Tình trạng kháng kháng sinh đang là một vấn đề đáng quan tâm ở Việt Nam nói riêng và thế giới nói chung do tình trạng này đang diễn ra ngày càng nhiều hơn, gây ảnh hưởng tới sức khỏe người dân, tạo sự khó khăn trong y tế và không có dấu hiệu ngưng lại. Vậy kháng kháng sinh là gì? Tại sao nó lại ảnh hưởng đến mức như vậy? Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về nó.
I.  Định nghĩa: Kháng kháng sinh: là tình trạng khi mầm bệnh hay vi khuẩn có khả năng tạo ra cách chống lại thuốc kháng sinh làm cho kháng sinh không thể tiêu diệt hoặc ngăn chặn được sự phát triển của chúng.
Cơ chế kháng kháng sinh của vi khuẩn:
+ Vi khuẩn sản xuất enzym phá hủy thuốc: Khi kháng sinh vượt qua được lớp bảo vệ bên ngoài và không bị đẩy ra ngoài, vi khuẩn có thể sử dụng enzym để phá hủy cấu trúc của kháng sinh, làm cho nó mất tác dụng. Các enzym này được sản xuất và giải phóng bởi vi khuẩn nhằm phân hủy các thành phần của kháng sinh..
+ Biến đổi đích tác dụng của kháng sinh: Kháng sinh cần phải bám vào các đích tác động trên gen của vi khuẩn để tiêu diệt chúng. Tuy nhiên, vi khuẩn có thể thay đổi cấu trúc của những đích này thông qua đột biến gen hoặc bằng cách nhận gen kháng thuốc từ các plasmid. Làm giảm hoặc loại bỏ khả năng của kháng sinh trong việc bám vào đích tác động, do đó không thể ức chế tổng hợp protein hoặc ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn.
+ Giảm tính thấm ở màng nguyên tương.
+ Bơm ngược thuốc ra bên ngoài: nhiều vi khuẩn gram dương và gram âm có khả năng bơm ngược (efflux bump) thuốc ra bên ngoài nhanh hơn là lượng đi vào. Do vậy nồng độ thuốc bên trong rất thấp nên không ngăn cản được tổng hợp protein của vi khuẩn.
II. Nguyên nhân
Vậy nguyên nhân vì đâu mà lại có tình trạng kháng kháng sinh này? Tôi nhận thấy có 3 nguyên nhân chính sau: + Đầu tiên, đó là do người dân tự ý mua thuốc mà không có chỉ định của bác sĩ, chỉ cần một bệnh thông thường như: cảm, ho, sổ mũi,… thì người dân sẽ đến các nhà thuốc, quầy thuốc để mua thuốc và hầu hết đều sẽ có kháng sinh trong đó. + Thứ hai, đó là do người dược sĩ bán thuốc tự ý kê kháng sinh (tất cả kháng sinh đều là thuốc kê đơn và chỉ có bác sĩ mới được kê kháng sinh). Tuy nhiên, điều này là khó tránh khỏi bởi vì người dân thường sẽ mong mau khỏi bệnh để còn đi làm, đi học và dược sĩ chỉ còn cách là cho kháng sinh.  + Thứ ba, người dân tự ý ngưng dùng kháng sinh khi thấy các triệu chứng đã hết hoặc giảm đi và nghĩ rằng bản thân đã hết bệnh, dù vậy sẽ còn sót vi khuẩn và việc ngưng kháng sinh sẽ vô tình “dạy” cho chúng cách để phòng lại kháng sinh. Thuốc kháng sinh phải được sử dụng từ 5 – 7 ngày, nếu bị nhiễm khuẩn nặng có thể sử dụng tới 14 ngày hoặc lâu hơn nữa.
III. Tình trạng kháng kháng sinh tại Việt Nam  
Theo Báo Tuổi Trẻ, ước tính của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), từ năm 2020-2023 Việt Nam có gần 270.000 ca tử vong do đề kháng kháng sinh. Tức là bình quân mỗi năm có gần 70.000 ca tử vong liên quan đến kháng kháng sinh. Tỉ lệ kháng kháng sinh tại Việt Nam ở mức cao do nhiều yếu tố như lạm dụng và sử dụng kháng sinh quá mức, bán thuốc kháng sinh không có đơn thuốc của bác sĩ, và chỉ định sử dụng kháng sinh chưa phù hợp.
Theo WHO tại Việt Nam,  tình trạng kháng thuốc đã trở thành một vấn đề y tế công cộng đáng quan tâm. Theo kết quả giám sát kháng thuốc gần đây, tỷ lệ kháng kháng sinh cao đã được ghi nhận ở các vi khuẩn thông thường, đặc biệt trong bệnh viện. Việc sử dụng sai mục đích và lạm dụng kháng sinh trong y tế và nông nghiệp là nguyên nhân chính gây ra kháng thuốc.
Như bạn có thể thấy, tình trạng kháng kháng sinh ở Việt Nam đang là vấn đề nan giải và rất khó giải quyết và nó đang diễn ra càng ngày một nhiều hơn. Nếu ta không khắc phục thì sẽ còn nhiều hậu quả xảy ra hơn nữa.
IV. Hậu quả
Việc kháng kháng sinh có thể gây ra những hậu quả sau:
Đối với người bệnh:
+ Sức khỏe: khi việc sử dụng kháng sinh không còn hiệu quả, nó sẽ làm tình trạng nhiễm khuẩn trầm trọng thêm và nếu không có kháng sinh khác thay thế, người bệnh có thể tử vong. Bên cạnh đó, việc lạm dụng kháng sinh còn gây ra nhiều tác dụng phụ khác ảnh hưởng tới các cơ quan bên trong cơ thể mà nhiều người không biết.
+ Kinh tế: việc sử dụng kháng sinh không còn hiệu quả, bắt buộc bác sĩ phải dùng kháng sinh khác để thay thế, và điều đó có thể gia tăng chi phí điều trị, gia tăng gánh nặng về kinh tế của người bệnh.
Đối với ngành y tế:
Với tình trạng một thuốc mới đưa ra thị trường được 3 năm thì kháng kháng sinh lại xuất hiện. Đây là thực trạng đáng báo động vì phải mất 5 - 10 năm thì mới có một kháng sinh ra đời mà tình trạng kháng kháng sinh lại diễn ra quá nhanh, điều này tạo ra một gánh nặng cho ngành y tế khi những kháng sinh còn nhạy cảm với vi khuẩn ngày càng ít đi và không còn hiệu quả như trước, tôi coi nó giống như "Đại dịch" vậy.
V. Giải pháp
Với tình trạng kháng thuốc nhanh như vậy, chúng ta cần có những giải pháp hiệu quả để giảm đi tình trạng này:
+ Người dân cần phải nâng cao ý thức về việc sử dụng kháng sinh, không tự tiện sử dụng khi không có chỉ định của bác sĩ.
+ Không tự ý ngưng thuốc kể cả khi các triệu chứng đã giảm hoặc hết, uống đủ liều dùng, đủ thời gian đã được bác sĩ kê.
+ Nếu mua thuốc ở nhà thuốc, quầy thuốc và phải sử dụng kháng sinh thì nên dùng từ 5 - 7 ngày hoặc tốt nhất vẫn là nên đến bệnh viện để bác sĩ khám.
+ Không được tự ý mua thuốc khác khi thấy bệnh không giảm và phải thông báo cho bác sĩ để có biện pháp hợp lý, đặc biệt là không sử dụng đơn thuốc của người khác có những triệu chứng giống bản thân vì triệu chứng giống nhưng nguyên nhân có thể sẽ khác.
+ Vì hiện tại có rất nhiều bệnh dịch đang xảy ra vì thế mọi người nên đề phòng cảnh giác, rửa tay bằng xà phòng thường xuyên, đeo khẩu trang khi ra ngoài đường, nên tự nấu đồ ăn ở nhà và nếu có thể thì nên đi tiêm phòng.
Hi vọng qua bài viết này đã giúp bạn có thêm kiến thức về kháng kháng sinh, có thể vẫn có sai sót hoặc thiếu nhiều thông tin trong quá trình tôi viết bài này nên mong bạn đóng góp thêm ý kiến ở dưới phần bình luận nhá. Cảm ơn bạn đã đọc.
Giáo_dục