ năm, các bạn đi càng chậm, đáp số càng rõ ràng hơn. Bác Warren Buffet đã từng nói: " Bởi vì không ai muốn giàu chậm cả". rất nhiều đồng coin chạy trên một kênh giá đơn giản nhưng phải được xem ở chart ngày/tuần. Để một kênh lớn như ngày/tuần hình thành thì phải mất đến nhiều tháng/năm.

Loại phổ biến nhất mà mình thấy đó là mô hình đường hầm.

Đảo ngược xu hướng thường xảy ra rất nhanh với volume lớn,riêng một mùa bullrun mới volume lúc được bơm sẽ nhỏ và đều tránh bị để ý nên đây cũng là một trong những yếu tố các bạn cần để ý.

Đáy hoặc đỉnh có thể được xác định bằng việc chart đồ thị đi ngang sau đó pump/dump ra khỏi đáy/đỉnh cũ. Khi bạn thấy thị trường bắt đầu ít nhộn nhịp lại thì đó là lúc bạn nên thoát hàng trước khi quá muộn.

Khi một coin/token đang chạy trong một kênh trong một khoảng thời gian dài và nó đột ngột thoát ra khỏi kênh đó lên, bất kể xuống hoặc đi ngang hoặc đi lên, hãy cho nó vào mục theo dõi.

Mình đảm bảo với mọi người một khi đã trade bất kể ví spot hay future đều sẽ bị cuốn vào thị trường này bởi nó chuyển động quá nhanh, biên lợi nhuận quá hấp dẫn. Rất nhiều người ngoài kia cũng bị, mình không phải ngoại lệ.

Overtrading là tình trạng mua và bán quá nhiều trong một khoảng thời gian ngắn mà không có kế hoạch giao dịch cụ thể hoặc không có căn cứ để đưa ra quyết định.

Khi nhà giao dịch mua và bán quá nhiều, họ sẽ tốn nhiều tiền phí giao dịch và có thể gặp rủi ro lớn hơn. Overtrading có thể dẫn đến sự mất tự tin và khả năng đưa ra quyết định kém chính xác. Điều này có thể ảnh hưởng xấu đến kết quả giao dịch của nhà giao dịch và làm giảm lợi nhuận hoặc gây thua lỗ.

Kiếm được nhiều tiền, nhanh, khoẻ thật là một cảm giác sảng khoái, giống như uống cafe nhiều một chút, cafein khiến mình nghĩ rằng mình có thể làm tất cả. Vài lệnh trade mà tài khoản đã tăng đến 50% khiến não mình tiết ra các loại hoá chất bí ẩn khiến chính nó mất kiểm soát mà lao vào qủa tên lửa sắp phát nổ. Mình muốn trade tiếp, không thể dừng được.

Được mất luôn đi cùng nhau, mình thì mất nhiều hơn được mà mất thì đáng sợ lắm, nỗi sợ khi trade thua, nó bóp nghẹt cổ họng mình, mồ hôi vã ra, máu nạp trong huyết quản. Đã có những ngày mình trade đến hơn 10 lệnh tốn rất nhiều phí và chẳng nhận lại gì. Hãy giữ kỷ luật thật chặt cho bản thân bạn, điều này chắc hẳn bạn đã nghe nhiều, ai cũng luyên thuyên về kỷ luật, giới hạn nhưng cũng không mấy ai làm được. Tự đặt ra giới hạn khoảng 3-5 lệnh/1 ngày. Dừng lại và đi ngủ đến ngày hôm sau. Đừng dán mắt vào màn hình 8 tiếng 1 ngày, không còn tâm trí để làm việc khác đâu. Giao dịch trả thù ( revenge Trading) là đòn tâm lý bén ngót để cắt cổ trader của thị trường này.

Hạn chế trade ngắn hạn, giao dịch khung tuần và tháng để giảm thiểu rủi ro

Cái này là lỗi tệ hại nhất mà mình mắc phải, không có bất kỳ kế hoạch dự phòng nào cho các sai lầm trong quá trình giao dịch. Khi thị trường ở đáy, cũng là lúc mình không còn 1 đồng nào trong tài khoản.

Có một cuốn sách mình muốn giới thiệu mà có thể giúp ích hoặc không tuỳ mỗi người nhưng có còn hơn không. Đó là cuốn Margin of safety của tác giả Seth Klarman, xuất bản vào đầu những năm 90. Tác giả nêu rõ rằng đây là cuốn sách đưa ra hướng dẫn tuyệt vời cho các nhà giao dịch chuyên nghiệp, đặc biệt là phần khuyến nghị của cuốn sách về việc tự đặt ra dự phòng cho sai sót trong giao dịch.

Seth Klarman khuyên các nhà giao dịch nên đặt ra một dự phòng cho sai sót, một "margin of safety", với một khoảng lớn. Điều này có nghĩa là họ nên giữ một khoảng trống đủ lớn giữa giá mua và giá bán của một tài sản, để tránh các sai lầm trong dự đoán giá và có một kế hoạch dự phòng trong trường hợp giá của tài sản đi ngược lại với dự đoán của họ. Lỗi này là loại "độc ác" nhất bởi vì nó âm thầm xâm nhập vào bạn sau khi bạn đã kiếm được một khoản tiền và đâm thẳng vào lưng chúng ta như cách tư bản xén lông cừu.

Hãy ghi nhớ câu nói này, bởi đây là thứ quý giá nhất trong cuốn sách, đây không phải là chiến lược duy nhất hiệu quả nhưng nó là chiến lược tốt nhất cho tiền và cả huyết áp của bạn.

Đồ thị giá cơ bản mà nhiều người từ chối mua nhất đó là khi một giá đã giảm đến 90-99% từ đỉnh dẫu cho nó được list trên những sàn có tính thanh khoản khủng nhất trên thế giới, ở đây mình xin nói đến BINANCE. Mở biannce lên và lướt 1 đám token mid/low cap đi, bạn sẽ hiểu những gì mình đang nói.

Giai đoạn này là tháng 5/2023, altcoin trên sàn binance đã giảm đến 90%-95% ví dụ như Doge giảm 90%, dẫn đầu trend move to earn là GMT giảm đến 95%, SLP - token trả thưởng của Axie giảm đến 99.5% trên binance và hàng trăm loại khác tương tự như vậy. Cú bơm Bitcoin từ 15.000$ đến 30.000$ đầu tháng 1 dường như không đủ để trở thành cú huých để toàn thị trường đi theo, bằng chứng là altcoin dịch chuyển rất ít, có loại còn giảm so với mức hồi btc ở mức 15k, vĩ mô vẫn còn nhiều tiêu cực vì thế tiền của nhà đầu tư vẫn đứng yên, theo lý thuyết thì altcoin phải được bơm theo sau btc và top cap nhưng thị trường giờ đây nhảy sang giai đoạn cuối của một cuộc bullrun/ mini bullrun đó là meme coin - giai đoạn thị trường say máu nhất. Chính mình cũng không biết đâu là đáy đâu là đỉnh đâu...nhưng nếu bạn đang ở giai đoạn tháng 5/2023, dẫu cho bạn có đang hold mã gì đi nữa thì hãy chuẩn bị một ít tiền mặt, máu sắp đổ trên phố rồi.

Trading không giống như chơi poker, đừng mang tâm thế cờ bạc vào cuộc chiến sinh tồn, trừ khi...không có trừ khi đâu, đừng nghĩ tới chuyện đó.

Mình sẽ không nói bao nhiêu lần mình đã all in vào một lệnh, các bạn mà biết thì cũng sẽ buông lỏng chính mình và rằng "thằng khứa này đã all in bấy nhiêu lần, vài lần chả sao", kiểu đầu tư này rất dễ bị nghiện. Lúc mới tham gia thị trường, mình phát hiện ra rất nhiều coin/token thoát khỏi chiều giảm nó sắp đổi chiều nhưng đó chỉ là suy đoán hợp thời thôi, mình may mắn đoán đúng, phân bổ vốn y như sách giáo khoa, một chút BTC, một chút BNB và phần còn lại USDT nhưng lòng tham mình quá lớn.

Suy nghĩ của mình đã từng như thế này:" Nếu mình đặt hết tiền vào bitcoin thì lợi nhuận đã cực khủng thay vì 10-15% "

Đó chính xác là những điều mình đã làm sau đó, all in...rất nhiều lần, ban đầu thì có lời đó, phương pháp này hoạt động vài lần sau đó thì không, không còn gì ! Thị trường ngã nhào hồi tháng 5/2021. Nếu ai là gà mới thì xin hãy chậm lại một chút và tự hài lòng với lợi nhuận 20-30% đi, bạn đã giỏi hơn rất nhiều người rồi đó. Chúng ta đang đầu tư, không phải đánh bạc.

Đừng nghe ai đó chơi meme coin có lãi đến 10000% trong vài ngày, không có cái gì lên hoài mà cũng không có cái gì xuống hoài được, có thể vài ngày sau đó rugpull. Bản chất của mùa meme coin/token là thặng dư sau cuộc vui giữa bitcoin và top cap coin, tiền được kéo vào thị trường lớn, nhà đầu tư mới không thể mua btc hay các đồng coin cap lớn được nữa vì lúc đó sẽ chẳng còn lợi nhuận nữa chính vì thế họ nhảy vào meme coin như miếng bánh còn sót lại.

Giả sử bạn mua 90% supply của một meme nào đó hay ho, gía đang cực rẻ, bạn cũng sẽ không có lời đâu, cá mập và market makers sẽ tự tạo ra sân chơi riêng để tung hoành theo cách của chúng. Chúng ta phải mua token từ họ, không có chuyện ngược lại.

Nói tóm lại, giao dịch là một quá trình trưởng thành đối với mình, bây giờ đây mình bình thản hơn với những cơn bão, biết chấp nhận sự thật, không tự dối lòng mình. Giao dịch đòi hỏi ở mình sự "cuồng tín" dành cho thực tế, dẫu cho nó có phũ phàng. Mình tin ở ngoài kia còn nhiều vùng đất còn chưa đặt chân đến và nhiều người ngoài kia cũng vậy, đầu tư là hành trình không hồi kết với bất cứ ai. Một người thầy đời của mình cũng từng căn dặn rằng: "hãy giữ tâm thế trở thành một sinh viên cả cuộc đời, học tập với sự khiêm tốn, sửa chữa những sai sót cách theo cách tàn nhẫn."

Chỉ còn 1 năm nữa là halving. Chúc các bạn giao dịch nhiều thành công.