Không còn chuyện gì mình cảm thấy hứng thú nữa? Thứ gọi là đam mê, động lực, nhiệt huyết, niềm vui có phải chỉ là chớp nhoáng?
Vậy thì tại sao ngày xưa có những thứ rất nhỏ bé khiến mình vui mỗi ngày như: Mua đồ ăn vặt khi tan học, trốn vài tiết học để đi chơi, đi ăn trộm xoài cùng vài đứa bạn, ngắm cô bạn bàn bên hay cô bạn hàng xóm :))
Có những khoảng thời gian mình có ăn bao nhiêu, chơi bao nhiêu, làm bao nhiêu cũng cảm thấy trống rỗng, cứ như mình đã đánh mất điều gì đó quan trọng.
Giải pháp tạm thời của mình là đi tìm kiếm những thú vui nhiều hơn để lấp đi cái sự trống rỗng ấy :)) Nhưng ko biết rằng nó không đáy, dù mình có thử gì đi nữa thì nó vẫn ở trong vòng lặp.
Mình tự hỏi tại sao lại có những người họ có thể đam mê cày việc ngày đêm cũng như tận hưởng được niềm vui dù là những chuyện bé nhỏ trong cuộc sống.
Cái gì kiểm soát những thứ đó? Có phải là cảm xúc, lý trí hay do người khác tác động?
Câu trả lời đó là DOPAMINE.
Lần đầu tiên mình tiếp xúc với nó là từ video của Niklas Christl. Sau đó mình thấy thú vị nên tìm hiểu sâu hơn ở các video của Andrew Huberman.
Theo Wiki thì Dopamine vừa là hoóc môn, vừa là chất dẫn truyền thần kinh, đồng thời đóng một số vai trò quan trọng trong não và cơ thể.
Và nó là hóa chất chính của hạnh phúc - cái này thú vị nè.
Khi mình trải nghiệm một thứ gì đó dẫn đến vui vẻ, vui sướng, thỏa mãn, hạnh phúc, thành công,... thì trong thời điểm đó dopamine sẽ được giải phóng ra để mình có những cảm xúc đó.
Nhưng điều quan trọng ở đây là gì?
Sau thời điểm đó thì mức dopamine sẽ giảm xuống thấp hơn mức cơ bản. Mức cơ bản là mức khi chúng ta trong trạng thái bình thường.
Và khi dopamine ở dưới mức cơ bản thì sao?
Chúng ta sẽ có xu hướng tìm kiếm một thứ gì đó để lấp đầy khoảng cách đó để cảm thấy dễ chịu - nếu thứ đó không đủ sức kéo lên cao hơn mức trước đó thì chúng ta sẽ chán, buồn, mệt mỏi,...
Mình ví dụ:
Nếu bạn đi club nhảy xập xình vào tối hôm qua. Mình giả sử mức dopamine cơ bản là 10 thì:
+ Trong khi đi club nó nhảy lên 20 - bạn cảm thấy vui vẻ, thoải mái, nhiều năng lượng
+ Sau khi về nó tuột xuống 5 - thì bạn sẽ cảm thấy mệt, ít năng lượng, không muốn làm việc ít nhất vào 2 ngày tiếp theo đó
+ Và khi bạn mệt và chán thì sẽ tìm những thú vui khác như trì hoãn làm, ăn vặt, xem phim, nghe nhạc để kéo về mức trên 20 bạn mới vui hoặc tối thiểu là mức 10 tạm ok.
Vậy thứ gì sẽ khiến dopamine tăng? Bạn sẽ bất ngờ với kết quả phía dưới:
+ Đồ ăn không lành mạnh
+ Rượ*
+ Thuốc/ Cỏ
+ Mạng xã hội
+ Por*
+ Xem phim/ Youtube
+ Âm nhạc
// P/s: 7 gạch đầu dòng trên là những thú vui khiến dopamine tăng đột ngột thôi nha, chứ danh sách thứ khiến cho dopamine tăng còn dài lắm.
Hầu hết những thứ chúng ta tiếp xúc hàng ngày đều có thể khiến tăng lượng dopamine hơn mức cơ bản. Bạn thử đối chiếu xem khi chúng ta tham gia vào các hoạt động trên thì đều có cảm xúc vui vẻ, thoải mái, thỏa mãn,...
Nhưng vấn đề nếu sử dụng quá nhiều - tức là dopamine luôn nằm ở mức cao thì chúng ta sẽ cảm thấy mệt mỏi, buồn chán trong một khoảng thời gian dài - tuy nhiên cơ thể không chịu nằm yên vậy.
Lý do là bởi cơ thể cần một mức dopamine cao hơn mức trước đó để khiến chúng ta vui vẻ. Hay nói cách khác chúng ta cần “liều” cao hơn để cảm thấy thoải mái. Nó như một vòng lặp vậy - càng muốn nhiều dopamine, càng cảm thấy chán nản kéo dài.
Đây chính là sự lý giải vì sao:
+ Khi chúng ta ngồi lướt tóp tóp một thời gian là muốn lướt mãi để duy trì dopamine, không muốn làm việc nữa
+ Khi chúng ta xem 1 bộ phim xong lại tìm xem qua bộ phim khác, chỉ muốn tìm phim hay hơn để vui hơn
Và nó không chỉ đơn thuần diễn ra ở mỗi hoạt động.
Dopamine có thể sản xuất chồng lên nhau khiến cho lượng dopamine tăng cao hơn nữa khi bạn kết hợp 2 hoặc nhiều hoạt động với nhau. Ví dụ vừa nghe nhạc xập xình, vừa ún rựu, vừa hút thuốc, vừa ăn đồ ngọt thì dopamine nhảy lên x4, x5 là bình thường - bạn biết chuyện gì vào ngày hôm sau rồi đấy.
Chúng ta chán làm việc bởi vì công việc không có gì đổi mới, về nhà thì không làm gì thêm mà chỉ tăng thêm dopamine qua ăn uống, vui chơi - mà mức này lại cao hơn dopamine từ kết quả công việc sản sinh ra thì lấy lý do gì khiến bản thân còn động lực, còn nhiệt huyết mà làm nữa.
Chúng ta chán vui chơi bởi vì luôn kiếm tìm những thứ hay ho hơn, vui vẻ hơn nhưng không biết rằng ngành giải trí không bao giờ có giới hạn. Vấn đề là mình chưa đủ khả năng để vươn tới những thứ cao hơn bởi vì nó cần tiền và nhiều tiền :))
Như việc bạn trải nghiệm rì sọt 5 sao thì dopamine sinh ra sẽ cao hơn hẳn khi ở 1 sao rồi vì có trải nghiệm mới, bất ngờ mới, niềm vui mới mà.
-
Lý do ngày xưa ông bà hay chính chúng ta có thể tận hưởng được những niềm vui nho nhỏ bởi mức dopamine luôn duy trì ở mức cơ bản. Chúng ta không có mạng xã hội, chỉ có vài bộ phim hay, ăn vặt thì cóc xoài cho vui, nhạc toàn vàng với đỏ không nghe nổi. Cho nên những hoạt động khác chúng ta làm mỗi ngày đều có nhiều năng lượng, sự hứng thú và vui thích vì dopamine chỉ cần cao hơn mức cơ bản là kích hoạt hạnh phúc rồi.
Bây giờ không thiếu thứ khiến chúng ta hạnh phúc - Chúng ta không hạnh phúc bởi vì đang có quá nhiều.
img_0
Mình nghĩ bạn trả lời được câu hỏi làm sao để giữ được dopamine nằm ở mức cơ bản rồi.
Đơn giản là hạn chế những thứ khiến dopamine tăng đột ngột trong thời gian dài. Mình chắc chắn rằng bạn sẽ có nhiều năng lượng hơn, vui hơn vì những điều nhỏ nhặt trong cuộc sống, cũng như thích thú làm việc trở lại hơn.
Đây chính là lý do tại sao lại có nhiều video trên mạng trải nghiệm với cụm từ dopamine detox. Bạn có thể thử nhé. Đợt trước mình thử 2 tháng liên tục luôn đấy :))
-
Vậy là xong chưa nhỉ?
Chưa nha :))
Có một món quà nhỏ mình muốn dành tặng bạn - người đã kiên nhẫn đọc tới đây.
Đó là không chỉ bạn duy trì dopamine ở mức cơ bản, mà bạn còn có thể tăng mức cơ bản này lên nữa, ví dụ trong trạng thái bình thường bạn có năng lượng ở mức 10 nhưng có thể nâng lên mức 20 - mình nhấn mạnh đây là trong trạng thái bình thường.
Đây chính là lý do tại sao bạn thấy có những người họ luôn đam mê cày cuốc công việc, luôn tận hưởng những việc xung quanh trong một thời gian rất dài - cũng là câu hỏi ở đầu bài viết của mình.
Câu trả lời có lẽ sẽ làm bạn bất ngờ - vì mình chắc rằng bạn cũng biết.
Nó chỉ gói gọn trong 2 từ: Biết ơn.
Nhưng mình sẽ nói cụ thể nhé, điều mà cần làm là:
+ Nếu bạn đạt kết quả trong công việc tốt - bạn nên nghĩ đó là sự giúp đỡ của rất nhiều người bạn mới làm được như vậy
+ Nếu bạn kiếm được cơ hội làm ăn tốt - bạn nên nghĩ đó là do bạn may mắn gặp được đối tác hợp bạn như vậy
+ Trong lúc ăn không xem phim hay trong lúc tập thể dục không nghe nhạc - bạn nên nghĩ rằng bạn được ăn, được tập thể dục là tốt hơn rất nhiều người khác rồi, nên trân trọng khi làm 1 việc 1 thời điểm
+ Nếu bạn được người khác đối xử tốt - bạn nên đối xử tốt ngược lại chứ đừng cho đó là chuyện mình hiển nhiên được nhận
Nghe nhiều chữ “nên” và “đừng” dài dòng nhỉ :))
Mình nói trên mặt câu chữ cho bạn dễ hiểu vậy thôi, nhưng về bản chất mức dopamine sẽ không tăng đột ngột nếu bạn để cho cảm xúc luôn ổn định mỗi khi bạn đạt được một điều gì đó trong cuộc sống.
Điều này sẽ giúp mức dopamine cơ bản tăng dần dần lên - đơn giản thôi bởi vì bạn sẽ vẫn cảm thấy vui dù hiện tại không đạt được gì, vì khi đạt được gì đó bạn cũng bình thường rồi mà.
Ở đây mình không nói bạn không nên tận hưởng niềm vui, không nên vui sướng tột cùng. Bạn hoàn toàn có thể thoải mái làm điều đó - nhưng đừng để chính những thứ đó điều khiển ngược lại với bạn.
Mình ví dụ nếu bản thân mình bám chấp vào kết quả tốt công việc thời điểm hiện tại (ví dụ đạt doanh số, đạt kpi). Thì về sau đó mình sẽ kỳ vọng cao hơn, mình sẽ cho bản thân xứng đáng được xả stress, được nhậu xuyên đêm, được quẩy banh nhà. Rồi ngày mai xong phim luôn: Sức khỏe, tinh thần, cảm xúc, năng lượng tuột như được mùa :)) Thay vào đó khi mình đạt được kết quả thì vui chút chút rồi vẫn cứ bình thường tiếp tục làm thôi. Tức là hạn chế để cảm xúc chi phối hành vi, nói hạn chế thôi chứ đạt được kết quả tốt thì ai mà không vui cho được haha.
-
Quà tặng thêm cho bạn nữa nè
Những thứ khiến cho dopamine tăng mạnh so với mức cơ bản:
- Chocolate → Tăng 1.5 lần
- Se* → Tăng 2 lần
- Nic*tine → Tăng 2.5 lần
- C*caine → Tăng 2.5 lần
- Amph*tamine → Tăng 10 lần
Những thứ bạn có thể làm để tăng dopamine cơ bản một cách lành mạnh:
- Tắm nước lạnh trước khi làm việc
- Nhịn ăn gián đoạn
- Tránh đồ có đường
- Ngủ sớm và ngủ đủ
- Hạn chế bad dopamine (7 thứ mình liệt kê khiến dopamine tăng đột ngột á)
- Thiền/ vận động
- Trò chuyện, kết nối sâu với người thân/ bạn bè
Thực ra mình muốn viết sâu thêm những điều trên lắm nhưng hơi dài rùi, đọc thêm nữa bạn chắc xỉu đó. Sau mình có thể viết thêm hoặc bạn có thể tự tìm hiểu theo nguồn tác giả video phía trên mình đề cập nhé.
Hy vọng bạn tìm lại được niềm vui, năng lượng động lực, đam mê, lòng nhiệt huyết ở mỗi việc bạn đang làm.
2:01:43
Cảm ơn bạn đã dành thời gian đọc bài viết. Chúc bạn một ngày tốt lành.
Cường.
Đọc thêm các bài viết khác của mình tại đây bạn nha ^^

cuongdigital.substack.com
Tự học