Khám Phá Quỷ Vật: Từ Thái Bình Kinh Đến Hình Tượng Vu Sư Thời Thương-Chu

Khi các quý vị độc giả lục tìm sách xưa, chắc hẳn sẽ có nhiều suy đoán cho riêng mình về ý nghĩa của chữ “vật” này. Mỗi cá nhân sẽ có ý kiến cho riêng mình và có niềm tin vững chắc vào nó. Con cũng không phải là ngoại lệ. Trong các sách vở xưa cũ, có nhiều tài liệu giải thích rằng chữ vật mà mình đang bàn chánh là vật trong quỷ vật (鬼物), ý chỉ các vật liên quan đến quỷ.

Xưa kia, loạn tam quốc nổ ra sau khi triều đông Hán đổ sau 400 năm tồn tại bởi một cuộc khởi nghĩa nhuốm màu Đạo giáo, gọi là Khởi nghĩa khăn vàng. Cầm đầu loạn binh là một con chiên nhiệt thành của đạo Thái bình. Giáo phái này có một cuốn sách nổi tiếng của triết học Trung Quốc, nó là Thái Bình Kinh (太平经), nội dung của sách chủ yếu nói về chuyện giúp mình giúp đời. Nhiều nhà nghiên cứu từ xưa tới giờ đã bỏ nhiều công sức chú thích kinh này. Mỗi nhà mỗi kiểu hiểu riêng. Một số học giả cho rằng cuốn kinh này ủng hộ một vị cứu thế mang tư tưởng không tưởng hoặc kêu gọi cách mạng nông dân. Tuy nhiên, cũng có học giả cho rằng Thái Bình Kinh đại diện cho lợi ích của giai cấp địa chủ, chỉ theo đuổi trật tự hòa bình và hài hòa trong xã hội.

Trong Thái Bình Kinh có nhiều đoạn văn viết về thứ gọi là quỷ vật này, một câu để ví dụ như “鬼者物也，与人无异，天地之间，有鬼之物”, tạm dịch sang tiếng Việt là “Trong trời đất luôn tồn tại những quỷ vật (vật liên quan đến quỷ) không khác gì con người. Quỷ cũng là một loại vật.” 

Tạm dịch sang tiếng Việt như sau, lưu ý bản dịch có thể không chính xác: Giữa những đại sơn tại Lư Giang có thú Sơn Đô, hình dáng như người khỏa thân. (Chúng) thấy người thì chạy. (Loài này) có cả nam lẫn nữ, thân hình có thể cao đến bốn, năm trượng, có thể gọi nhau bằng tiếng hú, hay sống nơi u tối mờ mịt, giống như yêu quái quỷ vật.

Trong cuốn Hán Thư phần Giao Tự Chí (汉书/郊祀志) có chép chuyện rằng xưa kia khi Hán Cao Tổ giết một con đại xà, có vật nói rằng con rắn lớn ấy là con của Bạch Đế, kẻ giết rắn là con của Xích Đế (汉兴，高祖初起，杀大虵，有物曰：‘虵，白帝子，而杀者赤帝子也。’).

Khi con tra cứu từ khóa 鬼物意思 trên mạng, các trang tự điển của Trung Quốc giải nghĩa từ quỷ vật nghĩa là từ chỉ những hiện tượng lạ thường, một trang web đã trích đoạn như sau:

Tạm dịch sang Việt ngữ là “Có một người hiện ra từ trong vách đá, tùy ý (bay) lên xuống theo làn khói, chúng nhân cho là quỷ vật.”

Dựa vào những dẫn chứng trên, chúng ta có thể biết rằng, quỷ vật thực ra là những ông đồng bà cốt. Thậm chí có một số dân Thượng ở Trung Quốc hiện tại vẫn còn dùng từ quỷ vật để chỉ người hành nghề phù thủy.

Trong cuốn Đạo Giáo Nhập Môn đã mô tả những vu sư, tức bọn thầy bà, là những kẻ hóa trang thành những hình thù kỳ quái để cầu đảo. Vì thế hình tượng của họ ngày càng được khắc họa phức tạp và cố định, trở thành những hình dáng tương tự như loài thú hoặc quái vật. Từ đấy con biết rằng những cái họa tiết mặt thú ở nhiều đồ đồng thời Thương - Chu thực chất là đang khắc họa hình tượng của các vu sư vu bà đang đeo mặt nạ, hòng kêu gọi sự che chở từ trời cao.