Không ai giàu ba họ, không ai khó ba đời" và đây là lý do

Do đâu mà gia tài kếch sù của 70% người giàu có không duy trì được đến đời thứ hai? Và đến 90% khó lòng duy trì hết đời thứ 3.

Có những người sinh ra đã sống trong nhung lụa, sau đó lại được thừa hưởng một khoản thừa kế kếch xù. Những tưởng họ sẽ sống sung sướng suốt cuộc đời còn lại, nhưng sự thật không phải vậy. 

Theo thống kê, phần lớn những gia đình "danh gia vọng tộc" trong lịch sử đều phá sản ở đời thứ 2, và việc duy trì được tới đời thứ 3 là điều gần như không thể.

GIF.

Do đâu mà việc phá sản ở đời con cháu lại trở thành một điều khó tránh khỏi như vậy?

Thực tế đáng buồn trong giới nhà giàu

Stephen Lovell, nhà tư vấn tài chính tại Walnut Creek, California, thường đến nhà ông bà chơi khi còn bé. Theo trí nhớ của anh, mọi thứ cứ sống động như trong thế giới của đại gia Gatsby vậy: mọi người mặc tuxedo và uống cocktail trong những buổi tiệc tùng liên miên. 

GIF.

Họ sở hữu máy bay, du thuyền như những sở thích hết sức bình thường. Đấy là chưa kể đến những biệt thự ở Ontario, Canada và ngôi nhà nghỉ hè ở Southampton (thị trấn tại New York, Mỹ).

Ông của anh, người sáng lập công ty thời trang John Forsyth Shirt Co., sở hữu khối tài sản lên đến 70 triệu USD tính ở thời điểm hiện tại. Nhưng sau khi trải qua một chuỗi những quyết định tồi tệ, thiếu vận may, và nghiện ngập rượu, thế hệ tiếp theo không còn giữ được gia tài đó nữa.

"Tôi cứ nghĩ về nó suốt" – Stephen cho hay.

GIF.

Đời có lúc lên lúc xuống

Không chỉ riêng Stephen Lovell mà dường như đây đã trở thành một "xu hướng" của giới nhà giàu. Trên thực tế, có tới 70% gia đình giàu có không giữ được gia tài qua đời thứ hai, và 90% không duy trì được đến đời thứ ba, theo tổ chức tư vấn tài sản Williams Group.

Nguyên nhân do đâu?

Tổ chức U.S. Trust gần đây đã khảo sát những cá nhân sở hữu hơn 3 triệu USD về việc họ đã chuẩn bị cho thế hệ tiếp theo như thế nào để quản lý khối tài sản đó.

"Những con số cho thấy rằng, 78% cảm thấy thế hệ tiếp theo không đủ trách nhiệm tài chính để thừa kế tài sản" – Theo Chris Heilmann, trưởng nhóm nhận ủy thác của U.S. Trust – "Và 64% thừa nhận rằng họ tiết lộ ít hoặc giấu con cái về tài sản của mình."

Con cái của những gia đình giàu có thường ít được cha mẹ tiết lộ về tài sản của mình

Danh sách điều tra liệt kê ra nhiều lý do khác nhau dẫn tới tình trạng này: người giàu được "tôi luyện" rằng không nên nói quá nhiều về tiền bạc, họ lo lắng rằng con cái mình sẽ trở nên lười biếng và quá phụ thuộc vào tài sản thừa kế, hoặc đôi khi do họ sợ thông tin sẽ bị lan truyền ra ngoài.

Khi nói về nguyên nhân nào mà tài sản thường không cánh mà bay, các chuyên gia tài chính giải thích rằng: thế hệ sau đơn giản là không biết số tiền mình nắm giữ có giá trị lớn đến mức nào, và không biết nên phải làm gì với nó. 

Một số người thì không đủ thông minh, nếu không muốn nói là... quá kém cỏi. Số khác thì đổ tiền vào mua những thứ xa xỉ ngay khi vừa nhận được thừa kế.

Hoặc do họ tiêu xài quá hoang phí

Giải pháp nào dành cho họ?

Theo các chuyên gia kinh tế, việc đầu tiên và cấp thiết nhất là chuẩn bị... tinh thần cho thế hệ sau của họ. Đồng ý rằng ta nên để trẻ tự phấn đấu và không phụ thuộc vào tiền của cha mẹ, nhưng đó chỉ là một cách để cổ vũ sự ngây ngô. Hãy dạy trẻ về tài chính. Nhiều Học viện tài chính đều có những khóa học giúp người thừa kế duy trì được tài sản của mình.

Về vấn đề di chúc cũng phải thực sự nghiêm túc. "Cha mẹ và ông bà nên giao tiếp với nhau về "cái gì" và "tại sao" trong di chúc cùng với tất cả con cháu" – theo David Mullins, một người lập kế hoạch ở Richlands, Virginia.

Bằng cách này, những thế hệ tiếp theo có thể sẵn sàng đối mặt với bất kì vấn đề nào của gia đình trong thời gian sớm nhất. Điều này tốt hơn là chuyện phát sinh khi người đứng đầu gia đình không có ở đó để giải thích, và con cháu lao vào tranh giành tài sản.

Ngoài ra, một thống kê cho thấy gần ¼ số lượng phụ huynh nghĩ rằng con cái mình không thể giữ nổi số tài sản giàu có đến năm 40 tuổi. Trong khi gần ½ số người giàu có đồng ý điều này.

Do đó U.S. Trust đưa ra lời khuyên rằng, những người giàu có nên đưa ra một hướng dẫn tài chính dưới dạng "nhiệm vụ" gia đình. Trong đó, họ nên nói rõ những gì mình muốn trong việc tiêu xài, tiết kiệm, bên cạnh đó "truyền" kinh nghiệm làm giàu cho con cháu.

Stephen Lovell ước rằng mẹ mình được thừa hưởng một loại "bản đồ" như thế.

"Làm thế nào mà mẹ tôi làm chúng tan biến đi hết được chứ" – anh nói – "Và giờ chúng tôi hàng ngày day dứt sống trong sự tiếc nuối khôn cùng."

Người Việt Nam có quan niệm “Không ai giàu 3 họ”; còn người Trung Quốc cho rằng “Một gia tài không thể thọ nổi 3 thế hệ”. Quan niệm trên cũng xuất hiện ở hầu hết các quốc gia trên thế giới. Đối với người phương Tây thì họ gọi đó là “định luật Midas”… Liệu đây có phải là một “lời nguyền” không thể hoá giải?

Theo bình chọn của Tạp chí Forbes, năm 2014 có 483 tỷ phú quốc tế. Trong danh sách đó thì 321 tỷ phú (chiếm 66,5%) thuộc thế hệ thứ nhất;  khoảng 20% thuộc thế hệ thứ 2; và dưới 10% là thế hệ thứ 3.

Sự giàu có tiếp nối sang thế hệ thứ 4 có 13 gia đình, đến thế hệ thứ 5 còn lại 7 gia đình. Và chỉ 2 gia đình kéo dài sự giàu sang được đến thế hệ thứ 6.

Một thống kê khác ở phương Tây cho thấy rằng: Trong 10 gia đình có tài sản lớn thì có đến 6 gia đình sẽ bị “hao tổn” tài sản ở thế hệ thứ 2; và 9 trong 10 gia đình sẽ “tiêu sạch” toàn bộ tài sản vào thế hệ thứ 3.

Quy luật “thịnh – suy” có sức mạnh chi phối tới vạn vật, từ các quốc gia, dân tộc hùng cường cho tới những cá nhân nhỏ bé trong xã hội. Không có gì thịnh mãi, có thịnh rồi tất sẽ phải đến lúc suy. Vấn đề là thịnh lâu hay chóng, suy sớm hay muộn mà thôi.

“Không ai giàu ba họ” chính là một sự cụ thể hoá của quy luật thịnh - suy đó.

Một trong những nguyên nhân sâu xa của nó có lẽ bắt nguồn từ nhược điểm tâm lý của con người.

Thần thoại Hy Lạp đã kể về một lối trừng phạt rất quái ác của các vị thần đối với loài người, đó là ban cho loài người vượt quá mức những điều họ ước muốn.

Có lẽ nhiều tỷ phú đã ban phát quá nhiều cho thế hệ kế cận so với nhu cầu và khả năng quản lý, kiểm soát của họ.

Thế hệ thứ nhất - là những người tài giỏi, có nghị lực mạnh mẽ, bền bỉ, có chí tiến thủ và không hài lòng với cuộc sống thiếu thốn hiện tại, vậy nên họ cố gắng vươn lên.

Bước sang thế hệ thứ hai trở đi đã ngay lập tức phải đối mặt với rất nhiều các “nguy cơ” làm hao tổn tài sản - khi họ được sinh ra, hoặc được sống quá lâu trong nhung lụa… thường sẽ làm nảy sinh tâm lý ỷ lại, dựa dẫm.

Ý chí, nghị lực, và cả năng lực, trình độ dần bị mai một. Họ được kế thừa gia sản, song không mấy ai được kế thừa những kinh nghiệm xương máu của thế hệ đi trước.

Nguyên nhân thứ hai cần phải đề cập liên quan tới tố chất, tài năng của những người thừa kế. Điều đó lại phụ thuộc vào rất nhiều các yếu tố khách quan như gen di truyền, môi trường giáo dục của gia đình, nhà trường, hoàn cảnh, điều kiện sống…

Không có gì để đảm bảo chắc chắn rằng cha mẹ thông minh, tài giỏi thì sinh ra con cái cũng thông minh, tài giỏi.

Nguyên nhân thứ ba không thể không nhắc tới đó là sự biến chuyển không ngừng của của thời cuộc.

Những cơn sóng gió dữ dội của lịch sử, của chính trị - xã hội nhiều khi khó có thể lường hết được. Nó không chỉ nhấn chìm sự nghiệp, danh vọng của các chính trị gia, mà còn có thể khiến cho nhiều tỷ phú giàu sang trở nên tay trắng.

Ngoài các nguyên nhân chủ yếu đã đề cập ở trên, hoạt động kinh doanh, sản xuất và đầu tư còn tiềm ẩn rất nhiều rủi ro – là những điều xảy ra trong tương lai không được như mong muốn. Bất kể hoạt động ở lĩnh vực nào, bao giờ cũng có những sự rủi ro tiềm ẩn nhất định như: Rủi ro thị trường, lãi xuất, rủi ro lạm phát, rủi ro về pháp lý, hoặc rủi ro trong xung đột lợi ích, cạnh tranh…

Những tỷ phú thế giới và trong nước với tầm nhìn chiến lược lâu dài, họ đã nỗ lực chống lại “định luật Midas” đó bằng cách tập trung vào huấn luyện, đào tạo thế hệ kế cận các kỹ năng quản lý, sử dụng tiền bạc, hoặc xác định những “lĩnh vực đầu tư an toàn”, hay đưa ra  quy định bắt buộc phải thực hiện đối với người thừa kế…

Song không một bộ óc vĩ đại nào có thể lường hết được những bất trắc, nguy cơ tiềm ẩn có thể xảy đến trong mấy chục năm về sau. Do đó “Không ai giàu ba họ” vẫn thực sự là một thách thức lớn không dễ vượt qua đối với loài người.