Không Phải Lúc Nào “Quay Vào Trong” Cũng Tìm Thấy Hạnh Phúc

Bọn mình đang sống trong một thế giới đề cao việc tiêu dùng. Bằng chứng cụ thể nhất là quảng cáo lên ngôi. Chính tớ, một đứa học Marketing sắp ra trường thì càng hiểu rõ điều này. Nhưng chẳng biết nên vui hay nên buồn dù nó mở ra nhiều cơ hội nghề nghiệp thật. Cơ mà xin không bàn về cơ hội nghề nghiệp ở đây.

Để ý mà xem, so với thời ông bà bố mẹ, gen Y và gen Z chúng mình đang trở thành nhóm khách hàng có sức mua lớn hơn rất nhiều. Không phải chỉ mua để lấp đầy những nhu cầu thiết yếu chưa được thỏa mãn, chúng mình còn mua để thể hiện cái tôi cùng phong cách cá nhân. Các nhà quảng cáo ngày càng biết thêm “giá trị cảm tính” vào sản phẩm. Có bao nhiêu nhãn hàng nói với bạn rằng “Mua chiếc áo này là trở nên thời thượng”, “Ăn các món này sẽ hạnh phúc”, “Dùng chiếc điện thoại này như dấu hiệu của một người thông minh”, thậm chí đi du lịch nhiều là bằng chứng cho hiểu biết và tận hưởng cuộc sống đúng cách…

Chúng mình tiêu dùng nhiều hơn nhưng dường như ít hạnh phúc hơn. Trầm cảm, peer pressure, rối loạn lo âu,... là những thứ không mấy xuất hiện tại thời bố mẹ cơ mà nay lại đầy khắp xung quanh chúng mình. Chính tớ cũng có những lần thấy đời chẳng đâu với đâu, thua kém người này người kia, cần chứng tỏ điều này điều kia qua việc mua sắm thứ này thứ kia. Đó là một vài dấu hiệu cho thấy chúng mình đang theo đuổi hạnh phúc theo các chuẩn mực từ thế giới bên ngoài. Cụ thể hơn là tìm kiếm hạnh phúc thông qua tiêu dùng. 

Tớ tin thế giới đề cao tiêu dùng chiếm phần lớn nguyên nhân - bên cạnh giáo dục, sự phát triển kinh tế và công nghệ khiến con người ta mải miết chạy đua tìm kiếm niềm vui theo định nghĩa bên ngoài. Có rất nhiều nhà tâm lý học, healer, tarot reader hay gần đây nổi lên là Chủ nghĩa khắc kỷ khuyên chúng ta hãy quay ngược vào bên trong, tìm kiếm niềm vui cùng sự bình an từ chính mình.

Việc “quay vào bên trong” có nhiều cách giải thích và thực hành khác nhau, nhưng tựu trung lại đều nằm ở việc kiểm soát cách nhìn nhận của bản thân với thế giới bên ngoài. Cách chúng ta phản ứng, cách chúng ta suy nghĩ trước những điều xảy ra càng tích cực và đơn giản bao nhiêu thì cuộc sống càng “dễ thở” hơn bấy nhiêu. Hạnh phúc sẽ từ đó nảy sinh, tài chính hay sự trù phú của tâm hồn cũng sẽ kéo theo mà đơm hoa kết trái.

Tớ không phủ nhận việc “quay vào bên trong” cốt để hỏi bản thân mình muốn gì và thật sự cần gì, liệu những thứ bên ngoài kia có chắc làm chúng ta hạnh phúc không. Nhưng cũng chính tớ hay một vài người bạn từng nói chuyện hình như đã có sự nhầm lẫn giữa việc “quay vào bên trong” với “chạy trốn thế giới bên ngoài”. Một dạo, Facebook, Youtube, Instagram hay cả Spiderum của tớ liên tục hiển thị những nội dung khuyên chúng ta hãy bắt đầu hành trình tìm chính mình, hãy sống chậm hơn để cảm nhận tiếng nói bên trong, hãy gạt bỏ xao lãng từ cuộc sống bên ngoài. Đến mức mà tớ ám ảnh về hai từ “bên trong” và hiểu lầm nó luôn ấy. Biểu hiện là:

Tớ ngại việc phải tranh luận với mọi người một cách ra ngô ra khoai. Tớ sợ những điều mình nói ra bị đánh giá là đang lên mặt dạy dỗ ai đấy hoặc thành kẻ hơn thua cố chấp.

Tớ ngại chia sẻ sự bất an và khó khăn của mình với người khác. Tớ tự gặm nhấm cơn hoang mang song song với việc quan sát thế giới đang chuyển động không ngừng. Tớ tự trách mình đã đi lùi lại phía sau.

Tớ tránh đọc những bài viết hay sách vở trái ngược với quan điểm của bản thân. Ví dụ như các nội dung dạy làm giàu, dạy tiết kiệm, dạy chữa lành,... Thậm chí, tớ xem tarot một cách phụ thuộc (chẳng hiểu sao lại thế). Tớ lầm tưởng tất cả sự đóng mình với thế giới bên ngoài kia là hành trình quay vào bên trong, liệu các cậu có từng giống tớ không?

Chẳng phải lúc nào “quay vào trong” cũng sẽ tìm thấy bình yên đâu. Sao chúng ta có thể tìm thấy câu trả lời của hạnh phúc nếu “bên trong” chúng ta là bản thể trống rỗng. Và làm sao việc “quay vào trong” có thể tách bạch khỏi hòa nhập với thế giới bên ngoài. Lầm tưởng của tớ đã khiến việc quay vào trong không những chẳng mang lại hạnh phúc mà còn khiến bản thân tự ti cùng tổn thương hơn. Tớ nhận ra rằng, hãy chỉ quay vào bên trong khi mình có đủ kiến thức, sẵn sàng học hỏi và cởi mở với thế giới bên ngoài.

Rõ ràng chúng ta cần va vấp, cần trao đổi và quan sát để tích lũy kiến thức. Chính kiến thức ấy mới là thứ mang lại câu trả lời cho các vấn đề mình gặp phải. Việc “quay vào bên trong” thật ra có ý nghĩa như quá trình “tiêu hóa” những thứ chúng ta đã tiếp nhận, chọn lọc xem cái gì tốt, đào thải đi cái gì xấu và bản thân thật sự phù hợp với điều gì.

Tớ tin rằng việc tìm hạnh phúc bên trong cũng giống như làm bài toán trắc nghiệm vậy. Đáp án vốn có sẵn, việc của chúng mình chỉ là kết hợp dữ liệu từ đề bài và lựa chọn mà thôi. Dữ liệu ấy xuất phát từ chính sâu thẳm bên trong nhưng cũng bắt nguồn từ thế giới bên ngoài. Cách chúng ta lớn lên, cách chúng ta bị phán xét và đánh giá, những quan điểm sống, bài học lịch sử hay thậm chí thói hành xử của người hàng xóm cũng trở thành dữ kiện để lựa chọn hạnh phúc cho riêng mình. Đặc biệt, việc nhìn ra thế giới bên ngoài đồng thời cũng là cách để loại trừ đi phương án gây nhiễu. Bạn sẽ biết hạnh phúc không phải việc kiếm thật nhiều tiền khi chứng kiến một bà mẹ thẫn thờ nhớ đứa con đang xuất khẩu lao động trời Tây. Bạn sẽ biết hạnh phúc không có hình thù của sự nổi tiếng bởi “sự nổi tiếng, cho dù ở mức độ toàn thế giới hay chỉ đơn giản là sự ngưỡng mộ của hàng xóm, đều phải trả bằng một cái giá nào đó”. Hạnh phúc cũng không phải cứ bỏ lại phía sau và phóng xe máy về một miền xa xôi bình lặng. Một loạt thứ “không phải” đó sẽ giúp chúng mình tìm ra định nghĩa hạnh phúc đúng - đủ - đẹp nhất cho bản thân. Và tin tớ đi, phép loại trừ phải diễn ra rất nhiều lần.

Có nhiều điều tớ còn chưa rõ về dáng hình hạnh phúc, liệu có phải là sự bình an bên trong như Chủ nghĩa khắc kỷ nói hay không. Nhưng chắc chắn nếu chỉ “quay vào bên trong” thì rất khó để tìm thấy câu trả lời cho hạnh phúc là gì. 

Tớ nghĩ mình chỉ có thể tự tin “quay vào bên trong” khi tích lũy một lượng kiến thức tương đối từ thế giới bên ngoài, có tinh thần cởi mở và sẵn sàng trao đổi, tiếp thu để tiến bộ. Sẽ thật dễ hiểu sai nếu hành trình quay về bên trong bị quy chụp giống “cuộc chạy trốn” - như cách tớ từng sai. Còn hạnh phúc á, có đôi khi hạnh phúc thậm chí đầy rẫy ở bên ngoài: Ví dụ chuyện sáng nay anh trai tớ bảo “Mày thích ăn gì tao gửi lên”.

Ảnh trên @tumblrvietnamm

Bài viết có trích dẫn từ quyển sách "Chủ nghĩa khắc kỷ"