Thời đi học năm nhất ở ĐHBKHN, tôi vẫn nhớ môn Kinh tế Chính Trị. Không hiểu sao tôi thích môn này mặc dù nó khô khốc. Có lẽ vì thầy giáo trẻ Hồng Sơn khi đó đã dạy khá ổn.
Trong mớ kiến thức lộn xộn, tôi nhớ nhất câu:
"Bản chất của Lưu Thông không tạo ra giá trị; nhưng giá trị không được tạo ra ngoài Lưu Thông".
Câu này cực kỳ hay, cực kỳ triết lý. Đến khi khởi lập doanh nghiệp riêng của mình, tôi mới thực sự hiểu. Nôm nay Lưu Thông là dòng tiền. Tiền chạy trong Lưu Thông không tạo ra tiền mới nhưng đem đến giá trị cho mọi mắt xích tham gia trong Lưu Thông. Nếu không có Lưu Thông, không có dòng tiền, tiền đứng im một chỗ và không giúp được ai; không có giá trị gì.
Từ đây và trải nghiệm phong phú ở nhiều businesses khác nhau, tôi đưa ra, bổ sung thêm một article trong Kinh tế Chính Trị, đó là: "Bản chất của Kinh Doanh không có gì ngoài Mua và Bán; nhưng nếu chỉ Mua và Bán người ta không gọi đó là kinh doanh" (mà các cụ gọi là buôn thúng bán mẹt)!
Tại sao lại như vậy?
Các bạn cứ nghĩ kỹ mà xem: có đúng là Business nào cũng sẽ chỉ gồm một số thao tác mua và một số thao tác bán, đúng không? Nhưng nếu người làm kinh doanh không biết tạo thêm giá trị thặng dư ở giữa khâu mua và bán; đó chưa được gọi là kinh doanh. Mà gọi là trading - buôn bán.
Tôi ví dụ:
Công ty tôi, CleverGroup, mua dịch vụ của Google, Facebook, Tiktok, Amazon... và bán lại cho các SME businesses tại Việt Nam. Công việc mua không khó; nhưng công việc bán là khó.
Vì nếu chúng tôi không có thao tác tạo ra giá trị thặng dư (đầu tư tool, automation tool, bidding tool, targeting, filtering, data-pool... ) thì năng lực của chúng tôi chẳng khác gì các khách hàng tự làm --> có tạo ra giá trị thặng dư mới bán được.
Nhưng thao tác tạo giá trị thặng dư của tôi bản chất cũng là mua và bán mà. Đó là công ty đã mua chất xám, sức lao động của nhiều con người; tạo nên công cụ làm việc và bán chúng cho khách hàng.
Một ví dụ khác về Business ngày xưa của tôi tại Sói Biển Trung Thực:
Tôi không đủ sức để nuôi, trồng tất cả các loại thực phẩm rau củ mà chúng tôi muốn bán tới tận tay khách hàng --> nên tôi phải tìm cách tạo ra giá trị thặng dư. Đó chính là quy trình sản xuất.
Bạn tôi rất đam mê thực phẩm; nhưng lại chỉ thích 2 việc: đó là mua và bán mà không quan tâm tới giá trị thặng dư.
những ngày cuối còn quản lý SBTT; tôi đã ký hợp đồng sản xuất rau thuỷ canh trong nhà kính với Hachi. Rau thuỷ canh có nhược điểm là trồng bằng nước, không trồng đất nên vị không ngon như rau trồng đất. Nhưng ưu điểm rất nhiều: nó sạch tuyệt đối, ko cần rửa; ăn được luôn. Nó có các chỉ số khoa học tốt; đo lường được; năng suất rất cao; cây to khoẻ và không cần thu hoạch ngắn. Nếu đem những giàn cây rau thuỷ canh về bày ngay tại cửa hàng thì còn là món đồ trang trí đắt giá, giàu trải nghiệm cho người mua. Ai mua thì có thể tự tay thu hoạch cây trong cốc, bẻ gốc hoặc giữ nguyên gốc đem về; để được 3-5 ngày --> đây chính là giá trị thặng dư mà tôi muốn tạo ra.
Các bạn nhớ nhé: Bản chất của Kinh Doanh không có gì ngoài 2 việc mua và bán. Nhưng nếu chỉ mua và bán; người ta không gọi đó là kinh doanh!