KỶ NGUYÊN ĐỔI MỚI VÀ NGÀNH IT VIỆT NAM HIỆN TẠI

    Bài viết này dành cho các bạn đang tìm hiểu về ngành IT, có ý muốn theo đuổi sự nghiệp trong tương lai. Cung cấp cho bạn cái nhìn tổng quan nhất về ngành IT tại Việt Nam cũng như các vị trí công việc, xu hướng chung, mức lương và con đường sự nghiệp tương lai.

   Theo báo cáo thị trường năm 2020, IT vẫn đang là một trong những ngành nghề đang phát triển mạnh. Mọi người thường biết tới IT là ngành nghề “hái ra tiền” hay công việc nhẹ nhàng nhưng lương lại cao ngất. Liệu điều đấy có thật sự đúng? Hãy cùng tìm hiểu ngay sau đây.

      Information Technology – Công nghệ thông tin. Hiểu một cách đơn giản, IT là ngành sử dụng máy tính và phần mềm máy tính để chuyển đổi, lưu trữ, bảo vệ, xử lý, truyền và thu thập thông tin. Mục đích của ngành IT là phát triển khả năng sửa chữa, tạo mới và sử dụng hệ thống các thiết bị và máy tính bao gồm phần cứng, phần mềm để cung cấp các giải pháp công nghệ xử lý thông tin, xử lý yêu cầu của một cá nhân hay tổ chức.

   Ngành IT là một nhóm những ngành nghề, vị trí công việc đa dạng. Còn tùy thuộc vào mô hình công ty mà những vị trí trong thực tế cũng có sự chồng chéo lẫn nhau. Tuy nhiên cũng có thể nói tới những vị trí và công việc điển hình sau:

  1.1 Web Developer: Frontend, Backend, Fullstack Developer

  1.2 Mobile Developer: Android, IOS, React Native, Flutter Developer

  1.3 Software Business Analyst (BA)

  1.4 Software Architect

  1.5 AI Engineer

  1.6 Embedded Software Engineer

  1.7 Game Developer

  2.1 QA Engineer

  2.2 QC Engineer

  2.3 Software Tester

  3.1 Bridge Software Engineer (BrSE)

  3.2 IT Comtor

  4.1 Project Manager (PM)

  4.2 Product OwnerScrum Master

  4.3 Chief Technology Officer (CTO)

  4.4 Team LeaderTechnical Leader

  5.1 System Administrator

  5.2 DevOpsNetwork Engineer

  6.1 Security Analyst

  6.2 Security Engineer

  6.3 Security Architect

  6.4 Penetration Tester (Ethical Hacker)

  7.1 UI Designer

  7.2 UX Designer

  7.3 Game Artist

  7.4 Game Designer

  7.5 Graphic Designer

  8.1 IT Helpdesk

  8.2 Hardware Engineer

   Công việc trong ngành IT đa dạng là thế nhưng vẫn không ít người suy nghĩ nó thật khô khan, tẻ nhạt. Ngành IT vẫn có những công việc đòi hỏi tính sáng tạo, tỉ mỉ cao như desgin hay yêu cầu cao về kỹ năng lãnh đạo và giao tiếp con người và vân vân... Mình sẽ phân tích sâu hơn về những vị trí công việc này vào những bài viết sau.

   Dịch vụ có ứng dụng CNTT ở Việt Nam vẫn đang phát triển không ngừng, chưa có dấu hiệu dừng lại. Hàng năm vẫn có hàng trăm dự án thuộc ngành ảnh hưởng trực tiếp tới cuộc sống con người, thay đổi cách mọi người sống và làm việc. Dự đoán những năm tiếp theo, IT vẫn là một ngành dẫn đầu mọi xu thế xã hội. Các dịch vụ vẫn đang phát triển tại Việt Nam có thể kể đến như:

Thương mại điện tử (E-Commerce) : Sendo, Lazada, Shopee, Tiki,...

Công nghệ tài chính: Momo, Moca, ViettelPay, AirPay,...

Dịch vụ vận chuyển: Grab, Go-Viet, Be, Now,...

Business Process Outsourcing (BPO): FPT, Expertrans, Mắt Bão, ...

Vận chuyển hàng hoá: Giaohangnhanh, Giaohangtietkiem, Grab, ...

Xuất bản phần mềm: Fsoft, Tinh Vân, KMS, ...

   Những năm gần đây, nhân lực ngành IT đang thu hút rất nhiều bạn trẻ quan tâm bởi ngành có cơ hội việc làm tốt và mức lương thu nhập nhìn chung có nhỉnh hơn so với phần còn lại của thị trường.

   Nhu cầu tuyển dụng trong ngành CNTT năm 2019 tăng gần 2,5 lần so với năm 2018, dự báo năm 2020 sẽ tiếp tục tăng (số lượng nhân sự tuyển dụng cao gấp 1,6 lần năm 2019). Theo các số liệu về thị trường CNTT, năm 2020, Việt Nam cần hơn 400.000 nhân lực và dự kiến năm 2021 là 500.000. Hiện tại, mỗi năm các cơ sở đào tạo ra khoảng 50.000 nhân sự cho ngành, nhưng chỉ 30% số đó đáp ứng đủ kỳ vọng của doanh nghiệp. Bởi lẽ các bạn trẻ tốt nghiệp đại học vẫn chưa có đủ cho mình các kỹ năng mềm: teamwork, giao tiếp, quản lý thời gian,... Kỹ năng chuyên môn vẫn đang ở mức nền tảng, chưa phải là thứ mà doanh nghiệp đang cần. Do đó thị trường nhân lực ngành IT đang rơi vào tình trạng “cung không đủ cầu”. Điều đó cũng có nghĩa sân chơi chỉ dành cho người có trí hướng học hỏi, không ngừng cải thiện kỹ năng từ mềm cho tới chuyên môn.

   Mức lương được trả theo năng lực và số năm kinh nghiệm mà bạn có đồng thời phản ánh giá trị mà bạn mang lại cho công ty. Sân chơi này công bằng cho những người có năng lực thật sự. Phía dưới là mức lương trung bình các công ty trả cho các vị trí bạn đảm nhiệm, mang tính chất tham khảo.

   Bạn sẽ làm việc toàn thời gian tại một công ty và nhận mức lương với vị trí của bạn. Hầu hết con đường là chọn một công ty để gắn bó lâu dài và thăng tiến. Đôi khi cũng có thể nhảy việc, đổi công ty để được mức lương, vị trí cao hơn và khi đến tuổi bạn sẽ nghỉ hưu. Khi theo con đường này, bạn sẽ được nhận một công việc ổn định, sáng đi chiều về cuối tháng lấy lương. Ngoài ra bạn còn được hưởng nhiều ưu đãi từ công ty, bạn cũng có thể chọn công ty ở Việt Nam hoặc tìm việc ở những công ty nước ngoài, làm việc tại nước ngoài cũng hết sức đơn giản. Con đường này khá phổ biến và gần như là mặc định cho mọi lập trình viên.

   Nếu ưa phần mạo hiểm và  hơn, bạn có thể vào làm việc tại những công ty startup. Ở đó bạn sẽ không học được những quy trình làm việc chặt chẽ như ở những công ty lớn nhưng bạn sẽ được tiếp xúc với mọi phần của công đoạn tạo ra một sản phẩm, từ lên ý tưởng cho tới quảng cáo, tiếp thị đến tay người dùng. Bạn sẽ học được nhiều hơn nhưng áp lực cũng cũng thế mà nhiều thêm.

   Nếu bạn ưa thích sự tự do, không gò bó thời gian làm việc thì lựa chọn này cũng rất đáng cân nhắc. Freelancer – lính đánh thuê, thuê đâu đánh đó. Công việc của bạn là tự tìm kiếm khách hàng cho mình, giúp họ làm ra sản phẩm mong muốn. Khách hàng cũng có thể là những công ty phần mềm cần thuê thêm nhân lực. Đánh đổi cho sự tự do về thời gian đó là cả một quá trình xây dựng uy tín bản thân, kĩ năng chuyên môn thuộc hàng “biết tuốt” thì mới có cơ hội phát triển. Từ con đường làm freelancer cho tới con đường startup dưới đây cũng thật gần.

   Startup các công ty công nghệ ở Việt Nam cũng đang là xu hướng của các bạn trẻ hiện nay. Tự tạo một công ty mang sắc màu, sứ mạng của bản thân, mang lại giá trị cho cộng đồng. Tuy nhiên startup có cả trăm câu chuyện thành công nhưng cũng có hàng ngàn câu chuyện thất bại của rất rất nhiều người. Khởi nghiệp thành công cần nhiều kĩ năng giỏi từ chuyên môn cho tới quản lý, giao tiếp,...Không nhiều người có thể chuẩn bị tốt được những kĩ năng đấy và cho dù có vậy, họ cũng sẽ phải đối mặt với những áp lực từ công việc, tài chính, quản lý nhân sự,... và vô vàn những điều cần phải xử lý, làm việc không quản ngày đêm là hiển nhiên. Vì thế các bạn trẻ không chuẩn bị tốt mà lao vào khởi nghiệp thì chỉ có nước đi tong.   

   Để có thể theo ngành IT, đam mê là điều kiện tiên quyết bạn cần phải có. Niềm  đam mê, thích thú với những công nghệ mới, tò mò về thế giới số sẽ giúp bạn học những kiến thức mới với sự say mê thật sự, kiến thức vì thế cũng dễ tiếp thu, nó còn giúp bạn kiên trì học hỏi từng ngày, không bỏ cuộc giữa chừng bởi khi bạn dừng học, kiến thức sẽ nhanh bị lỗi thời, tương lai không xa bạn sẽ bị đào thải khỏi thị trường. Xin đừng nhầm lẫn giữa “Ấn tượng” và “Đam mê”. Nhiều bạn trẻ có những câu hỏi dạng như “Em có đam mê nhưng không biết gì về IT thì có theo được không?” Lúc này bạn chỉ bị ấn tượng và thích thú về những gì IT đem lại, không phải đam mê. Tai hại biết bao với những bạn theo IT chỉ vì thấy nó hot, mọi người ồ ạt học theo nhưng rồi chỉ còn phân nửa có thể trụ lại. Vậy nên, hãy học thử những kiến thức về ngành trong vòng 3 tháng, nếu sau 3 tháng này bạn vẫn giữ cho mình sự say mê thích thú thì mạnh dạn dấn thân vào ngành nhé.

- Bằng đại học nói chung chỉ có giá trị chứng minh với nhà tuyển dụng bạn đã có học, có nỗ lực kiên trì để hoàn thành chương trình đại học và sẵn sàng kiếm một công việc fulltime. Vậy thôi, điều quyết định bạn có được tuyển dụng hay không phụ thuộc vào năng lực của bản thân.

- IT nói riêng và cũng như các ngành khoa học khác nói chung, tất cả đều dùng đến toán. Tuy nhiên mức độ sử dụng cũng mỗi khác. Làm việc trong ngành phần mềm, toán đa phần là cộng trừ nhân chia nhưng khi tới các ngành nặng về học thuật như AI, Machine Learning ,... thì lại cần rất rất nhiều kiến thức về toán

- Lựa chọn đầu tiên bạn nên nghĩ tới là trường đại học. Kiến thức tại trường sẽ giúp bạn có nền tảng vững chắc sau này để tự học những công nghệ mới. Tiếp theo là các trung tâm dạy nghề và các khóa học online. Kiến thức được giảng dạy ở đây chủ yếu phục vụ nhu cầu TRƯỚC MẮT của doanh nghiệp, học xong có thể đi làm ngay.

- Khi học IT, kĩ năng quan trọng nhất chính là giải quyết vấn đề - Problem Solving. Suy cho cùng, ngôn ngữ lập trình chỉ là công cụ, kĩ năng làm chủ công cụ mới quan trọng hơn cả.

- Có, bạn hoàn toàn có thể. Những kiến thức về ngành đều có sẵn ở trên mạng. Các khóa học online, các trung tâm giảng dạy chỉ cần bạn kiên trì học tập, khi học xong bạn hoàn toàn đủ sức để đi làm.

   Ngành IT vẫn đang là một ngành mới tại Việt Nam, có nhiều sự thay đổi qua các năm và dĩ nhiên thay đổi để phát triển hơn. Qua bài viết, hi vọng bạn sẽ có cho mình những hiểu biết sơ bộ về ngành IT cũng như lựa chọn cho mình con đường phù hợp với năng lực, sở thích của bản thân trong tương lai. Chúc các bạn thành công.

Các số liệu được tổng hợp từ: Báo cáo thị trường IT 2020